• سرآمد کنون دوره ی "لوح" و "خط"
بشوییم هر لوح، با آب ِ شطّ.

نشاید دگر "لوح ِ سیمین" به کار.
نیاید از آن هیچ سودی به بار! ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۲۴ شهريور ۱٣۹۶ -  ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۷

فردوسی ی بزرگ

و شاگرد ِ کوچکش:

جلیل دوستخواه



منظومه ی "رایانیّه"



از "لوحِ مشق خطّ ِ مکتب خانه" تا "رایانگرِ جهانﹾ شمول"


سرآمد کنون دوره ی "لوح" ۱ و "خط"
بشوییم هر لوح، با آب ِ شطّ.
نشاید دگر "لوح ِ سیمین" ۲ به کار.
نیاید از آن هیچ سودی به بار!
نه کاغذ، نه خامه ۳ ثمربخش ماند
نتانی ٤ تو کَشتی بر این خُشک، راند!
کنون عصرِ رایانگر٤ آغاز شد.
دری نو به روی ِ بشر بازشد.
دگرگونه بایست تدبیر تو
پذیرفتنی نیست تأخیر ِ تو!
"اگر جان همی خواهی افروختن"٥،
ببایست "رایاندن" ۶ آموختن.
گذشتن ز تاب و ز پیچ و خَمَش،
ز "فایل" ٧ و "دَکومنت" ِ ٨ اندر هَمَش.
ز "سِیو" ۹ و ز "سِند"۱٠ و "اِرُر" ۱۱
شود صفحه ی "دِسک˚تاپ"ِ ۱٢ تو پُر.
ولی کار زین گونه، بازیچه نیست!
بر احوال ِ نادان بباید گریست!
"چو گویی که فام ِ [/ وام ِ] خِرَد توختم" ۱۳،
همه فنِّ رایاندن ۱٤آموختم،
"یکی نغز بازی کند"۱۵ مایکروسُفت، ۱۶
که هرگز ندانی چه شد در نهفت!
بگویی به این و به آن درد ِ دل
که شاید دو پایَت درآید ز ِ گِل!*
اگر اهل ِ راهی، بِنِه گام پیش
"مشو غَرّه ۱۶ ز آب ِ ۱٧هنرهای خویش!" ۱٨
"اگر جان همی خواهی افروختن،
زمانی میاسای از آموختن ...
چو گویی که فام ِ (/ وامِ) خِرَد توختم ۱۹
همه، فنِّ رایاندن آموختم ، ۲٠
یکی نَغز بازی کند روزگار،
که بنشانَدَت پیش ِ آموزگار!"
بیاموز روز و شب و ماه و سال،
ز دشواری ی ِ کار، هرگز مَنال!
ترا کوشش و کار، فرخنده باد!
به فرهنگ و دانش دلت زنده باد!


