اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۲۵ اسفند ۱٣٨۶ -  ۱۵ مارس ۲۰۰٨

              گروه کار بررسی و چاره اندیشی در نخستین فراخوان خود ( ۱۰ فوریه ۲۰۰۷ ) وظیفه خویش را " پیش از هر چیز فراهم آوردنِ امکان یک گفت و شنودِ باز و سراسری میانِ همه همراهان و علاقمندان، پیرامون مشکلات کنونی ما " اعلام کرده بود تا از طریق دعوت به این بحث و گفتگوی جمعی " با آگاهی از نظرات و تاَملات یکدیگر بهتر به ریشه ها و دلایل پیدائی موقعیت کنونی خود و راه های دگرگون ساختن آن پی ببریم. "
( همانجا) اینک پس از برگزاری دهمین گفت و شنود اینترنتی (۲۰ ژانویه ۲۰۰٨ ) و انتشار مقالات متعدد در این زمینه از جانب همراهان، گروه کار به پایانِ کار خویش رسیده است.*
            ما کوشیدیم در این مدت با تدارک بحثهای عمومی به همه مضامینی که از آغاز و پس از رایزنیهای گوناگون پیشنهاد کرده بودیم بپردازیم و همه جا در حد ممکن و با توجه به آمادگیهای موجود، تنوع نظرات و اندیشه های مختلف در میان خود را رعایت کنیم.
            در اینجا قصد ما به دست دادن جمعبندی از تفصیل مباحثات کتبی و شفاهی در این دوره نیست، متن کنونی گزارش اجمالی و فشرده ایست از ایده ها و راه حلهائی که از جانبِ همراهان و دوستان پیشنهاد شدند و مورد بحث و گفتگوی جمعی قرار گرفتند.  
            در دور نخست گفت و شنودها و نگارش مقالات که بیشتر معطوف به شناسائی ریشه ها و نمودهای بحران و دشواریهای کار ما بود جنبه های بارز نارسائیها و مشکلات و دلایل آنها مورد بحث و گفتگو قرار گرفت و به یاری این گفتگو ها و نوشته ها توانستیم بار دیگر به بازنگری انتقادی گذشته بپردازیم و وجوه و ابعاد مختلف این تجربه جمعی را وارسی کنیم : جنبش ج.د.ل. چگونه شکل گرفت، ویژگیهای آن چه بود، چه هدفهائی را پیش روی خود نهاده بود، روشنیها و ابهامات این هدفها کدام بودند و چه اثراتی بر کار ما گذاشتند و با تکیه بر چه ظرفیتها و روشهائی کار خود را پیش بردیم.
           در وارسی کارنامه گذشته، همراهان کوشیدند از زوایای مختلف تجربه گروههای کار، واحدهای محلّی، اقدامات عملی ( اکسیون ها )، دو گردهمآئی سراسری و دو شورای منتخب آنها را بنگرند و با فاصله ای که امروز نسبت به آنها داریم، دست آوردها و کاستیهای هر یک را بسنجند. از خلال این پرسشها و ارزیابیها، صورتِ برخی از مسائل با روشنی بیشتری در برابر ما قرار گرفت و بیان صریح تری پیدا کرد- گرچه هنوز هم پاره ای از آنها محتاج تجزیه و تحلیلهای عمیق تر و کار فکری بیشتری هستند که ضروریست در آینده دنبال شوند. مساله ساختار یکی از مسائل گرهی این مباحث بودکه این بار چه در نوشته ها و چه در گفتگوهای جمعی مورد نقد جدی قرار گرفت تا آنجا که ضرورت وجود شورای همآهنگی مورد تردید و سوال واقع شد و پس از بازنگری انتقادی به کارنامه شورای همآهنگی، گروه کار سیاسی و ارگانهای دیگر، از جانبِ برخی همراهان به عنوان ریشه و هسته اصلی مشکلات قلمداد شد. دوستان دیگری بر این باور بودند که جنبش ج.د.ل. از اصول آغازین خود دوری   و به ویژه پس از گردهمآئی دوم و حفظ شورای همآهنگی راه قهقرا و انحطاط در پیش گرفته. پروژه سیاسی جنبش ج.د.ل. نیز مورد سنجش و ارزیابی انتقادی شماری از همراهان و طراحان بحث قرار گرفت. کوشش این دوستان بر این بود که کاستیها و ناروشنائیهای این پروژه را از آغاز شکل گیری جنبش ج.د.ل. تا امروز از دیدِ خود آشکار سازند و در پرتوی آن هدفها و سمتگیریهای ج.د.ل. را بازبینی کنند و در عین حال وظایف این مجموعه را در موقعیت مهاجرت و تبعید بازشناسی کنند. نظر دیگری ناهمخوانی میان پروژه ای که پس از نخستین گرد همآئی پیش روی داشتیم و ظرفیتهای واقعی و بالفعل این مجموعه را منشاُ اصلی بحران ارزیابی میکرد.
