اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۱۲ آبان ۱٣٨۶ -  ٣ نوامبر ۲۰۰۷

تلاش ـ در برخورد به خطر حمله نظامی به ایران ما شاهد برجسته شدن دو شعار مختلف در درون مخالفین حکومت اسلامی هستیم. آیا این مسئله نمودی از ادامه همان پراکندگی مزمن در عمل است، یا این که شعار های �پیوستن به جبهه صلح و دمکراسی� و شعار �نه جنگ، نه جمهوری اسلامی، نه تجزیه ایران� زبانهای گوناگونی در مخالفت با یک خطر یگانه اند؟ اگر نشانه پراکندگی است، بازتاب آن در ارزیابی از مخالفین حکومت اسلامی و صفبندیشان بر علیه حمله نظامی چه خواهد بود؟

همایون ــ از نظر مخالفت با جنگ و آگاهی از مخاطرات بزرگ آن هردو شعار سودمندند. ایرانیان هوادار جنگ کم نیستند. در میان سازمان های قومی، پاره ای آشکارا و پاره ای نه چندان آشکارا امریکائیان را تشویق می کنند و اطمینان می دهند که میلیون ها تن از اقوام "زیر ستم ملی" به پیشباز آنان خواهند رفت. بسیاری ایرانیان در ناامیدی و درماندگی خود چاره ای جز مداخله مسلحانه امریکا نمی بینند ــ مگر آنها بتوانند کشور را از حکومت آخوندی - سپاهی آزاد کنند. یک دسته سیاستگران ایرانی نیز از دو سه سالی پیش فعالانه برای کشاندن پای ارتش امریکا به ایران می کوشند. رهائی ملی با مداخله نظامی بیگانه پیشینه دراز دارد. در کامبودیا سرانجام نیرو های ویت نام حکومت ترور "خمر سرخ" را سرنگون کردند. در افریقا نیز بار ها هجوم سربازان همسایه به حکومت هائی مانند ایدی امین یا به هرج و مرج مطلق پایان داده است. ایران البته تفاوت های بزرگ دارد.
بیدارکردن افکار عمومی ایرانیان بر پیامدهای مرگبار حمله ای که بجای رهائی ملی، نابودی ایران را می تواند با خود بیاورد خدمتی است ــ زیر هر شعاری باشد. اما اگر چنانکه تاکنون بوده است، ملاحظات سیاسی دست بالا را پیدا کند و امری مانند دفاع از ملت ایران نیز به ژرف تر کردن شکاف میان مخالفان رژیم بینجامد ناچار بی اعتبارتر ساختن عمومی مخالفان را بدنبال خواهد آورد. هیچ چیز در دنیا نیست که بتواند آنها را در کنار هم نگهدارد؟
این ملاحظات سیاسی از هر گوشه پدیدار و بسیج افکار عمومی از همین آغاز کار دشوارتر شده است. گروه هائی در مخالفت با جنگ فرصتی برای به رشته درآوردن هواداران پراکنده خود جستجو می کنند که اشکالی در آن نیست. اشکال در این است که اگر ما تاکید را به امید گردآوردن شمار هرچه بیشتر بر جاهای درست نگذاریم نه می توانیم پیام ضد جنگ را چنانکه می باید پیش ببریم، نه با خطرات واقعی که ملت ما را تهدید می کند روبرو شویم، و نه آن بی شماران پراکنده به رشته در خواهند آمد. مسئله اصلی این است که موقعیت را می باید به درستی شناخت و به بیان آورد. آنگاه اندیشه روشن و زبان درست کار خودش را خواهد کرد. کم و کاستی مانند همیشه از تعریف آغاز می شود. می باید نخست موقعیت را چنانکه هست و رها از ملاحطات سیاسی تعریف کنیم. (در جهان سیاست های تبعیدی، در هزاران فرسنگی میدان اصلی سیاست و قدرت، این گونه" ملاحظات سیاسی" را می باید بیشتر به معنی سیاستبازی گرفت. هنگامی که نبردها توفان هائی در فنجان چای، و پیروزی ها و شکست ها "ترافالگار" هائی در همان فنجان ها هستند از چه سیاستی سخن می گویند؟)

