چند سیخ نقاشی پشت شیشه
بهروز اسماعیلزاده
•
بزرگترین مشکل موزه وجود رستوران در حیاط آن و چسبیده به بنای تاریخی موزه است که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده. این رستوران به بخش خصوصی واگذار شده تا شاید اندکی از هزینههای موزه را تأمین کند اما با نگاهی به وضعیت فعلی موزه میتوان حدس زد که درآمد حاصل از واگذاری حیاط موزه به کبابی، چندان هم صرف هزینههای موزه نمیشود.
...
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
يکشنبه
۲۴ دی ۱٣۹۶ -
۱۴ ژانويه ۲۰۱٨
شبکه آفتاب - بهروز اسماعیلزاده| یک جعبه گوجهی تر و تازه را روی پلهی ورودی موزهی نقاشی پشت شیشه گذاشتهاند. نگهبان دم در ناگهان از اتاقکش بیرون میجهد. «عکس نگیر آقا. نگیر.» میایستد و دستور میدهد عکس پاک شود. موبایل را چک میکند تا مطمئن شود که عکسی از گوجه در ورودی بنای تاریخی موزه وجود ندارد. کسی به تماشای نقاشیهای پشت شیشه در موزه نیامده، اما حیاط موزه از کبابخورها پُر و خالی میشود. تابلو دم در هم همین را تأیید میکند. بالای تابلو اسم رستوران است و پایین نام موزه.
نزدیک یک قرن پیش، آقای شقاقی، معمار معروف تهران، ساختمانی را به اسم پسرش زد که خود معمارش بود؛ هزار متر در یکی از نخستین محلههای تهران، خیابان هدایت. پسرش پزشک شده بود و آن ساختمان را مطب خودش کرد. ۷۰ سال گذشت تا شهرداری تهران در سال ۱۳۷۷ ساختمان را از ورثهی دکتر شقاقی خریدند و پس از بازسازی در اختیار سازمان میراث فرهنگی گذاشتند تا بهعنوان موزه از آن بهرهبرداری شود. در اواسط فعالیت موزه، سازمان میراثفرهنگی اعلام کرد بهدلیل کمبود فضای اداری مجبور است ساختمان موزه را در اختیار کادر اداری قرار دهد و آثارش را به موزههای دیگر بفرستد اما با اعتراض فعالان میراثفرهنگی و انعکاس آن در رسانهها موزه با تعطیلی کوتاهمدت مواجه شد. اکنون اما موزه همچنان با مشکلاتی روبهرو است.
بهگفتهی یکی از کارمندان موزه، فضای ساختمان گنجایش نمایش همهی آثار را ندارد و مجموعههای ارزشمند بهصورت دورهای در موزه بهنمایش درمیآیند و این باعث میشود علاقهمندان به هنر نقاشی پشت شیشه هیچگاه نتوانند همهی آثار را یکجا ببینند.
اگرچه راهنمای موزه اطلاعات مناسبی به بازدیدکنندگان ارائه میکند اما اگر کسی به بروشور نمایشگاه نگاهی بیندازد، با جملاتی بیسروته و پر از غلطهای دستوری مواجه میشود. مثلاً به این جمله نگاه کنید: «نقاشی پشت شیشه در ایران در دوره زندیه و قاجاریه علاوه بر استفاده از شیشههای رنگی و ساده در پشت آینهها نیز نقاشی میکردند. از نقاشان شناختهشده این سبک در دوره زندیه میتوان از آقا صادق، آقا نجف و آقا زمان را نام برد…»
جدای از اینها برخی تابلوها نیز مشخصات درستی ندارند، طوری که بهنظر میرسد هیچ نظارتی بر نحوهی تنظیم و نوشتار بروشورها و اطلاعات تابلوها وجود ندارد.
اما بزرگترین مشکل موزه وجود رستوران در حیاط آن و چسبیده به بنای تاریخی موزه است که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده. این رستوران به بخش خصوصی واگذار شده تا شاید اندکی از هزینههای موزه را تأمین کند اما با نگاهی به وضعیت فعلی موزه میتوان حدس زد که درآمد حاصل از واگذاری حیاط موزه به کبابی، چندان هم صرف هزینههای موزه نمیشود.
نقاشی پشت شیشه از هنرهای بسیار کهن است که خاستگاهش را یکی از کشورهای چین، مصر یا روم باستان میدانند. قدیمی ترین نقاشی پشت شیشه، متعلق به قرن سوم یا چهارم پیش از میلاد، در محدوده کشور ایتالیا (منطقه آپولیا) کشف شده است.
این هنر در دوران صفویه از اروپای شرقی، هند و چین وارد ایران شد و برخلاف دیگر هنرهای وارداتی بلافاصله بعد از ورود به کشور رنگوبوی بومی به خود گرفت.
رونق و رواج نقاشی پشت شیشه را باید در حد فاصل صفویه و قاجاریه دانست، در دوران قاجار نقاشی پشت شیشه علاوه بر حضور در بناهای اشرافی، هنری مردمیتر شد و کمکم به خانههای مردم عادی نیز راه یافت.
نقاشی پشت شیشه با موضوعاتی همچون گلومرغ، پرتره، تصاویر هندسی، حیوانات، بناهای تاریخی و مناظر شهری، خطنقاشی و شمایلهای مذهبی، تصاویری از امامان، دراویش و عامهی مردم در حالتهای مختلف، بهصورت هنری مجرد و جدا از معماری مورد توجه طبقات گوناگون اجتماعی قرار گرفت.
|