• امروز تعیین سیاست نسبت به انتخابات امر پیش رسی است. اما شناخت از مشخصه های انتخابات آتی امری است ضرور. اگر نیروهای سیاسی نخواهند تنها به اعلام سیاست در هفته های پیش از انتخابات اکتفا کنند، لازم است که مشخصه های انتخابات آتی را بشناسند و برپایه آن در چند ماه آتی در این عرصه نیز سیاست ورزی کنند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۲۱ مرداد ۱٣٨۶ -  ۱۲ اوت ۲۰۰۷

انتخابات دوره هشتم مجلس شورا برای جریانهای حکومتی و بویژه برای جریان راست افراطی از اهمیت زیادی برخوردار است. این انتخابات مشخص خواهد کرد که جریان راست افراطی همچنان بر مسند قدرت در سالهای آتی باقی خواهد ماند و یا جای خود را بدیگر جریانهای حکومتی خواهد داد و یا اینکه در ائتلاف با جناح راست سنتی سنگر مجلس را حفظ خواهد کرد.
از انتخابات ریاست جمهوری باینسو موقعیت جریانهای حکومتی در سطح جامعه و در درون حکومت تغییر کرده است. این امر را انتخابات شوراهای محلی بوجه بارزی نشان داد. در این انتخابات جریان راست سنتی و راست افراطی جداگانه برآمد کردند. در عین حال دارو دسته احمدی نژاد حساب خود را از دیگر دستجات راست افراطی جدا کرد و به تصور اینکه احمدی نژاد صاحب ۱۷ میلیون رای است، از ائتلاف با دیگر دستجات خودداری ورزید. اما دارودسته احمدی نژاد در انتخابات شورای محلی شکست سختی خورد.
انتخابات شوراهای محلی زنگ خطری برای جریان حاکم و بویژه دارو دسته احمدی نژاد بود. آنها دریافتند که رای ۱۷ میلیون را بباد داده اند و دیگر بسادگی نمیتوانند گروههای کم درآمد جامعه با شعارهای عدالت خواهانه را فریب دهند.