تلاش ـ شما در سخنان خود در میزگرد تلاش از برجسته ساختن شعار �نه جنگ، نه جمهوری اسلامی، نه تجزیه ایران� حمایت کردید. چرا فکر می کنید؛ ارائه سیمای واقعی اپوزیسیون ایرانی مخالف حمله نظامی در شرایط کنونی و در مخالفت با خطراتی که کشور را تهدید می کنند، نه در طرح شعار صلح خواهی و دمکراسی خواهی، بلکه در �نه جنگ، نه جمهوری اسلامی و نه تجزیه ایران� قرار دارد؟

همایون ــ پاسخ به همان تعریف درست موقعیت بر می گردد. چرا ما با بحرانی روبرو شده ایم که در ایران بیشتر و در بیرون کمتر مردم را در نگرانی روزافزون انداخته است؟ بحران از پنج سال پیش بالا گرفت، از هنگامی که اسرائیلیان به ابعاد برنامه بمب اتمی جمهوری اسلامی زیر سرپوش "حق مسلم انرژی اتمی" پی بردند و خواستند آن را توسط خود ایرانیان انتشار دهند و داوطلبان همیشگی هر خدمت را در مجاهدین خلق یافتند. آن آگاهی سپس بارها از سوی خود مقامات رژیم تایید شد که در مسابقه ای برای پیش افتادن از یکدیگر لاف زدند که هژده سال جهان را فریب داده اند. در این سال ها سران رژیم هیچ فرصتی را برای ترساندن بیشتر جهانیان از مقاصد واقعی خود از دست نگذاشته اند و امریکا و اسرائیل را که اندک اندک از تنهائی درمی آیند به ضرورت جلوگیری از این برنامه به هر وسیله متقاعد ساخته اند.
تا برنامه بمب اتمی از پرده بدر نیفتاده بود اقدامات تروریستی روزافزون جمهوری اسلامی، از لبنان تا کنیا و یمن و عربستان سعودی، برضد امریکا محافلی را در آن کشور به اندیشه گوشمال دادن رژیم اسلامی می انداخت ولی حکومت کلینتون در مسائل امنیت ملی از اقدامات نمادین و گریز از برابر هر دشواری جدی فراتر نمی رفت. حکومت بوش دوم نیز از همان آغاز کارش با طالبان و صدام حسین درافتاد و حتا از فرصتی که سرنگونی آسان طالبان برای رسیدن به تفاهم با جمهوری اسلامی به لرزه هرس افتاده، پیش آورد بهره ای نگرفت. فرو رفتن پای امریکا در عراق و تا اندازه ای در افغانستان نه تنها هراس حکومت آخوند-سپاهی را ریخت بلکه فرصتی داد که ضربات سخت تری به نیروهای امریکائی بزند. اکنون کار به جائی رسیده است که امریکائیان دولت ایران را دشمن خونین خود می شمارند و اسرائیلیان به آن به دیده دشمن وجودی خود می نگرند و در ارو پا به درجات گوناگون جمهوری اسلامی اتمی را ناپذیرفتنی می شمارند.
گزینه جنگ را سیاست های حکومت اسلامی و به ویژه برنامه بمب اتمی روی میزها گذاشته است و سرسختی در آن سیاست ها اجتناب ناپذیر خواهد کرد. ما نمی توانیم با جنگ مخالفت کنیم و به جمهوری اسلامی عامل اصلی جنگ کاری نداشته باشیم. هیچ مقام مسئولی را در واشینگتن نمی توان یافت که از هزینه های سنگین درهم کوبیدن ایران برای امریکا ناآگاه باشد. از نئوکان ها گذشته هر مقام بالای حکومتی در آن کشور ترجیح می دهد که مشکل از راه دیپلماسی برطرف شود. امریکای هم اکنون درگیر دو جنگ، با امریکای نخستین سال های پس از یازه سپتامبر تفاوت کرده است. ولی نه به این معنی که توانائی و حتا اراده دست زدن به جنگ دیگری را ندارد. آخوندها و سرکردگان سپاه اگر این را نفهمند و همچنان خود را فریب دهند روزهای سیاهی در پیش خواهند داشت. ملت ایران که برایشان اهمیتی ندارد.
پس از علت جنگ به پیامد هایش می رسیم که انگیزه اصلی ما در مخالفت با جنگ است. با جنگی که پیامد های بدی نداشته باشد به دشواری می توان مخالفت ورزید. پیامد مسلم جنگ درهم شکستن ماشین حکومتی ــ اگر چه موقتی ــ در بد ترین حالت ها برای کشور به معنی ویرانی ها و تلفات هولناک خواهد بود. در چنان شرایطی یکی از نخستین احتمالات، سرازیر شدن نیروهائی است که در این چند ساله در همسایگی ایران آماده شده اند و بنا بر پاره ای گزارش ها هم اکنون به آنها پول و سلاح و آموزش می دهند. همراه آنها گروه های مسلح بیرون از شماری خواهند بود که از هر گوشه سربلند خواهند کرد و تکه ای از پیکر میهن را برای خود خواهند خواست و با دیگران به زدوخورد برخواهند خاست.
خطر تجزیه ایران در صورت جنگ، خیالپردازی نیست. هر نیروی خارجی که به ایران بتازد از همکاری گروه های بزرگی که می خواهند در خدمتش باشند استقبال خواهد کرد و بهره برداری از "نقاط ضعف جمهوری اسلامی در استان های مرزی ایران" بارها در طرح هائی که برای جنگ می ریزند و به رسانه ها نشت می کند آمده است. خود آن گروه ها نیز با نزدیک تر شدن دورنمای جنگ از آنچه در دل دارند بی پروا تر سخن می گویند. جمهوری اسلامی همان گونه که علت اصلی جنگ است، مسئول پیامدهای آن نیز هست. در سی سال گذشته چنان شیرازه این کشور را از هم گسسته اند و چنان آتشفشانی از خشم و کین و بیزاری راست کرده اند که منتظر کم ترین فرصت برای انفجار است.
ما صرفا با صلح و دمکراسی نه به علت و نه به پیامد جنگ می توانیم بپردازیم. مبارزه با جمهوری اسلامی و برنامه اتمی آن و برپاساختن صفی استوار در دفاع از یکپارچگی ملی و سرزمینی ایران (یک کشور یک ملت) در مخالفت با جنگ به صلح و دمکراسی کمک می کند. صلح و دمکراسی مسئله اصلی فوری را دور می زند.

