سیاسی دیدگاه ادبیات جهان - مقالات و خبرها بخش خبر آرشیو  
   

تحولات اقلیم کردستان عراق و تاثیرات آن بر حال و آینده صحنه سیاسی عراق و منطقه
گفتگوی گروه کار قومی - ملی فدائیان (اکثریت) با رضا اکرمی


• همانطورکه می بینیم و خبر می رسد تلاشهای چندگانه ای از خارج از منطقه، و جناحهای مختلف در عراق و همین طور در صفوف خود نیروهای کرد در جریان است. ما به عنوان یک ناظر از راه دور نمی توانیم نسبت به پیشرفت و دامنه آنها ارزیابی ای داشته باشیم اما نشانه هائی هست که حتی بخشی از حامیان بین المللی اقلیم کردستان هم که جانبدار استقلال هستند به شدت بر لزوم مذاکره و حل مسالمت آمیز مسئله تأکید می کنند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ٣ آبان ۱٣۹۶ -  ۲۵ اکتبر ۲۰۱۷


رفیق رضا أکرمی گرامی!
اقلیم کردستان عراق، رفراندوم برای استقلال از عراق را پشت سر گذاشت و در آن، بالای ۷۲ درصد از مردم در رفراندوم شرکت کردند و بیش از ۹۰ درصد از شرکت کنندگان در همه‌ پرسی به خواست استقلال "آری" گفتند. اقلیم اکنون سخت در کشاکش سیاسی پیرامون چگونگی تحقق نتیجه رفراندومی است که برگزار کرد. هم از اینرو واقعه رخ داده از جوانب مختلف مورد بحث و فحص قرار گرفته زیرا که تاثیرات معینی هم در تحولات سیاسی کشور عراق دارد و هم در تحولات منطقه و بین المللی. این تحولات بویژه در کشورهای همسایه عراق مانند ایران، ترکیه و سوریه مشهود بوده، و آنان را بشدت تحت تاثیر خود گرفته است.
در همین رابطه گروه کار ملی-قومی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) تصمیم گرفت، تا با انجام مصاحبه با صاحبنظران و کنشگران در عرصه مسایل ملی-قومی بویژه "مسئله کرد"، طیفی از دیدگاه‌ها در این زمینه را در معرض افکار عمومی قرار دهد. ما می کوشیم تا به سهم خود و از این طریق به امر روشنگری در این باره و چالشهای آتی و حال دولت اقلیم کردستان و کشورهای منطقه یاری رسانیم.
از شما تقاضا داریم که با پاسخ به این سوالات، در روشنی بخشی به تحولات اقلیم کردستان عراق و تاثیرات این تحولات بر صحنه سیاسی حال و آینده عراق و منطقه مشارکت کنید و پیشاپیش ما را سپاسگزار خود کنید.

گروه کار ملی-قومی سازمان فداییان خلق ایران اکثریت
۱۲ اکتبر ۲۰۱۷



در ٢٥ سپتامبر رفراندوم همهپرسی استقلال در اقلیم کردستان برگزار شد که در آن اکثریت قابل ملاحظهای رای آری به استقلال کردستان دادند. به نظر شما چه عواملی بخش مهمی از نیروهای سیاسی را به برگزاری این رفراندم تشویق کرد؟

