• اگرچه کماکان راه زیادی مانده تا به طور کامل و دقیق از کم‌وکیف چگونگی تأثیر آزارواذیت و احساس ناامنی در مکان‌های عمومی بر سلامت زنان و دختران آگاه شویم اما شیوع تجربه‌های مشابه در سطح جهان بسیار نگران کننده است. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۲۰ فروردين ۱٣۹۶ -  ۹ آوريل ۲۰۱۷

فمینیسم روزمره- «من اولین تجربه‌ام از آزارواذیت خیابانی را به یاد نمی‌آورم، اما اولین تجربه‌ام از یک شکل تجاوزکارانه آن را به خوبی به یاد دارم: آن زمان نوجوان بودم و همراه مادرم سوار یک واگن بسیار شلوغ در مترو شده بودیم که آنجا مردان بدون اینکه کسی متوجه شود یا جلوی آنها را بگیرد بدن زنان را لمس می‌کردند.»

این‌ اتفاقی است که برای لوسیا وازکوئز یک محقق اهل مکزیکوسیتی رخ داده است. متأسفانه ماجرای لوسیا، اتفاق منحصربه فردی نیست.

بر اساس نظرسنجی صورت‌گرفته توسط موسسه‌ی پژوهشی یوگاو، مکزیکوسیتی در میان ۱۶ شهر از اقصی‌نقاط جهان مقام اول آزار کلامی و فیزیکی صورت‌گرفته در سرویس‌های حمل و نقل عمومی را به خود اختصاص داده است. آزار و اذیت خیابانی نوعی خشونت جنسیت‌محور علیه زنان است که شامل هرگونه عمل یا اظهارنظر مزاحم و تهدید‌گر در یک مکان عمومی است به طوریکه عامل اصلی بروز این رفتار٬ نگرش فرد مرتکب این عمل نسبت به جنس یا جنسیت فرد مقابل است.

البته خشونت علیه زنان در مکان‌های عمومی تنها به مکزیکوسیتی محدود نمی‌شود. تجربه‌ی آزار و اذیت خیابانی – از سوت زدن مردان برای زنان گرفته تا لمس بدن آن‌ها بدون رضایتشان- هر روزه در سایت‌های کاربرمحوری نظیر هولابک و سیف‌سیتی در نقاط مختلفی از جهان از نیویورک و دهلی نو گرفته تا شهر لورنس در ایالت کانزاس و شهر لابوک در ایالت تگزاس گزارش می‌شود.

اگرچه کماکان راه زیادی مانده تا به طور کامل و دقیق از کم‌وکیف چگونگی تأثیر آزارواذیت و احساس ناامنی در مکان‌های عمومی بر سلامت زنان و دختران آگاه شویم- موضوعی که من در تز دکترایم در دانشگاه پنسیلوانیا بر آن تمرکز می‌کنم- اما شیوع تجربه‌های مشابه در سطح جهان بسیار نگران کننده است. نتایج به دست آمده از مجموعه پژوهش‌هایی که در آن آزارهای خیابانی صورت‌گرفته در ۳۵ کشور جهان به طور مستند ثبت می‌شود، نشان می‌دهد که این مسئله می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای را بر سلامت زنان در سرتاسر جهان داشته باشد.

آزار و اذیت خیابانی در مکزیکو سیتی

هدف یکی از آخرین پژوهش‌های صورت گرفته بر روی موضوع آزارواذیت خیابانی، آگاهی از میزان شیوع این پدیده در مکزیکوسیتی و تأثیر آن بر زنان، دختران و اجتماعات این شهر است. تمامی زنانی که در این مطالعه مشارکت کرده‌اند پیش از این توسط شریک زندگی یا همسر خود مورد خشونت قرار گرفته‌اند و این مسئله یکی از شروط لازم برای قرار گرفتن در این مطالعه‌ی بالینی بوده است.