تلاش ـ اجازه دهید بخش دوم پرسش اول را با تمرکز بر عامل اصلی گزینه نظامی، یعنی تلاشهای حکومت اسلامی در دستیابی به تسلیحات هسته ای، از زاویه دیگری مطرح کنیم: اگر برنامه تحریمها بتوانند مقامت رژیم اسلامی در تلاشهای اتمی آن را درهم شکسته و مانع حمله به ایران و درگیر شدن جنگ دیگری در منطقه شوند، یا اگر سازشی میان روسیه و آمریکا و دادن امتیازاتی به ایران با پادرمیانی روسیه بتواند، موضوع حمله به ایران را منتفی سازد، پس چه فرقی می کند که مخالفین حکومت اسلامی، موافق حمله به ایران باشند یا نه، و در مخالفت با حمله نظامی موافق این یا آن راهکار باشند؟ در همه این معادلات و معاملات در سطح بین المللی و در دست نیروهای قدرتمند جهانی چه جای نقش آفرینی ماست، که با این آشفتگی در شعار و در درون صفوف خود از عهده آن نیز در عمل برنمی آئیم؟

همایون ــ اگر امور انسانی چنانکه مسلمانان باورمند می گویند در دست تقدیر و قضا می بود البته هیچ چیز تفاوت نمی کرد چنانکه در جامعه های اسلامی هزار سالی نکرد و در بیشتر آنها اگر زور مدرنیته نباشد همچنان نخواهد کرد. اما هیچ جبر و تقدیری، سرنوشت از پیش رقم زده ای، چه در تاریخ و چه در زندگی انسان راه ندارد. انسان موجودی آفرینشگر است، می تواند خود و پیرامونش را چنان دگرگون سازد که بازشناخته نشود. این ما آرزوی ماست که باز ایستادن برنامه بمب اتمی هر چند با میانجیگری روسیه ــ همان روسیه که دویست سال می شناختیم ــ به خطر جنگ پایان دهد؛ ولی هیچ مسلم نیست. کار سیاسی به معنی واقعی آن و نه مسابقه های میان تهی برای پیش افتادن در میدانی که نیست، رفتن به دل مسائل جامعه است، روشن کردن تیرگی هائی است که، از روی عادت، مانند نورافکن نابینا کننده بر چشمان، کار می کند ــ مردمان آن تیرگی ها را روشنی می بینند.
جنگ درگیرد یا نگیرد ما می باید آنچه را که به مصلحت این سرزمین و مردم آن است، از جمله مردمی که هنوز به جهان نیامده اند، انجام دهیم. این بحث ها دست کم نشان می دهد که مسئله چیست و افراد کیستند. اما کوشش های ما بیهوده نخواهد بود. ما می توانیم ایرانیانی را که از گمراهی، ناسیونالیسم را در ارتباط با بمب اتمی ایرانی می شناسند یا از درماندگی، چشم به سربازان امریکائی دوخته اند بر مخاطرات چنین طرزتفکر هائی بیدار کنیم؛ می توانیم دست چلبی هائی را که در وسوسه امریکائیان خام طمع می کوشند باز کنیم؛ می توانیم دیوار بلندی را که این ملت دربرابر تجزیه طلبان خواهد کشید به آنان نشان دهیم. می توانیم بر پیامد های هر اشتباه حساب در هر جا انگشت بگذاریم.