برای من نقش عوامل بین المللی هنوز خیلی روشن نیست اما تصورم این است که بدون چراغ سبز و یا احتمال توافق برخی کشورهای صاحب نفوذ ( ویا شخصیتهای موثردر سطح این کشورها ) در سازمان ملل و منطقه همچون آمریکا ، فرانسه و آلمان ، رهبری حکومت خودمختار « اقلیم» با این سرعت و جدیت موضوع استقلال را به رفراندوم نمی گذاشت . اما همینجا تأکید کنم هیچیک از کشورهای نامبرده در لحظه حاضر استقلال را مسئله روز نمی بینند و خواهان بازشدن جبهه ای جدید و درگیری نظامی بین دولت مرکزی عراق و اقلیم نیستند . اما برای احزاب کردستانی دشوار نیست که ببینند موضوع تشکیل دولت مستقل کلاً دیگر یک تابو نیست و در معادلات جدید منطقه می تواند جائی داشته باشد .
البته طرح مسئله رفراندوم ، علل داخلی در عراق و خود کردستان هم دارد که برای برشمردن همه جوانب آن احتیاج به اطلاعات بیشتری است که در اختیار ما طبعاً نیست اما به مواردی می شود اشاره کرد.
- خوب می دانیم حمله لشکریان مخوف داعش به خاک عراق و ناتوانی ارتش در دفاع از خاک خود و قافلگیر شدن نیروهای « ائتلاف» شرایطی پیش آورد که فقط نیروئی چون « پیشمرگ» می توانست از پیشروی آنها جلوگیری کند . شبیه آنچه در کوبانی انجام شد با این تفاوت که مناسبات و سطح رابطه پیشمرگ اقلیم با پیشمرگان در کوبانی با ارتشهای غربیِ حاضر در منطقه متفاوت بود . اگر رزمندگان کوبانی در حین عملیات به سلاحهای پیشرفته و آموزش نظامی مدرن مجهز شدند ، برای پیشمرگان اقلیم این زمینه از پیش فراهم بود در نتیجه آنها توانستند ضمن کند کردن پیشروی داعش بخشهائی از سرزمین مورد مناقشه خود با بغداد را هم به خاک حریم کردستان ضمیمه نمایند و یا علی الحساب تحت اداره تشکیلاتی خود قرار دهند .
از سوی دیگر همراه با جدال با داعش و بخصوص با بیرون راندن آنها از شهرهای مهم عراق نیروی جدیدی وارد صحنه و معادلات عراق گردید به نام « حشد الشعبی » این نیروی شبه نظامی که دست پروده سپاه قدس پاسداران جمهوری اسلامیست از این پس هم تهدیدی علیه اقلیم کردستان تلقی گردید و هم باعث نگرانی رقبای منطقه ای جمهوری اسلامی همچون عربستان سعودی . به نظر می رسد مجموعه این تغیر و تحولات باید احزاب کردی در عراق را به این نتیجه رسانده باشد که بهتر است تا هنوز این منطقه تحت نفوذ ما قرار دارد و امکان برگزاری رفراندوم در حوزه مسئولیتی اقلیم هم قرار می گیرد از نظر مردم جویا شویم تا اگر مذاکرات بعدی در پیش بود ، از جمله بر سر تقسیم همین سرزمینها و معادن و شهرهای مورد اختلاف دست بالا را داشته باشیم .
اگر گفتگوهای احزاب سه گانه دمکرات ، گوران و اتحادیه میهنی را هم دنبال کرده باشیم ، به شمول تحلیل و ارزیابیهای شخصیتهای مستقل کردستانی ، خواهیم دید که رقابتهای درون حزبی و بین احزاب هم در این باره نقش داشته باشد .
به نظر می رسد موتور حرکت رفراندوم حزب دمکرات کردستان و حکومت خودمختار که اساساً در اختیار همین حزب می باشد بوده است و با اتحادیه مهینی علیرغم اختلاف به تفاهم نیم بندی رسیده بودند و چنانکه شاهد بودیم جریان تغییر « گوران» نیز با اینکه تا شب و روز رفراندوم با آنها همراهی نداشت زیر فشار افکار عمومی و عطش بخش بزرگی از مردم برای استقلال در آن شرکت کرد و با رأی آری ( علیرغم تمایل منفی نمایندگانش در پارلمان کردستان) نتیجه رفراندوم را قرین موفقیت کردند .در اینجا من وارد دلایل این اختلافات نمی شوم چراکه طولانی خواهد بود.


آیا اقلیم کردستان، تمهیدات لازم را تدارک دیدهبود؟

تا تمهیدات را چگونه ببینیم . پاسخ به سئوال اول تا حدودی موضوع را مشخص می کند . اما اگر تمهیدات را نه فنی بلکه سیاسی و بر بستر منطقه ای و جهانی ببینیم باید بگویم خیر .
برداشتن چنین گام بزرگی باید سه عامل مهم را مدنظر قرار دهد . یک ، پشتیبانی مردم . رفراندوم نشان داد که میل مردم به استقلال قوی است . اما مردم همیشه همه مسئله و مشکلات کار را نمی بینند و نمی دانند .این احزاب و پیشقراولان آنها هستند که معمولاً برافکار آنها تأثیر گذارند . به اعتقاد من در کردستان عراق امروز سه نیروی عمده در این زمینه ( نه همه عرصه های اجتماعی و سیاسی) ایفای نقش می کنند ، این سه نیرو را پیشتر نام برده ام اگر این نیروها بر سر این خواست معین متحد نباشند و بد تر از آن با اختلاف جدی و حتی رودر روئی نظامی مواجه شوند نه تنها تمهیدی دیده نشده بلکه به یک ماجراجوئی دست زده اند . چیزیکه هنوز زود است در موردش اظهار نظر کنیم . متأسفانه علائم نا خوشایندی در این زمینه دیده می شود.
عامل دوم ، سرزمینی است که قرار است در آن بذر دمکراسی ، انتخابات و حق تعین سرنوشت کاشته شود . به عبارت دیگر سطح پیشرفت دمکراسی و فرهنگ دمکراتیک . عراق امروز و منطقه خاورمیانه نه تنها در چنین جایگاهی قرار ندارد بلکه به یک انبار باروت تبدیل شده است . احتمالاً امروز در عراق اسلحه بیشتر از نان در دسترس مردم است . مهار نفرت و خشونت حاصل از سالهاجنگ و خونریزی کار ساده ای نیست .عراق با همسایگانی هم مواجه است که دول آنها نه تنها کمترین احساس مسئولیتی در قبال یکدیگر ندارند بلکه هریک نسبت به مردم خود هم بدگمان و در مواردی درگیر جدالی مشابه اند .
عامل سوم ، برای رسیدن به استقلال ، حمایت بین المللی از آن ، آنهم نه با دخالت نظامی بلکه حمایتی برمبنای حقوق بین المللی و قوانین کشور مربوطه لازم است . در این باره هم چنانکه شاهدیم و علیرغم برخی حمایتهای غیر رسمی و غیر آشکار، ما شاهد پشتیبانی کشورهای صاحب نفوذ در جامعه بین الملل تا امروز روبرو نیستیم .
اگر عناصر پیش گفته درست باشند جواب من به سئوال شما مبنی بر دیدن تمهیدات ضرور منفی خواهد بود وبه نظر می رسد تأکید بر رفراندوم( و نه لزوماً اصولیت آن) زود هنگام بوده است .


