اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۱۷ آذر ۱٣۹۶ -  ٨ دسامبر ۲۰۱۷

مرگ زنده یاد طاهر احمدزاده در چند روز اخیر و نیز دکتر ابراهیم یزدی در ماه های گذشته موجب بحث هایی در کم و کیف فعالیت های این کنشگران و سازمان های مورد وثوق و مربوطشان در اندیشه و عمل اجتماعی ، بخصوص در مقام کسانی که زمینه های مطلوبشان یعنی معنویت ، آزادی و به درجاتی عدالت اجتماعی را منادی بوده اند ، در جامعه روشنفکری دینی و محافل ملی – مذهبی شد.

آقای حسن فرشتیان از کنشگران ملی – مذهبی در ۱۱ آذر ۱٣۹۶ در مطلبی تحت عنوان " آقا طاهر ، آخرین آزاده قلندر خراسانی " در سایت زیتون می نویسد : " استاد ( محمد تقی شریعتی ) و آقا طاهر ( احمدزاده ) در جستجوی راه سومی بودند تا ضمن مبارزه با خرافات ، آیین ها و مناسک وارد شده در باورهای شیعیان ، از گرایش جوانان به باورهای مادی گری و به ویژه باورهای غالب آن دوران در حزب توده ( ایران ) جلوگیری کنند ."

همانگونه که ملاحظه می شود این تلاقی و نسبت هر چند از منظری سلبی اما بر موقعیت ( هایی ) ایجابی بررسانی شده است که به هر حال نشانگر وجود نقش در شکل گیری این اندیشه و عمل است .

همچنین در این عبارات دغدغه مندی همسو و همراستایی با حزب توده ایران توسط نواندیشان دینی ( البته در اینجا در خصوص مسایل فرهنگی و خرافات ) مطرح می شود .

هر چند دغدغه مندی اصلی تر و اساسی تر حزب توده ایران در مسایل و مناسبات اجتماعی – اقتصادی و موضوع طبقات و جز آن در جاهای دیگر، به دغدغه مندی مشترک انجامیده است که منجر به ضرورت رسیدن به این خواست های نواندیشانه توسط روشنفکران دینی بدون نیاز به همراهی با اندیشه های حزب توده ایران با اعتقادات مادیگرانه که به زعم ایشان با اساس باورهای مذهبی آنان در تناقض قرار می گیرد ، شده است .

واقعیت آن است که این اثرگذاری تنها در این طیف نیست که اتفاق می افتد بلکه در اندیشه های سکولار ملی ترقی خواه اما غیر کارگری که به لحاظ طبقاتی سعی در نمایندگی طیفی از خرده بورژوازی تا بورژوازی ترقی خواه ملی را شامل می شود را ، در بر می گیرد .

درست مشابه تاثیری که کمونیست ها در کشورهای توسعه یافته روی اندیشه های طبقات غیر کارگری داشتند و تحت عنوان سوسیال دمکراسی که از روی رقابت و یا هراس و گاهی نیت و خواستی درست توسط شکل هایی از سرمایه داری سازماندهی شد .

حتی می توان بعضی تحرکات در سطح رژیم های حاکمه ( دو دوران شاه و جمهوری اسلامی ) را ملاحظه کرد که یا به دلیل نهادینه شدن خواست های اجتماعی و تبلور اعتراضی توسط توده ها که ناشی از طرح شعارها و آماج های حزب توده ایران بود ، مبادرت به عمل ( البته رقیق شده ) اجتماعی گردیدند یا از روی رقابت جهت خالی کردن تاثیر معنوی اندیشه های توده ای ، مبادرت به اصلاح و بهبود هایی گردیدند .

نمونه های آن را در تدوین بعضی قوانین ترقی خواهانه و مثبت از جمله تدوین و تصویب قانون کار در پی انقلاب ۵۷ و نیز تحولات تحت انقلاب سفید در رژیم پادشاهی مشاهده نمود .

به لحاظ تاریخی ما شاهد مصادره عناوین و گاهی حتی برنامه های کمونیست ها در پیش و پس از انقلاب اکتبر در اروپا هستیم ، ان جا که از عناوین مطلوبیت یافته نزد توده ها مثل چپ ، سوسیال دمکراسی ، کارگران و جز آن و نیز مصادره شعارهای انها توسط جریانات رقیب هستیم . نمونه آن را جریان دشمن کمونیست ها یعنی حزب نازی تحت عنوان حزب سوسیال ناسیونالیست کارگران آلمان را شاهد هستیم .