تلاش ـ زمان زیادی صرف گردید تا از طریق نوشته ها و گفته های فراوان افراد اندکی، از جمله و بیشتر از همه توسط شما، توجه ایرانیان به ابعاد خطر یک حمله نظامی به ایران و پیامد های اجتناب ناپذیر آن جلب و ضرورت مخالفت با این حمله برجسته شود. در این تلاش ما شاهد فشارها و حملات وسیعی بر علیه این افراد، بویژه بر علیه شما، بوده ایم. البته از سوی کسانی که پنهان و آشکار دستیابی به اهداف خود را از طریق یک حمله نظامی به ایران نزدیک تر می دیدند. اما امروز که ظاهراً صف گسترده ای در میان مخالفین حکومت اسلامی بر علیه حمله به ایران وجود دارد، آن فشارها و حملات نه تنها همچنان ادامه دارد، بلکه به یاری نیروهائی در درون صف مخالفت با حمله نظامی افزایش نیز یافته است. علت را خود شما چگونه ارزیابی می کنید؟

همایون ــ اینهمه از همان روحیه ایلی و خودی و غیر خودی است که هنوز مدرن ترین بخش های جامعه را رها نکرده است. جامعه ایلی دنبال تفاوت هاست، جامعه مدرن دنبال همرائی ــ توافق بر سر آنچه مشترک است و تفاهم درباره آنچه نیست. برای بسیاری سیاسیکاران وطنی هیچ همفکری به اندازه کافی خوب نیست و پس از هر توافقی می باید راهی برای جدا شدن یافت. من هیچ نگران کوشش هائی که برای قرار دادن شعار و برپاداشتن جبهه صلح و دمکراسی می شود نیستم. تا اندازه معینی همه این کوشش ها سودمند است؛ هر جا هم به اصل موضوع آسیب بزند ــ در آنجا که به هشیاری بر خطر برنامه اتمی و بر گرایش های تجزیه طلبانه ارتباط دارد به دلیل نابسنده بودن آن شعار به آسانی می توان با روشنگری دوستانه فضا را درست کرد.
اگر بدترین کابوس ما روی دهد اکثریت بزرگ این سروران نه تنها به ما خواهند پیوست احتمالا دعوی پیشگامی نیز خواهند کرد که مسئله ای نیست و از عوارض همان فنجان چای است. اطمینان دارم هنگامی که لحظه گزینش تلخ نهائی برسد ــ که هر چه می کنیم برای آن است که هرگز نرسد ــ کمتر کسی تردید خواهد کرد که در جبهه دفاع از استقلال و یکپارچگی ایران، صرفنظر از آنکه چه نیروهائی در آن جبهه اند، بایستد. درباب حملات به من، دوستان و نیکخواهان در پنج دهه گذشته به اندازه ای مرا به سبب گفتن زودهنگام (پیش از موقع) خلاف سیاست و مد روز، نواخته اند که چندان حس نمی کنم و گاهی نیاز به این یادآوری ها دارم.