قویترین و ضعیفترین جوانب این رفراندوم کدام می باشند؟

قوی ترین جنبه آن آزاد بودن، سازماندهی و نظارت بر صندوقهای رای ( به صورتیکه از این زاویه انتقاد جدی ای از طرف نیروهای مختلف متوجه آن نشده است) و دعوت از خبرگزاریها ، مطبوعات و سازمانهای غیردولتی برای حضور و نظارت بر پروسه رأی گیری بوده است .
جنبه منفی را در بعد کلی در سئوال دوم جواب داده ام اما خارج از آن عراق و منطقه مورد بحث وقتی هنوز در فضای جنگی است و طرفین دعوا در حال وزن کردن سنگهای خود، نمی توان نادیده گرفت احساسات ، تردیدها و ترس افراد و ملاحظاتی که بر رأی آنها موثر واقع می شود .


به نظر شما وضعیت داخلی اقلیم، از لحاظ اقتصادی و سیاسی، بعد از برگزاری رفراندم بدتر شده است یا بهتر؟

من اطلاع آماری ندارم اما شاید احتیاج به آمارهم نباشد . وقتی تمام مرزها ، یا اکثریت قریب به اتفاق آنها بسته شده است . این روزها می بینیم که چاه های نفت کرکوک هم به مخاطره افتاده است . کلاً صدور نفت با مانع روبروست ، هزینه جنگ و حفظ لشکر پیشمرگه هم فزونی می گیرد و ده ها عامل دیگر ، باید اوضاع اقتصادی خرابتر شده باشد . چنانکه پیشتر هم خبر می رسید وضعیت اقتصادی پیش از اینهم چندان درخشان نبوده است . حرف از فساد مالی و اداریست و پولی هم از مرکز نمی رسد .
البته اگر همه این عوامل کوتاه مدت باشد می شود فهمید اما متأسفانه در همین مدت کوتاه شاهد روندهائی هستیم که امیدوارکننده نیست .
به لحاظ سیاسی هم وضع چندان مناسب نیست . راستش تصور من این نبود که حتی همکاری بین حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی تا بدین حد شکننده باشد . ما از اختلافات پیشین آنها خبر داشتیم ، می دانستیم که متأسفانه تا رویا روئی نظامی هم پیش رفتند اما به نظر می رسید بر سر این رفراندوم و حتماً طبعات آن باید مذاکره کرده باشند و تعهداتی را هر یک پذیرفته باشند . چیزیکه البته شاید هنوز تمام شده نباشد و با کوتاه کردن دست نیروهای خارجی در امور خود بتوانند مرهمی بر آن بگذارند .

با توجه به موفقیت رفراندوم در جلب رای آری، چرا اعلام استقلال نشد؟

اینکه اعلام استقلال تا به حال نشده نشان از خردمندی آنها دارد . همانطور که پیشتر گفتم دوعاملِ خود ویژه بودن تحولات و دست بالا داشتن در مذاکرات احتمالا باعث جلو افتادن رفراندوم شده وگر نه آنها هم باید بدانند که اعلام استقلال سئوالهای بسیاری را پیش رو می گذارد از شناسائی بین المللی گرفته تا حل اختلافات با دولت مرکزی .ما در کشور دمکراتیکی چون اسپانیا امروز شاهدیم برای استقلال کاتالونیا چه موانعی پیشروست . حتی راه دور نرویم کشور مستقل انگستان که می خواهد تنها از یک اتحادیه خارج شود با کوهی از مشکل مواجه شده است . اگر قرار نباشد برقطعه ای خاک و کوهستان در محاصره شده حکومتی بر پا شود ، باید بسیار دور اندیش تر بود و در اعلام استقلال شتاب نداشت .


