بیلان آزادی مطبوعات در سال ۲۰۰۸
•
ارقام سال جاری از آمار سالهای گذشته کمتر است. اما همین آمار کم هم به سختی می تواند عمومیت یافتن تهدید و سانسور از جمله در کشورهای غربی و مستحکم شدن دولت های اقتدارگرا را پنهان کنند
...
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
سه‌شنبه
۱۰ دی ۱٣٨۷ -
٣۰ دسامبر ۲۰۰٨
ارقام سال جاری بدون شک از آمار سالهای گذشته کمتر است. اما همین آمار کم هم به سختی می تواند عمومیت یافتن تهدید و سانسور از جمله در کشورهای غربی و مستحکم شدن قدرت دولت های اقتدارگرا را پنهان کنند. اگر در برخی مناطق شرایط از نظر کمی بهبود یافته است، در بیشتر موارد به دلیل ناامید شدن روزنامه نگاران و کناره‌گیری آنها از حرفه خود و در پیش گرفتن راه تبعید است. دراین زمینه با شصت روزنامه نگار کشته شده و صدها زندانی و سانسور عمومی، نمی توان از خوش بین بودن سخن گفت
در سال ٢٠٠٨
روزنامه نگار کشته شده : ٦٠
همکار مطبوعاتی کشته شده : ١
روزنامه نگار بازداشت شده : ٦٧٣
روزنامه نگار مورد تهاجم و تحدید قرار گرفته : ۹٢۹
رسانه سانسور شده : ٣٥٣
روزنامه نگار ربوده شده : ٢۹
اینترنت
وبلاگ نویس کشته شده : ١
وبلاگ نویس بازداشت شده : ٥۹
وبلاگ نویس مورد تهاجم و تهدید قرار گرفته : ٤٥
سایت اینترنت مسدود و تعطیل شده : ١٧٤٠
*******************
برای مقایسه با سال ٢٠٠٧
روزنامه نگار کشته شده: ٨٦
روزنامه نگار بازداشت شده ٨٨٠
روزنامه نگار مورد تهاجم و تحدید قرار گرفته ١٥١١
رسانه سانسور شده ٥٢٨
روزنامه نگار ربوده شده ٦٧
اینترنت
وبلاگ نویس بازداشت شده ٣٧
وبلاگ نویس مورد تهاجم و تهدید قرار گرفته ٢١
سایت اینترنت مسدود و تعطیل شده ٢٦٧٦
توضیح: گزارشگران بدون مرز برای ارائه این بیلان همچون سالهای گذشته مواردی را برشمرده است که رابطه میان حرفه‌ی قربانی با حادثه برای سازمان یا کاملا و یا با احتمال بالا مشخص شده است. این آمار مبتنی بر مواردی است که گزارشگران بدون مرز از آنها مطلع شده و مواردی را که قربانیان برای حفظ امنیت خود خواهان افشای آن از سوی خود و یا ما نبوده اند خوداری کرده است.
نگاه عمومی
منطقه‌ی آسیای غربی و خاورمیانه بازهم قتل‌گاه حرفه‌کاران رسانه هاست. بعد از عراق با ١٥ روزنامه نگارکشته شده، پاکستان با ٧ و فلیپین با ٦ خبرنگار کشته شده دو کشوری هستند که آمار بیشترین تعداد روزنامه نگاران کشته شده را از آن خود کرده اند. امسال نیز کشتار در مکزیک ادامه یافت و ٤ روزنامه نگار در ارتباط با حرفه خود به قتل رسیدند. توضیح‌گر کاهش آمار کشته شدگان در آفریقا (سه روزنامه نگار در سال ٢٠٠٨ نسبت به ١٢ کشته شده در سال ٢٠٠٧) کناره‌گیری بسیاری از روزنامه نگاران از حرفه خود و در پیش گرفتن راه تبعید و کاهش شمار رسانه ها در مناطق جنگی است.
بازداشت و دستگیری ( بیش از ٤٨ ساعت) در آفریقا رشدی چشمگیر داشته است. کلانتری ها به محلی برای گذر اجباری روزنامهنگاران منتقد که دولت ها را "آزار" می دهند و از خط های سرخ ترسیم شده از سوی آنها عبور می کنند، تبدیل شده است. در عراق ٣١ نفر بازداشت شده‌اند. ارتش امریکا به روش خود برای اداره ی شرایط امنیتی با دستگیری همکاران مطبوعاتی رسانه های خارجی و خبرنگاران محلی ادامه می دهد. در چین با (٣٨ روزنامه نگار دستگیر شده) سال المپیک بهانه‌ای شد برای دستگیری‌های گسترده. در برمه( با ١٧ روزنامه نگار زندانی) هزینه ی قوام قدرت ژنرال ها را روزنامهنگاران و وب‌نگاران پرداختند.
