اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۱ خرداد ۱٣٨٨ -  ۲۲ می ۲۰۰۹

کمیته فناوری اطلاعات ستاد اعلام کرد با توجه به دیدگاه ویژه مهدی کروبی به حوزه فناوری اطلاعات و اعتقاد به اینکه بسیاری از برنامه‌های توسعه و «تغییر» در شرایط موجود و قرن کنونی تنها با استفاده عقلانی و صحیح از فناوری های پیشرفته اطلاعاتی و ارتباطاتی ممکن است، به دستورِ وی سرفصل‌های برنامه‌های وی در این حوزه را تهیه کرده است.

به گزارش گروه سیاسی آفتاب، متن این برنامه به این شرح است:

سرفصل‌ها و اولویت‌های حوزه فناوری اطلاعات (و ارتباطات)

احیای برنامه‌ریزی، کاهشِ وابستگی به نفت، در کنارِ‌ خارج کردنِ درآمدهای آن از سبدِ دولت و نیز بسط و احیای حقوقِ شهروندی و اقلیتهای قومی و مذهبی که در بیانیه‌های مهدی کروبی به آنها اشاره شده است جز به مددِ استفاده‌ی توامان از فناوری‌های نوین و نوآوری با سرعت و دقتِ موردِنظر ممکن نیست. در قرنِ حاضر که در کشورهای پیشرفته کلیه‌ی حرفه‌ها نظیرِ کارگاه‌های صنعتی، رستوران‌ها، تولید‌کنندگان، شرکت‌های خصوصی، دولتی و غیره برای بالا بردنِ بهره‌وری و رفاه حالِ شهروندان به استفاده از فناوری اطلاعات مبادرت نموده‌اند، ما هنوز در ابتدای راه هستیم و با توجه به عزمِ راسخِ ایشان برای رسیدن به آن اهدافِ والا، عنایتِ خاص به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ضروری می‌باشد. این امر موجب شد تا در کنارِ محورهای برنامه‌های کلی در امورِ مختلف، سندِ سرفصل‌های برنامه‌های ایشان در حوزه فناوی اطلاعات به صورتِ مجزا تدوین شود تا در جزیی در کنارِ برنامه‌های دیگر، که چتری بر فرازِ همه‌ی آن‌ها باشد.

امروزه با رشدِ روزافزونِ علم و کاربردِ فناوری، مزیتِ رقابتیِ کشورها بیش از آنکه به منابعِ طبیعی متکی باشد، به دانش و خردِ جمعی با محوریتِ نیروی انسانی وابسته است که آن خود مزیتِ رقابتی در حوزه‌ی علم و فناوری محسوب می‌شود. بدینگونه الگوی توسعه‌ی کشورها از منابع‌محوری به دانش‌محوری تغییر یافته و در این میان فناوری اطلاعات و ارتباطات نه تنها نقشِ‌ زیرساختی که پیش‌برنده و شتاب‌دهنده‌ی پیشرفت و توسعه است.

متاسفانه عدمِ درکِ اهمیتِ فناوری اطلاعات به عنوان پیش‌برنده، تسهیل‌کننده و شتاب‌دهنده‌ی کلیه‌ی طرح‌های خرد و کلانِ حوزه‌های دیگر نظیر آموزش، بهداشت، کشاورزی، صنعت و غیره سرمایه‌گذاری باعث شده است آن عزمِ راسخی که در پیشبردِ حوزه‌های دیگر نظیر فناوری هسته‌ای هست در عرصه‌ی فناوری اطلاعات وجود نداشته باشد و اقداماتِ‌ لازم و موثر برای تدوین، تصویب و تبیین سیاست‌ها، راهبردها و طرح‌های جامع در این خصوص انجام نگیرد. حساسیتِ موضوع و نقشِ غیرقابلِ‌ انکار فناری اطلاعات در امرِ شتاب‌دهی به توسعه،‌ کاهشِ فساد و افزایشِ کرامتِ انسانی شهروندان برای اهلِ فن روشن است و همین امر باعث شد تا در ستاد، سرفصل‌های اصلی این حوزه و چالش‌ها و موانعِ موجود مطالعه و گردآوری شود تا دربرگیرنده دغدغه‌های صاحب‌نظران، فعالان و کاربرانِ درگیر در این حوزه تامین و پشتوانه‌ای علمی و تجربی برای فعالیت‌های آینده گردد.

