• شصتمین سال پیروزی جمهوری دمکراتیک خلق چین با شعار حزب واحد، خلق واحد جشن گرفته شد. اما مبارزه بر علیه این سیاست هر روز در چین تقویت می شود و احتمال می رود که اختلاف بر سر تبت و جینگ جیانگ شدت یابد و اصلاحات اقتصادی چین نتواند در مقابل تحولات این مناطق دوام آورد و چین را با بحران سیاسی تازه ای روبرو کند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۱٣ مهر ۱٣٨٨ -  ۵ اکتبر ۲۰۰۹

در سال ۱۹٨۹ زاهو زیانگ دبیر اول دفتر هیئت سیاسی حزب کمونیست چین از سرکوب ناآرامی های دانشجویان در میدان صلح، روشن و صریح ابراز ناخرسندی کرد. جلسه هیئت سیاسی به اتفاق آرا نظر او را پذیرفت. در آن زمان نخست وزیر لی پنگ زبانش را سخت گاز گرفت که مبادا نقاب از چهره رهبران برداشته شود. او متعجب بود که چرا زاهو بجای تأیید فرمان سرکوب کامل دانشجویان اعتراضی از آن ها حمایت کرد.
در بیست و سه آوریل که زاهو زیانگ با قطار سوی کره شمالی سفر کرد، لی پنگ فرصت را غنیمت شمرد و گفته های تین شیاپینگ " رهبر عالیقدر" چین را که گفته بود:" جنبش دانشجویی هدف های ضد سوسیالیستی دنبال می کند." را تکرار کرد. زمزمه ها دوباره از سر گرفته شد و این حرف بشدت دانشجویانی که برای دفاع از دمکراسی و اعتراض به فساد حزبی به میدان آمده بودند را برانگیخت و خللی در عزمشان برای دمکراتیزه کرده حیات چین بوجود نیاورد. آن ها زیر تانک هایی که برای سرکوب فرستاده شده بود، دراز کشیدند و از مرگ نهراسیدند.
در شب چهارم ژوئن صدها دانشجوی چینی کشته شدند و جهان با میدان صلح چین همدردی کرد. بیست سال پس از آن شب تابستانی، چین تمایل دارد تا چهارم ژوئن به بوته فراموشی سپرده شود. اما منتقدین نظام تک حزبی چین این روز را مخفیانه و در دسته های کوچک گرامی می دارند. چهارم ژوئن هم چون اول اکتبر روزی پیروزی انقلاب چین پاس داشته می شود. شصت سال پیش مائو تأسیس جمهوری دمکراتیک خلق چین را اعلام کرد و از چینی ها خواست که در مقابل این پیروزی عظیم سر تعظیم فرود آورند و تا زمانی که حزب کمونیست، چین را رهبری می کند، اول اکتبر روز جشن ها و شادی ها و پیوند تزلزل ناپذیر با انقلاب خلقی چین همبستگی اعلام شود. در این روز ۲۰۰۰۰۰ سرباز سازماندهی شده چینی سوی میدان صلح مارش برداشتند تا با انقلاب خلق چین بیعت دوباره ای داشته باشند.
رهبری چین تمام خیابان ها، رسانه ها و حتی موتورهای جستجو گر گوگل را اسیر سانسور بی سابقه ای کرد و همچون روزهای المپیک چین، تدابیر شدید امنینی حکمفرما شد تا بلکه بتوانند شعار دمکراتیزه شدن حیات چین را به زانو افکنند.
زاهو زیانگ هرگز خشونت بر علیه خلق چین را نپذیرفت. او تنها رهبر چینی بود که به میدان صلح رفت تا با دانشجویان گفتگو کند. او در کتاب خاطراتش که به تازگی منتشر شده، از مبارزه دانشجویان برای دمکراتیزه کردن چین ستایش و پشتیبانی کرده است و معتقد است که این جنبش می تواند دیوار سنتی حاکم بر چین را فرو ریزد.
بعد از ناآرامی ها، در سال ۲۰۰۵ حزب، زاهو را متهم کرد و طی حکم حزبی که به تأیید هیچ دادگاهی نرسیده است، او را به حبس خانگی ابد محکوم کرد.
در این روزهای کسالت آور و خسته کننده ای که او در خانه اش دارد، گاه گاه سخنرانی هایش ضبط می شود و مخفیانه از راه هنگ کنگ به خارج فرستاده می شود. بخش هایی از خاطراتش که در باره پیروزی های حزب کمونیست چین است، قانونی در کتاب فروشی های چینی یافت می شود و در این خاطرات از جناح بندی ها درونی حزب در دهه هشتاد میلادی پرده برداشته است. بخشی از خاطراتش مربوط به دهه هشتاد است که او هدایت اصلاحات اقتصادی در منطقه شی هان را پیش می برده است، زمانی که مردم چین از زاهو می پرسیدند که: آیا نان هست؟
در بین چینی ها متداول است که اگر دنبال گندم هستی، بدنبال زیانگ برو. او به رهبر کلیدی اصلاحات پکن تبدیل شده است.
اما این ذهنیتی است که تا سال های پایانی دهه هشتاد از زیانگ ساخته شد. تصویر کمونیستی تنها با مو های خاکستری که جهان با او آشنا شد. اما نام و یاد او در چین ممنوع است. مردی که تا آخر عمرش تحت کنترل شدید امنیتی بسر خواهد برد و حتی مقبره اش نیز باید مخفی بماند. هر چند راه مدرنیزه کردن حیات سیاسی چین تحت ابتکار و ایده های زیانگ بود. اما در هراس از دست رفتن قدرت انحصاری راه اصلاحات اقتصادی زیانگ قطع شد و محافظه کاران کمونیست در چین بشدت با تفکرات اصلاح طلبی به مقابله برخاستند و بلاخره راه میانه، تین شیا پینگ توانست در رهبری چین اکثریت بدست آورد.