انتخابات مجلس و جریان راست افراطی

۱. اصلاح طلبان حکومتی ابتدا در انتخابات شوراهای محلی شکست خوردند و سپس در انتخابات مجلس شورا. و بدنبال آن مقام ریاست جمهوری را به رقیب سپردند. سیر افولی اصلاح طلبان همراه بود با سیر صعودی جریان راست افراطی که هر سه ارگان انتخابی را از آن خود کرد. اکنون همان سیر نزولی در مقابل جریان راست افراطی قرار دارد. فعلا گام نخست تحقق یافته است. اگر بالفرض گام دوم هم تحقق پیدا کند، بعید بنظر میرسد که جریان حاکم بتواند پست ریاست جمهوری را در قبضه خود نگهدارد. لذا انتخابات آتی مجلس برای راست افراطی تعیین کننده است.
اما موقعیت اصلاح طلبان و راست افراطی در ساختار حکومتی یکسان نیست. اولا شورای نگهبان در مقابل اصلاح طلبان قرار داشت و کاندیداهای اصلاح طلبان توسط این نهاد بطور وسیعی رد صلاحیت شدند، ثانیا اصلاح طلبان بعد از مقاومت اندکی، سنگر مقاومت را رها کردند. اما راست افراطی از حمایت تام شورای نگهبان برخوردار است، وزارت کشور را در اختیار دارد، حزب پادگانی و ولی فقیه حامی آن است. آنچه مشخص است راست افراطی در این سنگر، بیشترین مقاومت را خواهد کرد و بسادگی سنگر مجلس را از دست نخواهد داد.
۲. اما راست افراطی موقعیت دشواری در انتخابات دارد. این جریان در گذشته پشت جریان راست سنتی سنگر گرفته بود و در سطح جامعه چندان شناخته نبود. لذا از این موقعیت بهره گرفت و در دوره های قبلی با چراغ خاموش پا بمیدان انتخابات گذاشت. اما طی چند سال وضعیت تغییر کرده است. اگر تا دیروز راست افراطی ناشناخته بود، شعارها و برنامه آن برای گروههائی از جامعه جذابیت داشت، اما امروز راست افراطی تنها شعار، برنامه و چهره های جدید نیست. شعارها و برنامه این جریان در طی چند سال گذشته در عمل محک خورده است. اکنون این جریان همانند اصلاح طلبان حکومتی آدرس و کارنامه معین دارد که قابل کتمان نیست. کارنامه راست افراطی در عرصه بین المللی و در سیاستهای داخلی سیاه است. اکثریت مردم سیاستهای جریان حاکم را در زندگی روزمره تجربه کرده و دریافته اند که سرکار آمدن دولت احمدی نژاد برای کشور ما فاجعه بار بوده است. اکنون مردم تهدیدهای بین المللی و خطر حمله نظامی، بحران اقتصادی، تورم روزافزون و بحران کارائی را با گوشت و پوست خود لمس میکنند. بخشی ازگروههائی از جامعه که در انتخابات ریاست جمهوری رای خود را بنفع احمدی نژاد در صندوقهای رای ریختند، این بار به جریان حاکم رای نخواهند داد.
٣. احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری بر مسئله شکاف طبقاتی و بر عنصر مظلومان در مقابل قدرتمندان و فساد دست گذاشت. مسائلی که بسبب رشد فساد در حاکمیت و فقر گسنرده، افزایش بی سابقه فاصله فقر و ثروت در جامعه و تعمیق شکاف طبقاتی برای بخشهائی از جامعه و بویژه گروههای کم در آمد جاذبه داشت. اما عملکرد دولت احمدی نژاد و مجلس دوره هفتم نشان داد که جریان حاکم فریبکارانه شعار "پول نفت بر سر سفره مردم" را مطرح کرده بود. لذا این بار جریان راست افراطی فاقد شعار و برنامه ای است که برای مردم و یا گروههائی از آن جاذبه داشته باشد.
۴. احمدی نژاد و یاران او این بار دریافته اند که به تنهائی قادر به پیروزی در انتخابات نیستند. بهمین خاطر حاضر شده اند که با سایر دستجات راست افراطی و جریان راست سنتی وارد ائتلاف در انتخابات آتی شوند. اما چالش سنگینی بین آنها جریان دارد. آنها بعدا از کشمکش زیاد به این نتیجه رسیدند که یک هیات شش نفره مرکب از نمایندگان سه جریان تشکیل دهند(طرفداران احمدی نژاد، جمعیت موتلفه و دستجات همسو با آن و ایثارگران). هر یک از این جریانها دو نفر نماینده در این جمع دارند. هیات ۵ نفره دیگری هم از زعمای آنها تشکیل شده است تا در صورت به اختلاف برخوردن هیات اول به هیات دوم مراجعه صورت گیرد تا اختلافات را حل کند و یا به داوری و قضاوت به نشیند. هنوز آن هیات نتوانسته است به لیست مشترک برسد.

انتخابات مجلس،راست سنتی و روحانیت سنتی

۱. گرچه موقعیت راست سنتی و روحانیت سنتی نسبت بدهه های قبل در جامعه و حکومت تضعیف شده است، ولی هنوز آنها واجد نهادها و تشکلهائی هستند که از طریق آنها میتواند به بسیج نیرو دست بزند ـ بویژه در بین اقشار سنتی جامعه ـ و بخشی از آرا را بسوی خود جلب کنند. طبعا میزان این آرا در حدی نیست که جریان راست سنتی بدون ائتلاف با سایرین بتواند به تنهائی در انتخابات به پیروزی برسد. دیگر آن دوره گذشته است که به جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین علمیه قم امکان داده میشد که از طرف حاکمیت برآمد کرده و لیست انتخاباتی تنطیم و به رای بگذارد. چندین دوره است که به این دو تشکل روحانیت، اجازه برآمد از جانب حاکمیت و ارائه لیست انتخاباتی داده نمیشود.
۲. راست سنتی گرچه از برخی سیاستهای دولت احمدی نژاد ناراضی است و میکوشد که سیاستهای جریان حاکم بحساب آن نوشته نشود، ولی در عین حال نزدیکترین متحد خود را جریان حاکم میداند و سهم بیشتری از آن می طلبد. ناکامی دولت احمدی نژاد و یاران او در انتخابات شوراهای شهر و پیروزی نسبی راست سنتی در آن، موجب شده است که آندو بهم نزدیک شوند و برای شکل دادن ائتلاف وارد گفتگو گردند. باحتمال این بار سهم راست سنتی در انتخابات نسبت به دوره قبل افزایش خواهد یافت.