ذکرِ این نکته نیز لازم است که اثربخش بودنِ هرگونه راهکاری در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بدون توجیه تصمیم‌گیرندگان اصلی و مسئولانِ رده‌ی بالای کشور در زمینه‌ی اهمیت و جایگاه فناوری اطلاعات در امرِ توسعه‌ی کلان ممکن نیست. از گام‌های ارزنده‌ی آقای کرو بی در آینده و در کسوتِ ریاستِ جمهوری کوشش برای تغییرِ بینشِ بزرگان در این زمینه خواهد بود تا به این نتیجه‌ی حائزِ اهمیت رسیده و توجیه گردند که بدون توجه به فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی پیشرفته و سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مناسب در این خصوص نمی‌توان به تمامی اهدافِ موجود در سندِ چشم‌اندازِ بیست‌ساله با سرعت و کارایی موردِ نظر رسید و به قدرتِ اولِ منطقه بدل شد.
امید است که با موفقیت در اجرای این برنامه‌ها شاهدِ بهبودِ شاخصهای مطرح در حوزه فناوری اطلاعات نظیر شاخص‌های توسعه، زیرساخت‌ها، دسترسی به اطلاعات و رسوخ ( diffusion ) که در چند سال اخیر و با عملکردِ ضعیفِ دولت نهم در عرصه‌ی بین‌المللی دچار افت بوده محقق گردد.

سرفصل‌های برنامه‌های پیشنهادی در ادامه تقدیم می‌شود:

جذب و تربیت نیروی انسانی متخصص
اهمیتِ نیروی انسانی و نقشِ بی‌بدیل آنها در رشد و توسعه‌ی کشور و بسطِ دانش در دنیای دانش‌محورِ کنونی متاسفانه به دلیل وابستگی حکومت به منابعِ نفتی به خوبی درک نشده و سرمایه‌گذاری لازم در این خصوص ضعیف بوده است. این عدمِ توجه به نیروی انسانی مخصوصاً خود را در رشته‌های نوین و نوپایی همچون فناوری اطلاعات نشان می‌دهد که دانش و تجربه‌ی لازم در کشور به نسبتِ‌ دیگر علوم وجود نداشته و به دلیلِ ناملموس بودنِ این فقرِ دانش و بینش برخلافِ حوزه‌های دیگر، قدمهای محکمی برای رفعِ‌ آن برداشته نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین محورها در امرِ توسعه IT در برنامه آقای کروبی، سرمایه‌گذاری بر نیروی انسانی خبره و مسلط می‌باشد تا پیش‌برنده و تثبیت‌کننده‌ی محورهای دیگر باشد.

ایرانیان خارج از کشور: خیل عظیمی از هم‌وطنان ما که برای تحصیل و کسبِ تجربه به دلایلِ گوناگون به خارج از کشور سفر کرده‌اند و به زندگی یا تحصیل در خارج می‌پردازند پتانسیلِ قابلِ توجهی است که در کلیه‌ی زمینه‌ها بالاخص حوزه‌ی نوپای IT از آنها استفاده خواهد شد. این نیروها می‌توانند انتقال‌دهنده دانشی باشد که پیشتر از این در کشورهای پیشرفته تولید، عرضه و آموزش داده می‌شود. دانشی که هنوز در کشور به نحوِ مطلوب از اطلاعاتِ‌ موجود تولید نشده است.
مختصصانِ و شرکت‌های خارجی: علاوه بر ایرانیانِ خارج از کشور، تماس و تعامل با شرکت‌ها، متخصصان و اندیشمندانِ خارجی در حوزه‌ی فناوری اطلاعات در قالبِ همکاری مشترک در اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها می‌تواند به شتاب در امرِ انتقالِ دانش و فناوری کمکِ شایانی کند که انشاءالله با بهبود در سیاستِ خارجی این هدف محقق خواهد شد.