تلاش ـ بسیاری از مخالفین حمله نظامی به ایران، تجزیه خاک کشور را از پیامدهای تردید ناپذیر این حمله می دانند. با وجود این با نیروهای سیاسی که در انتظار حمله و بهره برداری از پیامد های آن نشسته اند، برخورد قاطعی نمی شود. آیا به این دلیل است که اگر حمله ای به ایران صورت نگیرد، خطر تلاشهای جدائی خواهانه منتفی خواهد بود؟

همایون ــ یکی از تجملات فضای کوچک و نامربوط تبعیدی ــ نامربوط به آن توده عظیم انسانی درگیر هر روزه ــ آن است که می شود معیار های مضاعف داشت. می شود در جاهائی بزرگ ترین را ندیده گرفت و در جاهائی خردترین را بزرگ کرد. سبب آن است که تبعیدیان با کمترین بازتاب سروکار دارند و بهای چندانی نیز نمی پردازند. اما تلاش های جدائی افکنانه را در همه حال می باید جدی گرفت و امیدواربود که کوشندگان هرچه بیشتری جدی بگیرند. گروه هائی هستند که قدرت خود را در همراهی با نیروهای جدائی خواه می بینند ولی با گذشت زمان خواهند دید که چه بهای سنگینی در افکار عمومی ایرانیان می پردازند. آنها هم که می پندارند با چشم پوشی و آسانگیری خواهند توانست سازمان های قومگرا و ملت ساز را تعدیل کنند به بیهودگی این رویکرد پی خواهند برد. این سازمان ها هم اکنون عملا بخش بزرگی از بیرونیان را از میدان مبارزه با رژیم بیرون برده اند و شکافی در صفوف آنان انداخته اند که دستگاه های امنیتی رژیم نتوانسته بودند. ما در این دریای مشکلات، مبارزه با کینه زبانی و قومی، و کشاکش برسر جعلیات تاریخی و برهم ریختن مفاهیم را (مثلا این ادعا که ملیت nationality صفت نیست و اسم است ــ "ملیت های فدرال" ــ و مفهومی جز تعلق به یک ملت nation دارد،) کم نداریم.

تلاش ـ کسانی که از نظرگاه دفاع از ملت ایران و ضرورت حفظ یکپارچگی کشور به خطر حمله نظامی و تجزیه ایران می نگرند، امروز به آماج اصلی پیکانهای حمله نیروهای مختلفی بدل شده اند. برای گروههائی ایستادن بر این پایگاه به منزله مخالفت با مبارزات دمکراتیک بر علیه حکومت اسلامی است. آیا بازهم جبهه دمکراسی و جبهه دفاع از یکپارچگی و تمامیت کشور رودرروی یکدیگر ایستاده اند؟

همایون ــ دفاع از یگانگی ملت و یکپارچگی سرزمین، و از آن سو گرایش های جدائی خواهانه در مقوله دمکراسی نیستند. دفاع از ملت و سرزمین همواره و در هر رژیمی بوده و هست، و جدائی خواهی در بیشتر مواقع در خدمت استبداد و جنگ بوده است. دمکراسی را ما در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق های آن و در قانون اساسی و کارکرد هر روزه دمکراسی های لیبرالی می شناسیم که دهه هاست در آنها زندگی می کنیم ــ اگر تعصبات اجازه دیدنشان را بدهند. اگر سازمان های قومی و مدافعان چپگرایشان تعریف های خود را دارند امر دیگری است. مبارزات دمکراتیک برضد جمهوری اسلامی تا کنون از پیش کشیدن ملت ها یا ملیت های زیر ستم ملت فارس و حق تعیین سرنوشت و تکه تکه کردن ایران به نام نظام فدرال بیشتر آسیب دیده است. آنها که گروه های قومی را به همرائی بر اسناد با اعتبار جهانی فرامی خوانند از باور استوارشان بر دمکراسی و حقوق بشر و تعهدشان بر مبارزه با رژیم است.
ما در جبهه یک کشور یک ملت، مشکلی با جبهه دمکراسی نداریم. در ایران یکپارچه بهتر می توان دور از جنگ داخلی و پاکشوئی زبانی به دمکراسی رسید. در پیکار با جمهوری اسلامی نیز اگر این هردو را در کنار هم بگذاریم نیروی بزرگ تری بسیج خواهد شد. آنهائی را که اصرار بر جدا کردن جبهه ها دارند می باید به گذر زمان گذاشت. از آنچه از درون می رسد زود درخواهند یافت که اولویت ها کدام است. پیش از آن هم فرصت کشنده دیگری ممکن است خود را عرضه دارد. ترس هر روزی من این است که دیوانگی رژیم برای بیشتر ما نیز از هر جبهه، کاسه زهر ماری را آماده کند.