          موضوع همکاری یا اتحاد با دیگر نیروهای جمهوریخواه، تعبیرهای مختلفی که از معنا، هدف و دامنه این همکاریها در میان ما وجود دارد و ارزیابی اقداماتی که به دنبالِ تصویبِ قرار اتحاد گسترده در گردهمآئی اوّل صورت گرفت از جمله مباحثی بود که در این دوره بار دیگر نگاه های متفاوتِ موافقان و مخالفان را در این زمینه بارز کرد. بحث بر سر بحران به بازاندیشی نسبت به خود این مفهوم نیز کشیده شد. اطلاق بحران به موقعیت کنونی ما از جانب پاره ای از دوستان مورد تردید و پرسش واقع شد و دیگرانی با مکث بر سر بحران اعتماد و هویت کوشیدند چهره این بحران را با دقت بیشتری ترسیم کنند. موقت و گذرا بودن اینگونه بحرانها یا ذاتی و مداوم بودن آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و بر موقعیتِ عمومی نیروهای سیاسی در دوران مهاجرت به عنوان زمینه و بستر اصلی این دشواریها درنگ شد. دیدگاهِ دیگری ریشه واقعی مشکلاتِ کنونی را نه در این یا آن اختلافِ نظری یا سیاسی، بلکه به ویژه در شیوه های حلّ و فصل آنها میدید. شیوه هائی که همچنان میراث خوار گذشته است و برغم پذیرفتن مشارکت در یک حرکت دموکراتیک، هنوز اسیر فرهنگ سیاسی است که به آسانی مخالف را بدل به دشمن و راههای گفتگو، عمل و مدارا را در یک تجربه جمعی فراگیر و کثرت گرا کور میکند.
          از جمله پرسشهائی که در این بحثها به صورتهای مختلف مطرح و تکرار شدند و همچنان به صورت مفتوح پیش روی جمع همراهان قرار دارند و ضروریست در آینده به آنها پرداخته شود، باید از معنا و مفهوم "جنبش" در کار ما و تبلور آن در عمل و در مناسباتِ درونی و بیرونی ما؛ جایگاه واقعی سه "خانواده" سیاسی چپ، پیروان نهضتِ ملّی و دین باورانِ لائیک در این مجموعه، میزانِ مشارکت و همراهی هر یک از آنها در این تجربه و کامیابی ها و ناکامی های ما در این عرصه نام برد. بازشکافتن موضوع بدیل سیاسی و نسبتِ ما با قدرتِ مستقر و جایگاه جنبش ج.د.ل. از این لحاظ در مقایسه با سازمانهای سیاسی معطوف به قدرت، بار دیگر در مباحث این دوره بازتاب پیدا کرد.
           مجموعه بحثهای این دوره پیرامون ریشه ها و نمودهای بحران و بازنگری گذشته طی شش گفت و شنود اینترنتی، در فاصله ۲۰ مه تا ۷ اکتبر ۲۰۰۷، به انجام رسید و در پی آن گروه کار سه گفت و شنود دیگر، از ۹ دسامبر ۲۰۰۷ تا ۲۰ ژانویه ۲۰۰٨، به منظور چاره اندیشی و ارائه پیشنهاد از جانبِ همراهان برگزار کرد.
          در اینجا باید خاطر نشان کرد که برخی از دوستانِ منتقد که در دور نخستِ بحثها به در خواستِ گروه کار در بیان و شناساندن کاستیها و نارسائیهای گذشته کوششی به خرج داده بودند از آنجا که در زمینه راه یابی و چاره اندیشی برای رفع مشکلات و اصلاح و ادامه راه، طرح و پیشنهادی ارائه نکردند، متاُسفانه نتوانستند در این دور از گفتگوها مشارکتی داشته باشند. اما همراهانی که با بازنگری انتقادی نسبت به آنچه گذشته در صدد رفع کمبودها و ادامه و پیگیری فعالیت های جنبش ج.د.ل. بودند و تعطیل و انحلال آنرا نادرست و از جهاتِ مختلف خطا میدانستند کوشیدند از دل این بحثها و درنگ بر سر نکته های گوناگونی که در نقد و بازاندیشی این تجربه مطرح شده بود، راه هائی را برای بهبودِ وضع و گشودن تنگناهای کنونی به مجموعه همراهان پیشنهاد کنند.
          نکاتِ بارز پیشنهادات و ملاحظاتِ همراهان در زمینه راه یابی و چاره اندیشی از اینقرار بوده اند:
 