آموزش و تربیت نیرو: تربیت و آموزش نیروهای کارآمد داخلی بالاخص مدیرانِ IT از دیگر مسائلی‌ست که توجه خاصی بدان در دولت آینده مبذول خواهد شد. بدونِ مدیرانی با بینشِ کلانِ IT ، سیاست‌گذاری مطلوب و اجرای طرح‌های کلان و ملی به طرزِ شایسته و در خورِ نظامِ جمهوری اسلامی صورت نمی‌پذیرد. علاوه بر این تربیتِ نیروها از ابتدای آموزش متوسطه و عالی با برنامه‌ی مشخص و در راستای راهبردهای کلانی که معین می‌شود صورت خواهد گرفت تا به تدریج خلاء دانش و بینش کشور برطرف گردد. صد البته برای تربیتِ این نیروها کمبودِ استادان باتجربه و مختصصانِ باسابقه حس می‌شود که با توجه به موارد قبلی (جذب نخبگان ایرانی مقیم خارج و تعامل با متخصصان خارجی) این خلاء پر خواهد شد.

احیا و بسطِ قوانین در حوزه IT
متاسفانه سرعتِ رشدِ وضعِ قوانین در حوزه‌ی فناوری اطلاعات با آهنگِ توسعه و گسترشِ آن هماهنگ نبوده و این امر مشکلاتِ عدیده‌ای را هم برای تولیدکنندگان و هم برای مصرف‌کنندگان از نظرِ امنیتِ سرمایه و اطلاعات ایجاد کرده است. در راستای تحققِ‌ اهدافِ اصلِ ۴۴ قانون اساسی و واگذاری بسیاری از فعالیت‌ها به بخشِ خصوصی، ضروری‌ست ترتیبی اتخاذ شود تا لوایحی تنظیم و برای تصویب به مجلس فرستاده شود تا راهِ سرمایه‌گذاری بخشِ‌ خصوصی را در امرِ توسعه‌ی زیرساخت‌های ارتباطاتی و سامانه‌های اطلاعاتی هموار سازد. منحصر کردنِ‌ بعضی فعالیت‌ها نظیرِ توسعه‌ی زیرساخت‌ها به دولت ‌باعثِ کندی توسعه و کم‌تحرکی در این گردیده است و خوشبختانه عزم دولتِ شما همانطور که در بیانیه‌ها و برنامه‌هایتان نیز آمده است در کاهشِ اختیارات و کوچک شدنِ دولت و واگذاری فعالیت‌های اینچنینی به بخشِ خصوصی با ایجاد فضای سالمِ رقابتی می‌باشد.
همچنین با علم به اینکه هنوز قوانین مدون موجود در رابطه با جرائم رایانه‌ای نظیر کپی‌برداری از اطلاعات منتشر شده در دنیای مجازی، حفظِ حقوقِ پدیدآورندگان محتوا و محصول و امنیتِ اطلاعاتِ شخصی که جزئی از حقوقِ شهروندی محسوب می‌شود، کامل و فراگیر نمی‌باشد، بسط و تکمیلِ قوانین و مقرراتِ‌ موجود در حرکتی منسجم و کارشناسی با استفاده از تجربیاتِ ارزنده‌ی دیگر کشورها از دیگر مواردِ مهم می‌باشد. پیشنهاد می‌شود دولتِ شما با قاطعیت به مقابله با کپی غیرقانونی محصولات پرداخته و خود در زمینه‌ی رعایتِ این حقوق پیش‌قدم شود تا اعتمادِ لازم در بخشِ خصوصی برای فعالیت در این زمینه به حول و قوه پروردگار فراهم آید.
در این خصوص لازم به ذکر است که طرحِ گردشِ آزاد اطلاعات و برنامه جامع توسعه تجارت الکترونیک کشور نیز که به عنوان یک طرحِ پایلوت در دولتِ آقای خاتمی تصویب شده بود و متاسفانه در دولتِ جدید همچون بسیاری طرح‌های کارشناسی دیگر به بوته‌ی فراموشی سپرده شد، می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