انتخابات مجلس و اصلاح طلبان حکومتی

۱. اصلاح طلبان حکومتی زودتر از جریانهای دیگر حکومتی باستقبال انتخابات مجلس شتافته اند. در درون جبهه مشارکت و در مجموعه اصلاح طلبان، آرایش نیرو بسود گرایش محافظه کار و بزیان گرایش اصلاح طلبان پیشرو تغییر پیدا کرده است. وزن جریان محافظه کار در درون اصلاح طلبان، نسبت به دوره انتخابات ریاست جمهوری سنگین تر شده است.
۲. اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری رویکرد حزبی داشتند. شکست آنها در انتخابات موجب شد که از رویکرد حزبی فاصله بگیرند و به رویکرد ائتلاف نیروها متوسل شوند. ائتلاف بر اساس برنامه جریان محافظه کار اصلاح طلبان شکل گرفته و توانسته است حزب اتحاد ملی را هم جلب کند. اصلاح طلبان رویکرد به ائتلاف در انتخابات شوراهای محل را مثبت تلقی کرده و بهمین خاطرهم بر ائتلاف بزرگ در انتخابات مجلس پای میفشارند. ائتلاف آنها از مشارکت تا کارگزاران را دربر میگیرد. این ائتلاف در حقیقت بنوعی ائتلاف رفسنجانی، خاتمی و کروبی است.
٣. ارزیابی اصلاح طلبان حکومتی این است که ذهنیت مردم با توجه به عملکرد جریان حاکم تغییر کرده و برخوردها نسبت به اصلاح طلبان در بین برخی گروههای اجتماعی مثبت تر شده است. بنظر آنها انتخابات شوراهای محلی این امر را نشان داد. اصلاح طلبان با توجه به تغییرات در ذهنیت مردم و گسست آنها از جریان راست افراطی و با در نظر گرفتن ائتلاف بزرگ که نیروی آنها را متحد کرده است، امیدوارند که در انتخابات آتی به پیروزی هائی نائل آیند. نگرانی آنها رد صلاحیت کاندیداهاشان توسط شورای نگهبان است.

