نقض مستمر حقوق بشر در آذربایجان
گزارش ماهانه انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران (آداپ) – اکتبر ۲۰۰۹



اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۲۷ آبان ۱٣٨٨ -  ۱٨ نوامبر ۲۰۰۹


نقض سیستماتیک حقوق آذربایجانیها در ایران در ماه اکتبر سال ۲۰۰۹ همچون ماههای گذشته ادامه داشت.خواستهای زبانی و ملی آذربایجانیها در ایران همچنان از سوی حکومت ایران سرکوب می شود. آذربایجانیها در ایران از حق برگزاری آزادانه مراسمات فرهنگی به زبان ترکی آذربایجانی محرومند و ماموران امنیتی ایران اقدام به بازداشت خودسرانه و آزار و اذیت استفاده کنندگان از نمادهای آذربایجانی در مراسمات جشن و عزا می نمایند و برگزار کنندگان چنین مراسماتی از سوی این نیروها مورد تهدید قرار می گیرند. دادگاههای ایران مدافعان حقوق آذربایجانیها در ایران را بر اساس اعترافاتی که در زیر شکنجه اخذ شده به زندان محکوم می کنند. حکومت ایران با در پیش گرفتن سیاست بهره برداری هر چه سریعتر از معادن منطقه آذربایجان اقدام به بهره برداری غیر اصولی از این معادن بدون در نظر گرفتن ایمنی کارگران و ضوابط محیط زیستی نموده است که این امر موجب آلودگی محیط زیست منطقه و شیوع بیماریهای گوناگون شده است.

بازداشت فعالین مدنی
نوید مشکات، مدینه قاسمی، آیدین تقی پور، محمد محمد لو و جواد رمضان روزجمعه ۱ آبان ٨٨ (۲۳ اکتبر ۲۰۰۹) در فبرستان مارالان تبریز بازداشت و پس از تحمل سه روز بازداشت موقت آزاد شده اند.
این فعالین در جریان مراسم سالگرد وفات مهندس امانی در حین خواندن سرودهای ملی آذربایجان و حمل پارچه نوشته های تسلیت به زبان ترکی بازداشت شده بودند. ماموران امنیتی پیش از برگزاری مراسم سالگرد، خانواده امانی را تهدید و آنها از برگزاری مراسم یادبود منع نموده بودند.
مدینه قاسمی پیش از این نیز در ۲۰ آذر ٨۷ (۱۰ دسامبر ۲۰۰۸) در اورمیه بازداشت و پس از ۲۵ روز بازداشت موقت از سوی شعبه یک دادگاه انقلاب ارومیه به دوسال حبس تعلیقی محکوم گردیده بود.
غلامرضا امانی از مدافعان حقوق آذربایجانیها در ایران و زندانی سیاسی سابق است که روز جمعه ٣ آبان ۱٣٨۷(۲۴ اکتبر ۲۰۰۸) در طی حادثه رانندگی مشکوک به همراه دو برادرش در جاده اهر به تبریز جان باخت. عده ای از آذربایجانیها احتمال می دهند که حادثه پیش آمده برای وی از سوی مامورین حکومتی سازماندهی شده بود.
علی حسین نژاد اصل، زندانی سیاسی حرکت ملی آذربایجان در ماکو که جهت گذراندن دوران مرخصی از زندان این شهر آزاد شده بود روز شنبه ۴ مهر ۸۸ ( ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۹ ) توسط ماموران اداره اطلاعات ماکو بازداشت شده است. ماموران امنیتی پس از بازداشت وی منزل او را تفتیش و سی دی ها، کامپیوتر و سایر لوازم شخصی او را با خود برده اند.
منابع محلی گمان می برند بازداشت حسین نژاد در پی پخش سی دی اعتراضات خیابانی ماههای اخیر به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایران در سطح شهر ماکو صورت گرفته است.
این فعال آذربایجانی پس از دوهفته بازجویی در اداره اطلاعات ماکو جهت تحقیقات تکمیلی به اداره اطلاعات ارومیه منتقل شده است. قتضی علی پور بازپرس پرونده از تماس تلفنی و ملاقات حسین نژاد با خانواده و وکیل ممانعت می کند و حتی حاضر به پاسخگویی به پرسشهای خانواده در خصوص علت دستگیری و اتهام وی نیز نیست.
علی حسین نژاد خرداد سال۸۶ (می ۲۰۰۷ ) بازداشت و به اتهام تبلیغ علیه نظام از طریق دعوت مردم به شرکت در تجمع سالگرد تظاهرات اعتراض آمیز آذربایجانیها برعلیه کاریکاتور موهن روزنامه ایران محاکمه و به هشت ماه حبس تعزیری محکوم شده بود. حسین نژاد در حال گذراندن حکم زندان ۸ ماهه خود بود.
لازم به ذکر است که در ماههای پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران اعتراضاتی نسبت به آنچه تقلب در نتیجه انتخابات نامیده می شد به وقوع پیوست و طرفداران جنبش سبز در شهرهایی همچون تهران،اصفهان و شیراز و چند شهر دیگر در مرکز ایران با نیروهای امنیتی و انتظامی درگیر شدند.