توسعه زیرساخت‌ها
همانطور که پیش از این در بیانیه مربوط به حقوق شهروندیتان اشاره شده است، دسترسی آزاد به اطلاعات و آزادی بیان نیز جزو لازم و لاینفک حقوق انسانی و سیاسی بوده و سهولت دسترسی به اطلاعات از طریقِ توسعه‌ی زیرساخت‌های حیاتی و برداشتنِ موانعِ دسترسی و قبولِ اصلِ گردشِ آزادِ‌ اطلاعات در کنارِ فراهم آوردنِ سامانه‌های منسجم اینترنتی برای ادارات، سازمان‌ها و کلیه‌ی بخش‌های دولتی در این زمینه باعث خواهد گشت تا دسترسی به اطلاعات در سریع‌ترین و آسان‌ترین وجه ممکن توسط شهروندان میسر گردد. این امر علاوه بر صرفه‌جویی در وقت و کاهشِ رفت و آمدهای غیرضروری، به کم شدنِ فسادِ‌ اداری و حفظِ‌ کرامتِ و عدمِ‌ اتلافِ وقتِ ارباب‌رجوع منجر خواهد شد که گامی مهم در جهتِ بسطِ حقوقِ شهروندی خواهد بود.

در نتیجه دسترسی ارزان و بدون محدودیتِ‌ سرعت از طریقِ فرهنگ‌سازی مناسب و سرمایه‌گذاری خردمندانه در بخشِ توسعه‌ی زیرساخت‌ها و نیز فراهم کردنِ بستر رقابت برای بخشِ خصوصی در ارائه‌ی خدمات و با سیاست‌گذاری مناسب از ضرورت‌ها و پیش‌زمینه‌های اهداف فوق‌الذکر می‌باشد.

در این خصوص افزایشِ بودجه‌ی توسعه زیرساخت‌های ارتباطاتی در کنارِ افزایشِ سهمِ ارزشِ افزوده فعالیت‌های پژوهشی و فناوری در تولیدِ‌ ناخالصِ داخلی برنامه‌های مهم خواهد بود.

حمایت و پشتیبانی از تولید محتوا
کشور ما ایران با سابقه‌ی تاریخی چند هزار ساله و غنای فرهنگی و مذهبی بالاخص در زمینه‌ی ادبیاتِ فارسی و متونِ مذهبی دارای گنجینه‌ی عظیمی است که متاسفانه در اینترنت به خوبی نشر و گسترش نیافته است. به عبارتی دیگر، توجه لازم به تبدیل این میراثِ انباشته در طی قرون به محتویاتِ دیجیتالِ قابلِ رد و بدل و دسترسی در دنیای مجازی صورت نگرفته است. این غفلت باعث شده که در دنیای به هم پیوسته‌ی کنونی جایگاه ایران در زمینه‌ی تولید محتوا در وب درخورِ شان و منزلتِ ملی و تاریخی و مذهبی ما نباشد.

به همین سبب یکی دیگر از محورهای لازم‌الاجرا برنامه‌ریزی مناسب برای فراهم‌سازی بسترهای لازم برای تولید محتوا در زمینه‌های مختلف علمی، فرهنگی، مذهبی و غیره در قالب‌های مختلف و زبان‌های گوناگون بالاخص فارسی و انتشارِ آنها در شبکه جهانی وب در کنارِ دسترسی آسان و ارزان که پیش از این به آن اشاره رفت، می‌باشد.