شما پیامدهای تداوم مخالفت جامعه جهانی با امر رفراندم را چگونه می بینید؟

فکر کنم پاسخ این سئوال راهم داده باشم اما بخش مهمی به این برمی گردد که تحولات در عراق ، سوریه ، ترکیه و ایران و سایر کشورهای همجوار چگونه رقم بخورد . شما می دانید که این عناصر هم به شدت در حال تغییر و تحول اند . کردستان عراق در این دودهه به حکومت خودمختار رسید چون دولت جرج بوش به عراق حمله کرد . این حکومت و کردهادر سوریه در جنگ کشورهای غربی با داعش و اسد به سلاح های سنگین مسلح شدند چون نیروهای « ائتلاف » نمی خواستند دیگر در زمین به جنگند و با پشتیبانی هوایی و کمک های تسلیحاتی و آموزشی از رزمندگی پیشمرگان بهره بردند و هر روز هم شاهد بازگرداندن جنازه سربازان خود به کشورشان نبودند . آینده هم متأسفانه چندان روشن نیست . نه این جدالها پایان یافته و نه نیروهای درگیر دست روی دست می گذارند .هرساعت ممکن است صفبندیها شکل جدیدی به خود بگیرد.


تا چه اندازه همگرائی میان ایران، ترکیه و عراق می تواند در توقف روند اعلام استقلال کردها موثر باشد؟

سه کشوریکه نام برده اید جز نفت بر آتش این جدالها ها ریختن کاری ازآنها ساخته نیست.
جمهوری اسلامی این روزها کبک اش خروس می خواند . فکر می کند هلال شیعی اش در حال تکمیل شدن است و از هر طرف « دشمن صهیونستی » در محاصره ، از جان و مال مردم ماهزینه می کند و متأسفانه بخش بزرگی از همین مردم هم فعلاً با آن همراه اند . فراموش شده است که مردود بود جنگ و کشتار در سایر کشورها فقط شامل حال دیگران نمی شود .در ایران ما نه جنبش ضد جنگ و دخالتگری در برون مرزها در جریان است و نه مردم در اینکونه سیاسگذاری های کلان رأی و نظری می توانند داشته باشند. در ایران حتی به این احتمال هم توجه لازم نمی شود که بازکردن چنین میدان گسترده ای ممکن است پوست موزی باشد که می تواند به یک جنگ تمام عیار حتی در داخل مرزهای کشور ختم شود.
در ترکیه هم جدا از مسائلی که خود با خلق کرد در کشور خود دارد اردوغان و حزبی بر سر کار است که هر روز یک سازی کوک می کند .
عراق هم تکلیف اش از این هر دو روشن تر .
در کوتاه مدت چنانکه شاهدیم سیاست آنها تا حدودی هماهنگ شده است و حملات اخیر به کرکوک و خانقین و .. حاصل همین هماهنگی هاست . این ها نیز تا کی می توانند دست اتحاد به هم بدهند نامعلوم است . چون تنها خود آنها نیستند که تصمیم می گیرند .
بازهم باید منتظر واکنش کشورهای قدرتمند تر شد و تغیر جبهه ها.
فعلاً چنانکه شاهدیم توانسته اند منطقه اقلیم کردستان را با چالش جدی مواجه سازند .
از تحریم اقتصادی و بستن مرزها تا ایجاد شکاف در صفوف احزاب کردستانی و فعلاً محاصره نظامی برخی شهر ها .


آیا به نظر شما امکان درگیری نظامی وجود دارد؟

هم اکنون خبرهائی مبنی بر درگیرهای محدود می رسد . باید امیدوار بود که کار به درگیری تمام عیار نکشد که فاجعه ایست نه تنها برای کردستان بلکه برای امروز و آینده تمام منطقه خاورمیانه.


آیا با توجه به موضع تند دولت مرکزی عراق، امکان مذاکره میان دولت مرکزی و اقلیم وجود دارد؟

همانطورکه می بینیم و خبر می رسد تلاشهای چندگانه ای از خارج از منطقه، و جناحهای مختلف در عراق و همین طور در صفوف خود نیروهای کرد در جریان است. ما به عنوان یک ناظر از راه دور نمی توانیم نسبت به پیشرفت و دامنه آنها ارزیابی ای داشته باشیم اما نشانه هائی هست که حتی بخشی از حامیان بین المللی اقلیم کردستان هم که جانبدار استقلال هستند به شدت بر لزوم مذاکره و حل مسالمت آمیز مسئله تأکید می کنند. آیا وقتی در خلوت می روند کار دیگران می کنند یا خیر « الله و اعلم».


اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Facebook
    Delicious delicious     Twitter twitter     دنباله donbaleh     Google google     Yahoo yahoo     بالاترین balatarin


چاپ کن

نظرات (۱)

نظر شما

اصل مطلب

بازگشت به صفحه نخست