حکم زندان برای فعالین آذربایجانی
قاضی نوروزی رئیس دادگاه انقلاب خوی طی عملی غیر قانونی حکم جریمه نقدی علی حسین نژاد اصل از فعالین آذربایجانی در ماکو را به مجازات حبس تبدیل کرده است. حکم جدید ۱۸ ماه پس از صدور حکم اولیه از سوی این دادگاه صادر می گردد. این فعال آذربایجانی طی حکم جدید به اتهام تبلیغ علیه نظام از طریق فعالیت های پان ترکیستی به نفع گروههای معاند نظام(حرکت ملی آذربایجان جنوبی) به ده ماه حبس تعزیری محکوم شده است.
حسین نژاد پیش از این نیز در جریان اعتراضات خرداد ۸۵ (می ۲۰۰۶) بازداشت و پس از ۲۷ روز بازداشت موقت از سوی از سوی همین دادگاه به ۵۰۰ هزار تومان جریمه بدل از ۱۰ ماه حبس محکوم گردیده بود.
قوانین ایران قضات را از تغییر حکم خود پس از صدور حکم منع کرده و برای متخلفان مجازات تعیین کرده است.
اجرای حکم زندان
بهروز علیزاده و ودود سعادتی از فعالین ملی آذربایجانی در اردبیل و رحیم غلامی روزنامه نگار نشریات محلی این استان روز چهارشنبه ۶ آبان ٨٨(۲۸ اکتبر ۲۰۰۹) بازداشت و جهت اجرای جکم یک سال جبس تعزیری به زندان اردبیل منتقل شده اند.
این افراد ۲۲ فروردین ۸۷ (۱۰ آوریل ۲۰۰۸) توسط ماموران اداره اطلاعات اردبیل بازداشت و پس از ۲۰ روز بازداشت موقت به قید وثیقه از زندان آزاد شده بودند. آنها در دوران بازداشت برای گرفتن اقرار به کارهای نکرده با دادن شوک الکتریکی به نقاط حساس بدن، ضرب و شتم شدید و بیخوابی طولانی مدت تحت شکنجه بوده اند.
شعبه یکم دادگاه انقلاب اردبیل چندی پیش این افراد را به پنج سال حبس توام با تبعید محکوم نموده بود اما دادگاه تجدید نظر استان اردبیل با رد اتهام عضویت در گروه جهت برهم زدن امنیت ملی این فعالین را با اتهام جدید تبلیغ علیه نطام محاکمه و به یک سال حبس تعزیری محکوم کرده است. غلامی، علیزاده و سعادتی از فعالین سیاسی و مطبوعاتی استان اردبیل به شمار می روند که از سال ۸۵ بارها دستگیر و به احکام حبس محکوم شده اند.