امروزه چین از یک کشور در حال توسعه به کشوری با تولید فراوان و تأثیر گذار در حیات اقتصادی جهان تبدیل شده است و بر اساس گزارش درآمد ملی کشورها بین سال های دهه هشتاد میلادی تا سال دو هزار و پنج ۴۴% رشد داشته است.
آیا چین به سنت های کمونیست ملی وفادار خواهد ماند و یا تحت تأثیر فعالیت ها و رشد چشمگیر اقتصادی تغییر مسیر می دهد؟
حزب کمونیست چین از ناآرامی های دهه هشتاد میلادی آموخته است که هرگز اجازه ندهد تا صفوف متحد حزب به انشقاق برسد تا به سیاست کنترل جنبش دانشجویی و روشنفکری بیافزاید. حزب کمپانی تبلیغاتی گسترده ای در مدارس و دانشگاهها براه انداخته است که این فعالیت ها مستقیمأ تحت رهبری مرکزی حزب هدایت می شود و رسانه های حزبی نیز در دفاع از سیاست تک حزبی مطالب بیشماری درج می کنند.
از طرفی جنبش اصلاحات بعد از سرکوب چهارم ژوئن، راه انتقادی اش ادامه یافته و با حزب کمونیست حاکم به مرزبندی سیاسی رسیده است. در دهه نود میلادی قوه قضائیه چین دستخوش تحولاتی شد که بی تأثیر از سیاست جهانی شدن اقتصاد چین نبود. وکلای فعال در امور قضایی، شبکه ای برای مبارزه با تخلف و رشوه های دولتی براه انداختند با این هدف که حزب را خارج از تحولات اقتصادی چین به اصلاحات قضایی وادارند. اما پرنسیب های سانترالیستی حزب در مقابل این پدیده مقاومت بخرج داد و با هر جنبش انتقادی و اصلاح طلب بشدت برخورد می کند. اما فشارها مانع کاهش فعالین اصلاحات سیاسی و حقوقی در چین نشده است. مانیفست آزادی حق مسلم ماست در بیانیه ای که در ماه مارس ۲۰۰٨ در باره ناآرامی های تبت صادر کرد، بشدت به سیاست های سرکوب گرانه حزب کمونیست چین اعتراض کرد و بدنبالش بسیاری از وکلای دادگستری دستگیر و روانه زندان شدند. روشنفکران از خفقان حاکم ترسی ندارند و به اعتراضاتشان در اشکال متنوع ادامه می دهند. هر چند که همه این روشنفکران با خشونت حکومتی روبرو هستند.
بعد از سال ۱۹۷۹ میلادی سیاست بازار آزاد در چین رونق یافته است که تا حدودی در تقابل با سیاست های روز چین است. فشار بر شهروندان عادی چین روا نمی شود و این در حالی است که با مخالفین سیاسی حکومت بشدت برخورد می شود. سیاست در انحصار مطلق جناح بندی حزب کمونیست در آمده است و اگر آنچه حزب می خواهد بر جامعه حکمفرما نشود، حزب به استفاده از ابزارهای رادیکال سنتی برای تحمیل هدف هایش متوسل می شود و هر جنبش و یا فکری که راه و روشی سوای تفکر حزب مطرح سازد، بیدرنگ سرکوب خواهد شد.
رهبری حزب به هر راه ممکن تلاش می کند تا هیچ اندیشه ای جز تفکر رهبری نتواند بر جامعه حاکم شود. حزب کمونیست نسبتأ بر اوضاع تسلط دارد و نباید از گرایش اصلاح طلبی در صفوف رهبری حزب نیز غافل بود.
شصتمین سال پیروزی جمهوری دمکراتیک خلق چین با شعار حزب واحد، خلق واحد جشن گرفته شد. اما مبارزه بر علیه این سیاست هر روز در چین تقویت می شود و احتمال می رود که اختلاف بر سر تبت و جینگ جیانگ شدت یابد و اصلاحات اقتصادی چین نتواند در مقابل تحولات این مناطق دوام آورد و چین را با بحران سیاسی تازه ای روبرو کند. بر اساس گزارش خانه آزادی، چین در دوران زمامداری زاهو زیانگ از آزادی بیشتری نسبت به امروز برخوردار بوده است. مرحله فرسایشی سیاست زدایی در چین که از دهه هشتاد میلادی آغاز داشته رو به پایان است. اما این ارزیابی پیام آور مرحله جدید انقلابی در چین نیست. آنچه که مشخص است این که رهبری چین بعد از اعتراض دانشجویی در میدان صلح با دشوارهای زیادی دست و پنجه نرم می کند. محبوبیت دولت در کنترل جامعه بشدت افول کرده است و حزب با بحران تشکیلاتی روبرو است. نشریات و رسانه های حزبی و دولتی با بی میلی شهروندان روبرو است و گرایش شهروندان چینی به رسانه های غیردولتی و منتقد بالا گرفته است.
حزب از سیاست شل و سفت کردن اوضاع پیروی می کند و هیچ راهی جز علنیت و بازگشت به اصلاحات زیانگ در شرایط فعلی سلامت سیاسی چین را تضمین نمی کند.