ایران: مجازات اعدام
سیاست دولتی ایجاد وحشت
•
فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر (FIDH) در اردیبهشت ماه پژوهش مشروحی را به دو زبان انگلیسی و فارسی در باره ی مجازات اعدام منتشر کرد. گذشته از بررسی دقیق وضعیت مجازات اعدام، این اولین پژوهشی در این زمینه است که تحلیل دقیقی از وضعیت قوانین مربوط به اعدام و نظام قضایی جمهوری اسلامی را در بر دارد. فهرست و مقدمه ی این گزارش را در ادامه می خوانید
...
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
چهارشنبه
٣۰ ارديبهشت ۱٣٨٨ -
۲۰ می ۲۰۰۹
ایران: مجازات اعدام
سیاست دولتی ایجاد وحشت
فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر (FIDH) در اردیبهشت ماه پژوهش مشروحی را به دو زبان انگلیسی و فارسی در باره ی مجازات اعدام منتشر کرد. گذشته از بررسی دقیق وضعیت مجازات اعدام، این اولین پژوهشی در این زمینه است که تحلیل دقیقی از وضعیت قوانین مربوط به اعدام و نظام قضایی جمهوری اسلامی را در بر دارد. به لحاظ طولانی بودن این گزارش، «اخبار روز» فهرست و مقدمه ی آن را منتشر می کند و از خوانندگان دعوت می کند برای مطالعه ی متن کامل آن به نشانی های زیر مراجعه کنند:
متن فارسی: www.fidh.org
متن انگلیسی: www.fidh.org
-----------------------
فهرست:
مقدمه. 2
نگاه تاریخی.. 4
چارچوب قانونی در داخل کشور: جرائم مستوجب اعدام. 8
چارچوب حقوقی بین المللی.. 16
حق محاکمه ی عادلانه. 19
اعدام مجرمان نوجوان. 22
اقلیت های مذهبی.. 26
اقلیت های قومی.. 28
روش های اعدام. 31
نتایج و توصیه ها 38
پیوست: جدول گزارش مجرمان نوجوان
اردیبهشت 1388 (آوریل 2009)
مقدمه
جمهوری اسلامی ایران مجازات مرگ را در قوانین خود حفظ کرده و در حال حاضر از نظر تعداد اعدام ها در جهان پس از چین در رتبه دوم و از لحاظ تعداد سرانه ی اعدام در رتبه ی اول قرار دارد.
در دورانی که حرکت به سوی لغو مجازات اعدام[1] در سراسر جهان رو به گسترش است، تمایز جمهوری اسلامی ایران در تعداد زیاد اعدام هایی است که در شرایطی آشکارا ناقضِ موازین بین المللی حقوق بشر انجام می پذیرد. بنا به گزارش ائتلاف جهانی برضد مجازات اعدام، ایران در سال 2007[2] حداقل 317 نفر[3] را اعدام کرده است. این تعداد دوبرابر تعداد اعدام ها در سال 2006[4] و چهار برابر سال 2005[5] است. در سال 2008[6]، تعداد 346 اعدام در ایران به ثبت رسیده است[7]. در سه ماهه ی اول سال 2009، یعنی از دی تا ابتدای فروردین 1387، سازمان عفو بین الملل 120 مورد اعدام در ایران را ثبت کرده است. این تعداد قطعا کمتر از تعداد واقعی است، زیرا آمار مربوط به تعداد اعدام های انجام شده در کشور در دسترس عموم قرار ندارد.
با نگرانی از تعداد رو به فزونی اعدام ها از یک طرف و تداوم رویه هایی که به صراحت در مغایرت با موازین بین المللی مربوط به مجازات اعدام هستند از طرف دیگر، فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر (FIDH) تصمیم گرفت پژوهشی در باره ی کاربرد مجازات اعدام در ایران انجام دهد. گزارش حاضر بر پژوهشِ مستند استوار است. آمار و ارقام در این پژوهش بر گزارش های موثق ترین سازمان های حقوق بشری غیرجانبدار بین المللی استوار است، از جمله: سازمان عفو بین الملل، فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر، دست ها از قابیل کوتاه، دیده بان حقوق بشر. منابع سازمان ملل و روزنامه های منتشره در ایران نیز مورد استفاده قرار گرفته اند. به علاوه، برای بررسی قوانین و مقررات جاری در جمهوری اسلامی ایران، از منابع مستقیم دولت ایران، یعنی قوه ی قضاییه، مجلس و سایر نهادهای دولتی استفاده کرده ایم. جای تاسف است که به رغم درخواست های مکرر در طی چند سال اخیر، دولت جمهوری اسلامی به فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر اجازه ی اعزام یک هیأت حقیقت یابی را به ایران نداده است[8].