مشخصه های انتخابات آتی مجلس شورا

انتخابات مجلس در اواخر اسفند ماه برگزار خواهد شد و هنوز ۷ ماه به زمان انتخابات مانده است. با توجه به بحران هسته ای و بحرانهای اجتماعی و سیاسی و با در نظر گرفتن عوامل متعدد تاثیر گذار در صحنه سیاسی کشور، احتمال تغییر در وضعیت سیاسی وجود دارد. لذا از هم اکنون نمیتوان با قطعیت در مورد آرایش نیروها و نتایج انتخابات صحبت کرد. اما در صورتی که وضعیت کنونی ادامه پیدا کند، میتوان مشخصه های عمومی انتخابات آتی را ترسیم کرد:
۱. انتخابات آتی باحتمال غیر دمکراتیک تر از انتخابات دوره های قبلی خواهد بود. این انتخابات حتی برای جریانهای درون حکومتی، انتخابات سالم و رقابتی نخواهد بود. خامنه ای در دیدار با اعضای شورای نگهبان و نمایندگان مجلس، تکلیف انتخابات آتی را روشن کرده است. او از اعضای شورای نگهبان خواسته است که مصلحت اندیشی را کنار بگذارند و به قانون و ضابطه عمل کنند. سخنگوی شورای نگهبان سخنان خامنه ای را بدین صورت معنی کرده است: "رهبری، مصلحت اندیشی را از گردونه عمل شورای نگهبان خارج و توصیه کردند که شورای نگهبان نباید به جوسازی افراطیون توجه داشته باشد. وقتی بنده نوعی صحبت کرده و اعلام می‌کنم ولابت فقیه را قبول ندارم، این را حاکی از چه می‌دانید؟ این اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه هست یا نیست؟"
۲. وزارت کشور و شورای نگهبان برپایه سخنان خامنه ای صلاحیت کاندیداهای جریان ملی ـ مذهبی، نهضت آزادی و اصلاح طلبانی را که "اعتقاد و التزام عملی" به خامنه ای بعنوان ولی فقیه ندارند، را رد خواهد کرد.
٣. در انتخابات آتی خامنه ای و جریان حاکم اجازه نخواهند داد که بار دیگر مجلس شورا دست اصلاح طلبان حکومتی بیافتد و اصلاح طلبان در آن دست بالا را پیدا کنند. حداکثر اصلاح طلبان امکان خواهند یافت که همانند دوره فعلی گروه اقلیت را در مجلس تشکیل دهند.
۴. جریان راست افراطی از نردبان انتخابات بالا رفت و مجلس و قوه مجریه را قبضه کرد. این جریان بسادگی اجازه نمیدهد که دیگران هم از همان نردبان بالا بروند و قدرت را قبضه کنند. باید تمایز جریان حاکم را با سایر جناحهای حکومتی شناخت. حتی راست سنتی در مواقعی که در انتخابات شکست خورد، سرانجام مجبور گردید که به نتایج انتخابات تن دهد. اما راست افراطی بسادگی قدرت را به دیگر جناحهای حکومت واگذار نخواهد کرد.
۵. سپاه پاسداران این بار هم قصد دارد که فرماندهان خود را بر کرسی های مجلس بنشاند. از هم اکنون ۵۰ تن از فرماندهان سپاه استعفا داده و آماده کارزار انتخاباتی میشوند. طبعا در مجلس آتی، نمایندگان سپاه از وزن سنگینی برخوردار خواهند شد.
۶. اگر جریانهای وابسته به راست افراطی و راست سنتی تحت فشار خامنه ای و دفتر او به ائتلاف دست یافته و لیست واحدی را تنظیم کنند، باحتمال ائتلاف راست با کمک صدا و سیما، وزارت کشور، شورای نگهبان، سپاه و بسیج و با حمایت خامنه ای در انتخابات پیروز خواهد شد. مگر اینکه در این مدت حادثه غیرمترقبه ای روی دهد و یا رفتار انتخاباتی مردم به یکباره دگرگون شود.
۷. گسترش سرکوب بی ارتباط با مسئله انتخابات آتی نیست. جریان حاکم میخواهد که با مسدود کردن فضای سیاسی و گسترش سرکوب ، فضای امنیتی ـ پلیسی ایجاد کند و در چنین فضائی کاندیداهای خود را از صندوق رای بیرون بیآورد.

پیش رس بودن سیاست گذاری نسبت به انتخابات مجلس

طبعا نیروهای سیاسی چند هفته پیش از برگزاری انتخابات، نسبت به انتخابات تعیین سیاست خواهند کرد. امروز تعیین سیاست نسبت به انتخابات امر پیش رسی است. اما شناخت از مشخصه های انتخابات آتی امری است ضرور. اگر نیروهای سیاسی نخواهند تنها به اعلام سیاست در هفته های پیش از انتخابات اکتفا کنند، لازم است که مشخصه های انتخابات آتی را بشناسند و برپایه آن در چند ماه آتی در این عرصه نیز سیاست ورزی کنند.