گزارشگران بدون مرز در این باره اعلام می کند : " ارقام سال جاری بدون شک از آمار سالهای گذشته کمتر است. اما همین آمار کم هم به سختی می تواند عمومیت یافتن تهدید و سانسور از جمله در کشورهای غربی و مستحکم شدن قدرت دولت های اقتدارگرا را پنهان کنند. اگر در برخی مناطق شرایط از نظر کمی بهبود یافته است، در بیشتر موارد به دلیل ناامید شدن روزنامه نگاران و کناره‌گیری آنها از حرفه خود و در پیش گرفتن راه تبعید است. دراین زمینه با شصت روزنامه نگار کشته شده و صدها زندانی و سانسور عمومی، نمی توان از خوش بین بودن سخن گفت."
سرکوب به اینترنت منتقل شده است
در سال ٢٠٠٨ به شکل کلی تعداد کمتری از روزنامهنگاران رسانه های سنتی کشته یا زندانی شده اند. با این وجود وضعیت آزادی مطبوعات در جهان رو به بهبود نرفته است. همزمان با تحول در مطبوعات نوشتاری، رسانه های تصویری و گسترش جهانی وبلاگستان، اعمال فشار و سانسور بر روی اینترنت متمرکز شده است. در این باره آمار گویاست در سال ٢٠٠٨ برای اولین بار وب‌نگاری که در عرصه روزنامه‌نگاری شهروندی فعال بود به قتل رسید. در ٧ ژانویه وی ون‌هو توسط ماموران پلیس ایالت چن‌گوان چین برای فیلمبرداری از درگیری ماموران پلیس با تظاهرات کنندگان شهر تیان‌من کشته شد.
در سال ٢٠٠٨ مسدودسازی سایت‌های اینترنت در ٣٧ کشور جهان شمارش شده است. از جمله در چین (۹٣ سایت) در سوریه (١٦٢ سایت) و در ایران (٣٨ سایت). کشورهای دمکراتیک نیز در عرصه‌ی مهار و نظارت براینترنت از قافله عقب نمانده اند. در تایلند و ترکیه تابوی شاه و ارتش همچنان غیر قابل طرح است و پلیس نظارت و تنبیه کاربران و وب نگاران معترض را افزایش داده است. به ویژه سایت‌های همچون یوتیوب و دیلی‌موشن از سوی مقامات رسمی مورد سانسور قرار گرفته‌اند. مسدود سازی و فیلتر کردن پس از " توهین آمیز" قلمداد کردن موضوعی بیشتر از گذشته رواج یافته است. این واکنش سطحی برخی دولت‌ها در برابر سایت هایی که محتوای جمعی را نشر می دهند، پدیده "سانسورعمومی" را به ویژه در مسدود سازی شبکه های اجتماعی به وجود آورده است. مسدودکردن سایت تویتر (Twitter) در سوریه یا فیس بوک (Facebook) که در سوریه، تونس و ترکیه و امارت متحده عربی، مسدود سازی سلسله‌واری را به وجود می آورد که اگر آنرا به اقدامات کنترل همیشگی اضافه کنیم نتیجه سانسور را ده برابر بیشتر می‌کند.
در اکثر موارد زندان تنها پاسخ دولت ها به انتقاد وبلاگ‌هاست. بیان آزاد بر روی اینترنت مسئله برانگیز شده است در سال ٢٠٠٨ در چین ١٠ وب‌نگار معترض دستگیر شده‌اند، ٣١ نفر مورد تعرض و تهدید قرار گرفته اند و دست کم سه نفر توسط دستگاه قضایی به زندان محکوم شده اند. گزارشگران بدون مرز در ایران ١٨ مورد دستگیری و ۹ محکومیت به زندان، در سوریه ٨ دستگیری و سه محکوم به زندان را شمارش کرده است. ماشین سرکوب اینترنت به ویژه در برمه سخت گیرانه بوده است. در این کشور وبلاگ نویس و هنرمند زرگانر و وب‌نگار معترض نای فون لت را به شکل شرم‌آوری به ٥۹ و ٢٠ سال زندان محکوم کرده‌اند. این دو وب‌نگار به جمع بی‌شمار زندانیان سیاسی و از جمله ١٦ روزنامهنگار در این کشور اضافه شده‌اند.