با وجود این که ارقام دقیق در دست نیست، از برخی اظهارات مقامات ایرانی می توان برآورد کرد که عده ی زیادی در ایران در حال حاضر محکوم به اعدام هستند. در تاریخ 27 شهریور 1387 دادستان شهر مشهد در شمال شرق ایران اعلام کرد که تنها در آن شهر، علاوه بر کسانی که به خاطر جرائم دیگر به اعدام محکوم شده اند، 500 نفر نیز به علت جرائم مربوط به مواد مخدر محکوم به اعدام هستند. دو هفته بعد، فرمانده ی نیروی انتظامی دشتستان، شهری با 250000 نفر جمعیت در استان جنوبی بوشهر، در مصاحبه ای با یک روزنامه ی محلی گفت که در آن شهر 150تن تنها به جرم قتل محکوم به اعدام هستند. در 14 اسفند 1385، آقای شهریاری، نماینده زاهدان در مجلس در مصاحبه ای تأیید کرده بود که 700 نفر در استان سیستان بلوچستان در جنوب شرقی کشور در انتظار اجرای حکم اعدام به سر می برند.
درایران، طیف گسترده ای از جرائم مستوجبِ مجازات اعدام است که جرائم جنسی (مثل زنا، زنای محصنه، لواط ، مساحقه، زنای با محارم، تجاوز به عنف)، نوشیدن مشروب الکلی، دزدی، قاچاق مواد مخدر، قتل، ارتداد و سب نبی(فحاشی به پیامبر)، محاربه/محاربه با خدا و فساد فی الارض ـ درجرائمی نظیر سرقت مسلحانه تا فعالیت مخالفان سیاسی یا جاسوسی ـ را در برمی گیرد. برخی جرائم اقتصادی نیز مستوجبِ حکم اعدام است.
اعدام ها غالبا به صورت گروهی انجام می شود. به عنوان مثال، در دو سال اخیر، موارد زیر برخی از نمونه های اعدام های گروهی هستند که گزارش شده اند:
· 38 نفر در تاریخ 24 تیر و 11 مرداد 1386؛ از این تعداد 16 نفر در برابر دیدگان مردم اعدام شدند و صحنه هایی از اعدام چهار تن از آنان از تلویزیون پخش شد.
· 21 تن در 14 شهریور 1386 اعدام شدند.
· 7 تن در تاریخ 22 شهریور 1386 در انظار عمومی در کرمان به دار آویخته شدند.
· 31 نفر در 29 آبان 1386 اعدام شدند.
· 23 نفر در فاصله ی 10 روز 11 تا 21 دی 1386 اعدام شدند.
· 10 تن در 1 اسفند 1386 اعدام شدند.
· 9 تن در اردیبهشت 1387 در بیرجند به دار آویخته شدند که یکی از آنها در انظار عمومی اعدام شد.
· 3 تن در اردیبهشت 1387 در اهواز به دار آویخته شدند.
· 12 تن در تیر 1387 در دشتستان اعدام شدند؛ از این تعداد چهار اعدام در انظار عمومی انجام شد.
· 29 تن در 6 مرداد 1387 در زندان اوین در تهران اعدام شدند.
· 10 تن از جمله یک زن ـ مادر دو کودک خردسال ـ در 6 آذر 1387 در زندان اوین اعدام شدند.
· 9 نفر محکوم به قصاص از جمله یک زن در 4 دی 1387 در زندان اوین به دار آویخته شدند.