           ۱- ملاحظاتِ عمومی : پافشاری بر سر باورهای مشترکی که از آغاز به این مجموعه هستی داد و صدای آنرا از دیگران متمایز کرد. پایببندی به دموکراسی، استقلال، جدائی دین از دولت، جمهوریت و ردِ حکومتِ موروثی، دینی و ایده ئولوژیک.
          جنبش نوپای ج.د.ل. در نیمه راهِ خود است و میباید با روشن کردن مضمون فعالیتهای خود به حرکتِ خویش ادامه دهد، به بیرون از خود نظر کند و با بازبینی نقشه و برنامه عمل و ترسیم چشم انداز آینده بر مشکلاتِ کنونی چیره شود. این جنبش میتواند با درآمیختن کار فکری و سیاسی در راه اجتماعی شدن پروژه جمهوری خواهی در ایران گام بردارد و به آن یاری رساند.
 
           ۲- پیشنهادهای مشخص :
          ۲-۱- سند سیاسی - تقریبا تمامی همراهان بر اهمیتِ سند سیاسی به عنوان دست آوردِ نخستین گردهمآئی سراسری و به مثابه چارچوبِ عمومی اشتراکات سیاسی و فکری این مجموعه تاکید کردند، هر چند در جریان گفتگوها نکاتی از سندِ سیاسی نیز مورد پرسش قرار گرفت و فکر اصلاح یا تدقیق بندهائی از آن نیز مطرح شد. همچنین بار دیگر بر پیوستن فردی و داوطلبانه همراهان و اهمیتِ ویژه حراست از پلورالیسم در جنبش ج.د.ل. و تنوع نظرگاهها و کثرت بینشها انگشت گذارده شد.
 