گزارشگران بدون مرز در این باره اعلام می کند : "گسترش نفوذ و قدرت اینترنت با رویه احتیاط‌گرانه‌ی برخی از حاکمیت های که پیش از این نیز دارای گرایش امنیتی قوی بوده اند، مواجه شده است. حکومت های سرکوبگر هر سال به ابزارهای جدیدتری مجهز می‌شوند که امکان کنترل و نظارت بر داده های شبکه اینترنت را افزایش می دهند . اینترنت آرام آرام می رود تا به میدان نبرد شهروندان منتقد و روزنامهنگاران قربانی سانسور شده تبدیل شود، و با این عنوان به تهدیدی برای قدرت‌های که به حاکمیت خودسرانه و مصون از مجازات عادت کرده اند."
وضعیت بد و ارقامی بهتر
افزایش سرکوب بر روی اینترنت در زمانی است که رسانه های سنتی از جمله در دمکراسی‌های بزرگ تحت فشارهای تازه‌ای قرار گرفته‌اند. قوانین ضد تروریست یا "پُست ١١ سپتامبر" روزنامهنگاران جستجوگر را در شرایط بسیار دشواری قرار داده‌است. گزارشگران ویژه اگر از کشورهای متحد" ائتلاف ضد تروریستی" ایالات متحده امریکا و نزدیکان آن باشند با مخالفت های جدی روبرو می‌شوند.
با این حال اگر شرایط در مجموع بد است اما ارقام داده شده نسبت به سالهای گذشته هشدار دهند نیستند. در این سال چند دولت اقتدارگر قدرت را از دست داده‌اند و سرکوب اشکال متفاوت تری یافته و تغییر مکان داده است. با این وجود ٢٤ ٪ کاهش دستگیری به معنای کم شدن مراجعه پلیس به خانه روزنامهنگاران و تحریره های روزنامه ها نیست. چهره های مشهور روزنامه‌نگاری و آزادی بیان همچون هو جیا زندانی "المپیک" دولت همچنان غیر قابل تحمل چین در سال ٢٠٠۹ نیز در زندان خواهد ماند.
کاهش ٢٢ ٪ روزنامه نگاران ( ٨٦ روزنامهنگار کشته شده در سال ٢٠٠٧ و ٦٠ روزنامهنگار در سال جاری) اما خوشبینی را تقویت نمی کند، به قتل رساندن روزنامهنگاران ادامه دارد و خشونت در مناطق "داغ" که درگیری های مسلحانه، خشونت سیاسی – مافیایی و یا تروریسم به همه شهروندان ضربه وارد می کند،مانند عراق، مناطق قبائلی در پاکستان، فلیپین و مکزیک متمرکز شده است . ربودن به مثابه یکی از منابع موثر مالی و تاثیر سیاسی در افغانستان (با ٧ روزنامهنگار و همکار مطبوعاتی ربوده شده) در سومالی و مکزیک هرکدام ( ٥ مورد) و در عراق ( ٤ مورد) بشدت رواج دارد.
سانسور و توقیف رسانه ها بعنوان ابزاری که همچنان در بسیاری از کشورها به شکل روزمره اعمال می‌شود, تقریبا یک سوم کاهش یافته است. در سال گذشته توقیف رسانه های درسطح ٥ قاره ادامه داشته است : سودان ٤ مورد، گینه و سومالی هر کدام ٥ مورد، ایران ٢٧ مورد ، مصر ١٠ ، سوریه ١١ ، روسیه ١٥ ، روسیه سفید ١٨ ، ترکیه ١٣ ، برمه ٨٥ ، چین ١٣٥، پاکستان ١۹، مالزی ٢٥، بولیوی ٢٠ ، برزیل ١٤ ، مکزیک ١٠ ، ونزوئلا ٧ و..
گزارشگران بدون مرز در این باره اعلام می کند : "نباید باور کرد که کاهش ارقام به معنای بهبود وضعیت است در ٥ قاره جهان نمایش غمگین روزنامه نگار دستبند زده اجرا می شود. زندان پاسخ رایج دولت ها به انتقاد است. ده ها تن از آمران و عاملان قتل های روزنامه نگاران، حتا هنگامی هم که دخالت نیروهای امنیتی در قتل کاملا محتمل است، حال در سریلانکا باشد یا در بروکینوفاسو هنوز محاکمه نشده اند. "
|