پابلو ابریل کامپوس، یکی از دانشجویان دکترای دانشکده‌ی سلامت عمومی تی‌.‌اچ چان هاروارد، که اصالتاً اهل مکزیکوسیتی است، در مصاحبه‌ای درباره‌ی این پژوهش به ما می‌گوید:

«به مرور با بزرگ‌تر شدنم، فرا گرفتم تا برای جلوگیری از آزارواذیت خیابانی و احساس امنیت بیشتر، زمان مواجه شدن با آزارگران وانمود کنم که مشغول تلفن زدن به پدرومادرم هستم. من فرا گرفتم تا به جای پوشیدن لباس‌های موردعلاقه‌ام باید لباس‌هایی به تن کنم که در آن‌ها احساس «امنیت» می‌کنم. من یاد گرفتم تا در رفت‌وآمدهای روزانه‌ام مسیرم را به سمتی منحرف کنم که با آزارگران مواجه نشوم. و نهایتاً یاد گرفتم که چگونه با احساس استیصال و ناتوانی‌ام هنگامی که به من آزار می‌رسید کنار بیایم.»

تجربه‌های کابوس باعث شده که او با همکاری پژوهشگران دیگر این مطالعه را در مورد آزار خیابانی انجام دهد که نتایج آن در ماه ژانویه در یکی از ژورنال‌های موسسه‌ی ملی بهداشت عمومی مکزیک به چاپ رسیده است.

در این مطالعه، کامپوس و همکارانش ۹۵۲ زن مراجعه‌کننده به کلینک‌های سلامت مکزیکوسیتی را مورد بررسی قرار داد‌ه‌اند. ۶۲.۸٪ از این زنان اعلام کردند که فقط در ماه گذشته حداقل یک بار آزار خیابانی را تجربه کرده‌اند. برای یک چهارم از این زنان یا به عبارت دقیق‌تر ۲۶.۸٪ از آن‌ها، آزار و اذیت یاد شده فیزیکی بوده است.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که آزارواذیت یا وحشت از آن، اثراتی منفی را بر زندگی روزانه‌ی این زنان داشته است. حدود ۷۰ درصد از این زنان گزارش کردند که این مسئله رفت‌و‌آمد آن‌ها را مختل کرده و باعث شده که یا برخی از کلاس‌ها یا ساعات کاریشان را از دست بدهند یا با تأخیر در آن‌ها حاضر شوند یا حتی مجبور به عوض کردن کار یا مدرسه‌ی خود شوند. با این حال کامپوس می‌گوید :«بسیاری از هزینه‌ها و عواقب آزارواذیت خیابانی بر زندگی زنان کماکان برای ما پوشیده است».

این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که آزار خیابانی می‌تواند حس تعلق داشتن و اعتماد به جامعه را در زنان پایین بیاورد. انزوای اجتماعی یک فرد نسبت به جامعه‌ی خود می‌تواند در بلندمدت اثراتی منفی‌ بر سلامت او گذاشته و منجر به بیماری‌های مزمن شود و همچنین سلامت روانی فرد را به مخاطره بیندازد. بنابراین، آزار خیابانی می‌تواند یکی از عوامل ایجاد مشکلات مرتبط با سلامت عمومی باشد.

از آن‌جایی که زنان شرکت‌کننده در این مطالعه، قربانیان خشونت‌های صورت گرفته توسط همسر یا شریک زندگیشان نیز بوده‌اند، برای این افراد خشونت تهدیدی است که آن‌ها باید هم در زندگی خصوصی‌ و هم در مکان‌های عمومی با آن دست‌وپنجه نرم کنند. جومکا گوپتا، استاد سلامت عمومی در دانشگاه جورج میسون و یکی از اعضای اصلی انجام دهنده‌ی این پژوهش عنوان می‌کند: «لازم است تا اقدامات جامعی برای امنیت زنان چه در محیط‌های عمومی و چه خصوصی صورت گیرد».

راه‌ حل‌های ارائه شده

برای مقابله با این مشکل در مکزیکوسیتی، نوعی اراده‌ی سیاسی را می‌توان مشاهده کرد. نهاد زنان سازمان ملل با همکاری مقامات محلی برنامه‌ای را تحت عنوان «شهر و اماکن عمومی امن برای زنان و دختران» آغاز کرده‌ است که در آن قرار است امنیت زنان از طریق اقداماتی نظیر قراردادن اتوبوس‌های ویژه‌ی زنان در شهر، افزایش یابد.