پیگیری اجرای سند راهبردی و تدوینِ نظامِ جامع در حوزه فناوری اطلاعات
لازم است تا با اجرای خردمندانه و اصلاحِ سند راهبرد کلان و تدوینِ طرح نظام جامع در حوزه فناوری اطلاعات در سریع‌ترین زمانِ ممکن، رویکرد ایران در استفاده از IT در زمینه‌های مختلف مشخص گشته و سرمایه‌گذاری باتعقل و بابرنامه در رابطه با اجرای طرح‌های کلان ملی صورت گیرد. با تکیه و سرلوحه قرار دادن چنین راهبرد و نظامِ جامعی توسطِ دانشمندانِ این حوزه انشاءالله ایران می‌تواند جایگاه‌های اثرگذار از دست رفته در حوزه IT را در زمانِ کوتاه در منطقه به دست آورد.

در این خصوص همچنین تفکیک و تبیین وظایفِ نهادهای متولی حوزه فناوری اطلاعات نظیر وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، شورای عالی اطلاع‌رسانی و شورای عالی انفورماتیک و عدمِ موازی‌کاری و داشتنِ هماهنگی در اجرا و راهبردِ مشخص در این زمینه در دولت آقای کروبی موردِ توجهِ کافی قرار خواهد گرفت.
همچنین ترکیبِ شوراها، کمیسیون‌ها و هیات‌های اثرگذار طوری از بنده‌ی کارشناسی و علمی و با اتکا به بخشِ خصوصی تنظیم خواهد شد که کلیه‌ی تصمیم‌گیری‌ها در این حوزه با دخالت و تایید نخبگان و افرادِ صاحب‌صلاحیت، دانشمند و دارای بینش صورت گیرد تا راهبردهای مشخص شده در این زمینه با آمدن و رفتنِ دولت‌ها دستخوش تغییراتِ اساسی نگردد.

فرهنگ‌سازی

به موازاتِ برداشتنِ‌ محدودیت‌ سرعتِ اینترنت، توسعه‌ی سامانه‌ها و زیرساخت‌ها و تولیدِ محتوا تلاش برای بسترسازی فرهنگی لازم صورت خواهد گرفت تا از محتوای موجود در وب به بهترین نحو استفاده شود و فرهنگِ استفاده از فناوری و اینترنت در حوزه‌های مختلف تبیین و در بینِ اقشارِ مختلف آموزش داده شود.

اهمیت به فعالیت‌های بینارشته‌ای ( interdisciplinary )
توسعه همه‌جانبه و نوآوری در دنیای به هم پیوسته‌ی و فناوری‌محورِ کنونی جز در سایه‌ی تعاملِ نزدیکِ مختصصانِ رشته‌های گوناگون امکان‌پذیر نمی‌باشد. فناوری اطلاعات و ارتباطات دیگر مختص به سازمانِ خاص و یا فعالیت‌های صرفاً علمی-پژوهشی نبوده و امروزه در کنارِ برق و آب و تلفن جزء جدایی‌ناپذیر و اساسی در هر صنعت و حرفه‌ای است. با ظهور و گسترشِ شبکه‌های اجتماعی آنلاین و پیچیده شدن صنایعِ مختلف، علوم گوناگونی نظیر جامعه‌شناسی، کامپیوتر، مدیریت، انسان‌شناسی، اقتصاد، روان‌شناسی و غیره می‌بایست با یکدیگر و شانه‌به‌شانه‌ی هم فعالیت کنند و به زبانِ‌ و فهمِ مشترک برسند. در نتیجه بذلِ توجه لازم به فعالیت‌های بینارشته‌ای و ایجاد بسترهای لازم برای رشد این فعالیت‌ها توصیه می‌گردد.

امید است با اعتقاد به برنامه‌های فوق و برنامه‌ریزی و اجرای موازی و منسجمِ آنها در آینده، نه تنها کشور ما ایران جایگاه شایسته‌ی خود را در نظامِ بین‌الملل پیدا کند، که توسعه‌ی همه‌جانبه‌ای در حوزه‌های مختلف با استفاده‌ی مناسب و هوشمندانه از فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی صورت پذیرد تا نه تنها رفاه که امنیتِ روانی شهروندان نیز با خدماتِ بهتر و سریع‌تر و نظارتِ کارا بهبود یابد و گامی باشد به سوی فردایی بهتر و ایرانی آبادتر و سرافرازتر.

۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸
منبع: آفتاب