باز به لحاظ تاریخی ، دیگر کمتر کسی است که از اثرگذاری جنبش کمونیستی بر مبارزه کارگران در کشورهای سرمایه داری و احقاق حقوق نسبی آنها و نیز دستاوردهای جنبش آزادی بخش ملی کشورهای ستمدیده و مستعمره بخصوص در پی پیروزی انقلاب کبیر اکتبر در روسیه و نیز شکست فاشیسم در اروپا ، شک و شبهه ای داشته باشد .

تاثیر انقلاب اکتبر بر ملل به ترتیب از آزادی ملل آسیای میانه و شرق روسیه می شود و سپس آسیا ، مغولستان – چین – کره – ویتنام – هند – اندونزی و از آن پس آفریقا وارد عرصه رهایی از استعمارو یا تشکیل دولت ملی شد. مصر و در سال ۱۹۶۰ تعداد ۱۷ کشور آفریقایی و در مجموع بین سال های ۱۹۴۶ تا ۱۹۷۰در دنیا ۶۷ کشور تاسیس شدند.

جالب توجه اینکه در سال ۱۹۷۶ به میزان ٨۲ درصد تجارت خارجی اتحاد شوروی با کشورهای رشد یابنده بوده است .

این تاثیر اگر چه در کشورهای توسعه یافته سرمایه داری منجر به فروپاشی سرمایه داری نشد ولی بر اعاده حقوق زحمتکشان و کارگران این کشورها و طرح رفاه عمومی تاثیر بلافصل نهاد .

نمونه عیان و آشکار آن را میتوان در سمت گیری جوامع توسعه یافته غربی برای امتیاز دهی به نیروی کار جوامع خود جهت رقابت با کشورهای با سمت گیری سوسیالیستی دانست .

هر چند تلاش برای رسیدن به قدرتی که مبتنی بر آن بتوان عرصه جامعه را متکی بر حل قطعی تضاد طبقاتی به نفع استثمارشدگان و حذف استثمار البته از اهداف همیشگی احزاب و سازمان های مارکسیستی بوده است .

جذابیت و مطلوبیت سمت گیری سوسیالیستی و استقبال فراوان مردم از این ایده ، به فاصله اندکی از پیروزی انقلاب کبیر اکتبر که کشورهای امپریالیستی سعی در مقابله از طریق تجاوزگری آشکار بر علیه اتحاد شوروی اتخاذ کرده بودند ، و پس از عدم موفقیت در اعمال آن ، با افزایش فشار درونی بر حاکمیت های سرمایه داری از سوی توده ها و کارگران ، ناچار به امتیازدهی به آنان از طریق ایجاد دولت های رفاه شده بودند .

اما نفس حضور و وجود معتقدان متشکل به سوسیالیسم علمی دیرگاهی است ، چه بسا از اولین لحظات تولد توام با سازماندهی آن ، موجد پیامدهای مثبت و تحول بخش در جریان زندگی مردمان در جای جای کره خاکی ما بوده است .

این موضوع در کنار محبوبیت سوسیالیسم ، عدالت ودمکراسی ، امکانی را برای ایجاد و توسعه جریانات سوسیال دمکراسی ( از جمله در ایران ) ایجاد نمود تا قابلیت های ذاتی ناشی از ساختار و بافتار سوسیالیستی در جوامع کشورهای سوسیالیستی را در نوعی رقابت از طریق امتیازدهی به توده ها در کنار حفظ اصل نظام سرمایه داری را در پیش بگیرند.

همان امری که در پی حذف جامعه کشورهای سوسیالیستی مشاهده می کنیم که فشار توقف ناپذیر نولیبرالیسم هار را در پی داشته است .

البته وجود احزاب و سازمان های مارکسیستی در جوامع سرمایه داری همچنان چنان اهرم فشاری است که اجازه ندهد بربریت کامل را به کارگران در این کشورها بر مردم تحمیل نمایند .

در کشور ما ایران هم ، واقعیت این است که وجود جریانات مارکسیستی اصیل ( اجتماعیون عامیون، حزب کمونیست و حزب توده ایران ) به تنهایی موجب و موجد طرح و بسط مسایل اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و جز آن در امکان نظری وجود اجتماعی با سامانی دیگر و متکی بر عدالت اجتماعی گردیده بود و گردیده است که عملا رژیم های یکصدساله حاکمه را به ضرورت نوعی ایجاد رضایت مندی در جامعه مجبور نموده و نیز موجد شکل گیری نوعی جریانات ملی و مترقی متکی بر مذهب و یا سکولار را در هماوردی با این جریانات و در حال حاضر در هماوردی با حزب توده ایران بوجود آورده که در مبارزات ملی دمکراتیک منجر به انقلاب ۵۷ و بعد از آن هم تاثیر خود را تا به همین امروز باقی گذاشته است .