میگل مانسرا اسپینوزا شهردار مکزیکوسیتی نیز از راهکاری حمایت کرده که میان زنان سوت‌هایی توزیع می‌شود تا هنگام مواجهه با آزارواذیت‌های خیابانی آن‌ها را به صدا در آورند. هدف از این طرح «شکستن سکوت» زنان و انگشت‌نما کردن آزاردهندگان است.

فعالان حقوق زنان نیز در این میان ساکت ننشسته‌اند. لاس موراس، گروهی متشکل از چهار زن است که با استفاده از دوربین مخفی، آزارهای خیابانی را ضبط و بعد آن‌ها را در کانال یوتیوب خود منتشر می‌نمایند. لاس هیخاس ده ویولنسیا، گروه اکتیویستی دیگری است که رویکرد غیرمعمول‌تری را برای مواجهه با آزارواذیت خیابانی انتخاب کرده است. اعضای این گروه هر بار که با آزارواذیت خیابانی مواجه می‌شوند، با صدای بلند موسیقی پانکی را علیه آزار خیابانی پخش می‌کنند و با تفنگ‌هایی که از آن کاغذ رنگی پرتاب می‌شود به سمت شخص خاطی شلیک می‌کنند. هدف آن‌ها کسب قدرت به روشی غیرخشونت‌آمیز است.

چنین اقداماتی، گامی به سمت تأیید همه‌گیر بودن و مخرب بودن آزار خیابانی به حساب می‌آیند. با این حال تمامی این رویکردها از یک مشکل اساسی رنج می‌برند؛ بار مسئولیت مقابله با این اقدامات باز هم بر دوش زنان گذاشته شده است. باز هم این زنان هستند که در تمامی این راه‌کارها از آن‌ها خواسته می‌شود تا سوار اتوبوس‌های مخصوص به خود شوند، با خود سوت حمل کنند، سوء رفتار دیگران را افشا کنند و با آزاردهندگان برخورد نمایند. به همین‌دلیل کماکان جای خالی اقدامات و مداخلاتی احساس می‌شود که از طریق آن‌ها رفتار خاطیان تغییر پیدا کند و نُرم‌های فعلی جامعه که در آن آزارواذیت خیابانی-حتی اگر به آن توجهی هم شود-تنها یکی از مشکلات کم‌اهمیت زندگی شهری به حساب می‌آید، به چالش کشیده شود.

آزارواذیت خیابانی در ایالات متحده نیز مشکلی رایج به حساب می‌آید. بر اساس یک نظرسنجی جدید که شرکت‌کنندگان آن نمایانگر کل جمعیت کشور بودند، ۶۵ درصد از زنان آمریکایی حداقل یک بار در مقطعی از زندگیشان آزارواذیت خیابانی را تجربه کرده‌اند. این عدد حتی ممکن است در حال افزایش نیز باشد.

بر اساس گزارش یکی از سازمان‌های حقوقی غیرانتفاعی آمریکا، میزان آزار و اذیت بسیاری از گروه‌های به حاشیه‌رانده شده از جمله زنان پس از انتخابات اخیر ریاست جمهوری در این کشور افزایش یافته است. بااین‌حال در ماه فوریه لایحه جدیدی برای جلوگیری از آزار خیابانی در واشنگتن دی‌.سی به شورای شهر تسلیم شده است. هدف از این لایحه: «ریشه‌کن کردن آزارواذیت خیابانی در دی‌.سی. از طریق آموزش، آگاهی‌بخشی، جمع‌آوری اطلاعات و تغییر فرهنگ» عنوان شده است. لایحه‌ی یادشده تعریف جامع و کاملی را از آزارواذیت خیابانی ارائه می‌دهد و در رویکرد خود نیز به این موضوع همه‌ی جوانب مسئله را در نظر گرفته است. حال باید دید که آیا دیگر شهرهای جهان، راه واشنگتن دی‌.سی.‌ را در مبارزه با آزار خیابانی زنان ادامه خواهند داد؟