بریزبِن - استرالیا
شهریور ماه ۱۳۹٤
___________________
۱) در مکتب خانه های سنّتی، لوح، نام صفحه ای حلبی بود که کودکان، مشق های خود را با قلم درشت/ قلم ِ نِی و مُرَکَّب، بر آن می نوشتند و پس از نشان دادن به آخوند یا اوسّا (/استاد) یا مُلّا یا مُلّاباجی ی مکتب خانه، آن را می شُستند و می خشکانیدند برای مشقی دیگر. در باره ی این کار و دیگر سویه های کار ِ مکتب خانه ها، ↓ اقبال یغمایی و جلیل دوستخواه:
MAKTAB
See:EDUCATION iii. The Traditional Elementary School.
در:
www.iranicaonline.org
۲) پادشاهی پسر به مکتب داد/ لوح ِ سیمینش در کنار نهاد" سعددی: در گلستان.
۳) خامه : قلم.
٤ ) نتوانی. (در فارسی ی دری ی افغانی هم، نتانی گفته می شو که برابر با نتونی در فارسی ی گفتاری ی ایرانیان است.
٥ ) رایانیدن. کارکردن با رایانگَر. (در بنیاد، رایانیدن: شمارگری/ حسابگری.= رایانیتن. در زبان پهلوی). Computing (
۶ ) پرونده ای در بایگانی ی رایانگر.
٧ ) پرونده.
٨ ): سند. مدرک. (نوشتاری یا تصویری). Document
۹ ) ثبت و ضبطِ ( بایگانی کردنِ) یک نوشتار یا تصویر در حافظه یِ رایانگَر. : Save.
۱٠ ) فرستادن نوشتار یا تصویری به نشانی ی یک یا چند کاربَر ِ رایانگر.: Send
۱۱ ) : اختلال و نابه هنجاری و نا به سامانی در کارکرد ِ رایانگر. Error
۱۲)"دِسکﹾ تاپ": ناحیه ی کاری ی روی صفحه ی نمایشگر برای همانندسازی ی یک میز ِ نگارش و آسان کردن ِ کار ِ کاربَر و امکان حرکت بخشیدن به نوشتارها و تصویرها که گویی کاربَر با یک میز ِ واقعی سر و کار دارد. (برگرفته از فرهنگ تشریحی ِ اصطلاحات کامپیوتری ِ مایکروسُفت.- ص.٢۱٧).
۱۳) اداکردم. به جای آوردم. ورزیدم.
۱٤) بازی ی شگفت و اعجاب انگیزی بکُنَد.
۱٥): Microsoft.   نام شرکت جهانی و مشهور تولید کننده ی رنجیره ای از رایانگرها و دست اندر کار ِ نظارت بر کارکرد ِ آنهاست .
۱۶) غرّه : مغرور. دچار غرور شده. مُعجَب به خود گردیده. خود را کامل پنداشته. از خود متشکّر! (این نیم بیت و نیز بیت پسین، از فردوسی است.).
۱٧) آب در این کاربُرد، به معنی ی رونق و والایی است.
۱۸) این سطر و بیت " یکی نغز بازی کند..." در دنباله ی آن، از فردوسی است.
www.iranicaonline.org
۲) پادشاهی پسر به مکتب داد/ لوح ِ سیمینش در کنار نهاد" - سعددی: گلستان.
۳) خامه : قلم.
٤ ) نتوانی. (در فارسی ی دری ی افغانی هم، نتانی گفته می شو که برابر با نتونی در فارسی ی گفتاری ی ایرانیان است.
٥ ) : رایانیدن. کارکردن با رایانگَر. (در بنیاد، رایانیدن: شمارگری/ حسابگری.= رایانیتن. در زبان پهلوی). Computing
۶ ) پرونده ای در بایگانی ی رایانگر.
٧ ) پرونده.
٨ ) : سند. مدرک. (نوشتاری یا تصویری). Document
۹ )ثبت و ضبطِ ( بایگانی کردنِ) یک نوشتار یا تصویر در حافظه یِ رایانگَر. : Save.
۱٠ ) فرستادن نوشتار یا تصویری به نشانی ی یک یا چند کاربَر ِ رایانگر.: Send   
۱۱ )    : اختلال و نابه هنجاری و نا به سامانی در کارکرد ِ رایانگر. Error
۱۲)"دِسکﹾ تاپ": ناحیه ی کاری ی روی صفحه ی نمایشگر برای همانندسازی ی یک میز ِ نگارش و آسان کردن ِ کار ِ کاربَر و امکان حرکت بخشیدن به نوشتارها و تصویرها که گویی کاربَر با یک میز ِ واقعی سر و کار دارد. (برگرفته از فرهنگ تشریحی ِ اصطلاحات کامپیوتری ِ مایکروسُفت.- ص.٢۱٧).
۱۳) اداکردم. به جای آوردم. ورزیدم.
۱٤) بازی ی شگفت و اعجاب انگیزی بکُنَد.
۱٥): Microsoft.   نام شرکت جهانی و مشهور تولید کننده ی رنجیره ای از رایانگرها و دست اندر کار ِ نظارت بر کارکرد ِ آنهاست .
۱۶) غرّه : مغرور. دچار غرور شده. مُعجَب به خود گردیده. خود را کامل پنداشته. از خود متشکّر! (این نیم بیت و نیز بیت پسین، از فردوسی است.).
۱٧) آب در این کاربُرد، به معنی ی رونق و والایی است.
۱۸) این سطر و بیت " یکی نغز بازی کند..." در دنباله، از فردوسی است.