· 4 نفر، زندان مرکزی اراک، 26 دی 1387
· 6 نفر، زندان اصفهان، 29 بهمن 1387
· 5 نفر، زندان اصفهان، 1 اسفند 1387
· 11 نفر، کرمانشاه، 12 اسفند 1387
به رغم دستور رئیس قوه ی قضاییه در بهمن 1386 مبنی بر توقف اعدام در انظار عمومی، بسیاری از اعدام ها از جمله اعدام های انجام شده دربیرجند و دشتستان در برابر دیدگان مردم صورت گرفته اند.
محدوده ی این گزارش، دیگرِ موارد نقض حق زندگی، به ویژه اعدام های فراقضائی و مرگ در زندان را در بر نمی گیرد. جمهوری اسلامی تاریخچه ای طولانی از اعدام های فراقضائی در داخل و خارج کشور را در پشت سر دارد. تعداد این گونه اعدام ها در داخل ایران ظرفِ چند سال منتهی به پائیز 1377 بین 80 تا 140 مورد برآورد می شود. این رقم در صورت افزودن ترورهای مخالفان در خارج از ایران به حدود 400 مورد بالغ می شود. بسیاری از این موارد به دلیل عدم رسیدگی عادلانه مکتوم مانده اند.
مرگ در زندان نیز یکی از موارد نگران کننده در جمهوری اسلامی ایران است که چون در این گزارش به گونه ای مستقل مورد بررسی قرار نگرفته ، به چند نمونه از از آنها اشاره می کنیم. نخستین قربانی زهرا (زیبا) کاظمی، خبرنگار عکاس ایرانی ـ کانادایی، است که در 20 تیر 1382 در اثر ضربه به جمجمه اش کشته شد[9]. یکی از فعالان دانشجویی به نام اکبر محمدی[10] در 8 مرداد 1385 در زندان اوین جان باخت. ولی الله فیض مهدوی، عضو سازمان مجاهدین خلق ایران (س.م.خ.ا) نیز در تاریخ 14 شهریور 1385 در زندان اوین جان باخت[11]. خانم زهرا بنی یعقوب، پزشک عمومی جوان، در تاریخ 21 مهر 1386 در بازداشت گاهی در شهر همدان جان باخت و مقامات اعلام کردند که او خود را به دار آویخته است[12]. ابراهیم لطف اللهی، دانشجوی حقوقِ کُرد، در تاریخ 25 دی 1386 در زندان سنندج جان باخت[13]. امیر حسین حشمت ساران، یک زندانی سیاسی، در 16 اسفند 1387 در زندان رجایی شهر در نزدیکی کرج جان باخت. او پنجمین سال حکم 16 ساله ی زندان خود را می گذراند. امید رضا میرصیافی، وبلاگ نویس، در 28 اسفند 1387 در زندان اوین جان باخت[14].
1 در دی ماه 1386 اکثریت قاطع کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه ی شماره ی 149/62 «توقف کاربرد مجازات اعدام» را تصویب کردند که خواستار توقف اعدام در سراسر جهان شده است. جمهوری اسلامی ایران در میان 54 کشوری بود که علیه قطعنامه رای دادند. در دی ماه 1387، جمهوری اسلامی یکی از 46 کشوری بود که به قطعنامه ی مشابهی رای منفی دادند. قطعنامه با رای مثبت 106 کشور جهان تصویب شد.
2 دی 1385 تا دی 1386
3 منابع دیگر تعداد بیشتری را گزارش کردند (نگاه کنید به جدول حداقل تعداد اعدام ها، فروردین 1388 – 1357)
4 دی 1384 تا دی 1385
5 دی 1383 تا دی 1384
6 دی 1386 تا دی 1387
[7] www.amnesty.org
8 به ویژه در سال های 2002، 2007 و 2008 درخواست ارسال شده است.
[9] www.fidh.org
10 نگاه کنیدبه اطلاعیه ی فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر در پانوشت بعدی
[11] www.fidh.org
[12] www.guardian.co.uk www.fidh.org بعضی منابع در گزارش های اولیه پس از درگذشت او، از او به نام زهرا بنی عامری یاد کرده اند.
[13] www.fidh.org
[14] www.fidh.org و www.amnesty.org
|