         ۲-۲- شورای همآهنگی - شورای همآهنگی و کارنامه آن، همچنانکه پیش ازین اشاره شد، به عنوان یکی از گرهگاه های مهم مناسباتِ درونی ما در این مباحث مورد نقد و گفتگوی مکرر قرار گرفت. از نظر برخی همراهان، سرمنشاُ گرفتاریهای ما در وجود همین شورا و نحوه تشکیل آن در دو گردهمآئی پیشین نهفته است. بر اساس پیشنهاد این دوستان، شورای همآهنگی میبایست صرفاَ مرکب از نمایندگان نهادهای محلّی بوده منحصراَ به کار همآهنگی فعالیتها بپردازد و تصمیمات و موضعگیری های سیاسی "پایدار" در گردهمآئی های سراسری گرفته شود و سایر موضعگیری ها بر عهده نهادهای محلّی ودر چارچوبِ برنامه مبارزاتی واحدها باشد.
نظر دیگری خواهان ارزیابی مجدد نسبت به اختیارات و مضمون کار شورا، چگونگی انتخابِ اعضای آن، اختیاراتِ نشستِ سراسری و مساَله موضعگیری های سیاسی در مجموع است. در این زمینه نگاه متفاوتِ دیگری نیز وجود دارد که اصولاَ ضرورتِ وجود شورا را به زیر سوآل میبرد و پیشنهاد میکندکه هر فرد یا جمعی به صورتِ داوطلبانه و به هر شکلی که خود مایل است در عرصه مورد علاقه خود فعالیت کند و تقیدی به یک ساختار معین مثل شورا وجود نداشته باشد. در چنین حالتی تدارکِ گردهمآئی های سراسری از طریق یک جمع همآهنگ کننده تدارک، عملی خواهد شد و موضعگیری های کلیدی به یاری کنفرانسهای عمومی صورت خواهد گرفت.
 
         ۲-٣- گروه های کار- لزوم اقدامهای مبارزاتی و عملی همچنان برای بسیاری از همراهان از جمله ضرورتهای مبرمی است که میباید در دستور کار همیشگی جنبش ج.د.ل. باشد. به همین دلیل پیشنهاد تشکیل گروه های کار در زمینه های دفاعی، حقوق بشر، کارزارهای اعتراضی و نیز سمینارها و نشستهای فرهنگی-نظری بار دیگر مورد تاَکید برخی همراهان قرار گرفت. در همین گفتگوها مساَله چگونگی همکاری با نیروهای سیاسی دیگر نیز مورد پرسش و بحث واقع شد و با توجه به پیشینه این گفتگوها از زمان گردهمآئی اوّل و برداشتهای مختلفی که از این موضوع در میان ما وجود دارد، پیشنهاد شد که در عین تاَکید بر همکاری های عملی سنجیده، مشخص و هدفمند با دیگران، کوشش شود با تدوین سندی راهبردی در این مورد ابهام ها و ناروشنی های آن زدوده شود.
 
          ۲- ۴- پایگاه اطلاع رسانی- با آنکه این موضوع در طول مباحثی که گروه کار تدارک دیده بود   به طور مستقل مورد گفت و شنود قرار نگرفت ولی با توجه به تجربه ناکام تارنمای صدای ما و چگونگی تعطیل آن از یکسو و اهمیت وجود تارنمائی مستقل و متعلق به همه همراهانِ ج.د.ل. دوستان مختلفی ابراز تمایل کرده اند که برای راه اندازی چنین سایتی پیشقدم شوند.
            
            با توجه به مجموعه این ملاحظات و پیشنهادها، که حاصل چند ماه گفت و شنود شفاهی و قلمی میان همراهان بوده است، و با توجه به اینکه پیشنهادِ گروه کار مبنی بر برگزاری نشستی حضوری پیش از گردهمآئی سراسری موردِ پذیرش شورای همآهنگی و تفاهم عمومی همراهان قرار گرفت، گروه کار امیدوار است نشستِ مشورتی و حضوری آینده با تدقیق و جمعبندی پیشنهادات و تشکیل گروههای کار به منظوِر تدوین اسناد لازم، راه تدارک و تصمیم گیری های گردهمآئی سراسری آینده را با مشارکت و همدلی هرچه بیشتر همراهان، هموار کند.
 
فوریه ۲۰۰٨
 
 
* جز برگزاری میز گردی به تاریخ ۱۷ فوریه که به دلایلی پیش بینی نشده و بیرون از اراده گرو کار و شرکت کنندگان ، به تعویق افناد.