آزادی از زندان
امید شکری روزنامه نگار و فعال دانشجویی آذربایجانی که ۲۵ شهریور ٨٨ (۱۶ سپتامبر ۲۰۰۹) پس از بازگشت از ترکیه در شهر اردبیل بازداشت شده بود روز یکشنبه ۲۶ مهر٨٨ ( ۱۸ اکتبر ۲۰۰۹) پس از تحمل ٣۱ روز بازداشت موقت به قید وثیقه ٣۰ میلیون تومانی از زندان آزاد شده است.
اتهام این روزنامه نگار آذربایجانی ارتباط با گروههای معاند نظام عنوان گردیده و استنادات قاضی قندستانی برای مطرح کردن این اتهام ؛ انتشار نشریه دانشجویی سایان در دانشگاه پیام نور اردبیل، ارسال SMS های ترکی و ارتباط و دوستی با افراد پان تورکیست بوده است. شکری در مدت بازداشت در اداره اطلاعات اردبیل از حق ملاقات با خانواده و وکیل محروم بوده است.
حسن عبداللهی (امید اوغلو) نویسنده و معلم زبان ترکی در تبریز که ۲۲ تیر ٨٨ ( ۱۳ ژوئیه ۲۰۰۹ ) در منزل شخصی توسط ماموران اداره اطلاعات این شهر بازداشت شده بود روز سه شنبه ۲۱ مهر ۸۸ ( ۱۳ اکتبر ۲۰۰۹ ) پس از تحمل ۹۳ روز بازداشت موقت به قید وثیقه بیست میلیون تومانی از زندان آزاد شده است.
اتهام این فعال فرهنگی آذربایجانی تشکیل گروه غیرقانونی جهت بر هم زدن امنیت ملی، اقدام علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام از طریق تهیه و تکثیر سی دی با خواست حقوق ملی و زبانی آذربایجانیها عنوان شده است. اولین جلسه رسیدگی به اتهامات عبدالهی روز پنجشنبه ۲٨ آبان ٨٨ (۱۹ نوامبر ۲۰۰۹ ) در شعبه دوم دادگاه انقلاب تبریز به ریاست قاضی بیات برگزار خواهد شد و نقی محمودی وکیل دادگستری وکالت وی را بر عهده دارد.
محبوب بوداقی شاعر آذربایجانی در زرین آباد زنجان که روز ۲۶ مرداد ۸۸ ( ۱۷ آگوست ۲۰۰۹ ) توسط ماموران اداره اطلاعات در زرین آباد بازداشت و به اداره اطلاعات تبریز منتقل شده بود روز یکشنبه ٣ آبان ٨٨ (۲۵ اکتبر ۲۰۰۹) پس از تحمل ۷۰ روز بازداشت موقت به قید وثیقه ۲۰ میلیون تومانی از زندان تبریز آزاد شده است.
اتهام این شاعر آذربایجانی مشارکت در تشکیل گروه جهت براندازی نظام و رهبری است . استنادات قاضی برای طرح این اتهام حضور بوداقی در سال ۸۲ در قلعه بابک، اشعار وی و اعترافاتی است که از متهم دیگر پرونده در زیر شکنجه اخذ شده است.
مامواران پس از بازداشت بوداقی منزل وی را تفتیش و کتابها و دست نوشته های او را با خود برده بودند. این شاعر آذربایجانی در مدت بازداشت از حق ملاقات با خانواده و وکیل محروم بوده است. اولین جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات بوداقی ۲٨ آبان ٨٨ ( ۱۹ نوامبر ۲۰۰۹ ) در شعبه دو دادگاه انقلاب تبریز به ریاست قاضی بیات برگزار خواهد گردید.
حسن ارک و ابراهیم دشتی از فعالین سیاسی تبریز که ٣۰ شهریور ٨٨ (۲۱ سپتامبر ۲۰۰۹ ) توسط ماموران اداره اطلاعات در این شهر بازداشت شده بودند روز پنجشنبه ۷ آبان ۸۸ (۲۹ اکتبر ۲۰۰۹ ) پس از تحمل ۳۹ روز بازداشت موقت به قید وثیقه های ۳۰ و ۵۰ میلیون تومانی از زندان تبریز آزاد شده اند.
اتهام این افراد تبلیغ علیه نظام، عضویت در گروه جهت بر هم زدن امنیت ملی و تبانی بر علیه امنیت ملی از طریق مصاحبه با تلویزیون ماهواره ای گوناز تی وی عنوان شده است.
ممانعت از برگزاری مراسم روز جهانی کودک به زبان ترکی آذربایجانی در زنجان
ممانعت از برگزاری مراسمات فرهنگی آذربایجانی در سالهای اخیر ابعاد تازه ای یافته است و برگزارکنندگان و شرکت کنندگان این مراسمات بازداشت و مورد آزار و اذیت قرار می گیرند و به احکام سنگین زندان محکوم می گردند. مسئولین امنیتی ایران در سالهای اخیر از برگزاری مراسمات فرهنگی همچون روز جهانی زبان مادری، قلعه بابک، گرامیداشت ستارخان و دهها مراسم دیگر ممانعت کرده اند. در همین راستا مسئولین امنیتی ایران مانع از برگزاری مراسم روز جهانی کودک به زبان ترکی در شهر زنجان شده اند.
ماموران امنیتی و انتظامی روز جمعه ۱۷ مهر ٨٨ ( ۹ اکتبر ۲۰۰۹ ) با مراجعه به محل تعیین شده برای برگزاری مراسم درمهدکودک قصربازی زنجان ضمن پاره کردن پارچه نوشته های خوش آمدگویی به زبان ترکی آذربایجانی اقدام به تهدید مسئولین مهدکودک نموده اند واجازه برگزاری مراسم را نداده اند. ماموران همچنین تلناز نعمتی، داود خداکرمی و بتول قاسمی از اعضای هیات تحریریه ماهنامه فارسی ترکی بایرام را دستگیر و پس از یک روز بازداشت آزاد کرده اند.
تهدید و ارعاب وممانعت از برگزاری مراسم روز جهانی کودک به زبان ترکی آذربایجانی در حالی صورت می گیرد که این مراسم همزمان در بسیاری از مهدکودکهای شهر زنجان به زبان فارسی و با حمایت مسئولین برگزار گردیده است.

ایجاد محدودیت برای ناشران آذربایجانی
هئیت ناظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مانع از حضور ناشران کتابهای ترکی آذربایجانی در نمایشگاه سراسری کتاب ایران در ارومیه شده است.
انتشارات "یاران" و "اختر" از تبریز و انتشارات "پینار" از زنجان و چندین انتشارات دیگر از ارومیه که سابقه طولانی در نشر کتابهای ترکی آذربایجانی دارند جواز حضور در این نمایشگاه را پیدا نکردند. این نمایشگاه به مدت یک هفته در در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی واقع در پارک جنگلی شیخ تپه اورمیه برپا بود.
مسمومیت و مرگ و عقیم شدن کارگران معدن طلای آغ دره تکاب
معادن و کارخانجات تولید مواد خام اولیه در آذربایجان بدون توجه به ایمنی محیط کار و ضوابط محیط زیستی فعالیت می کنند که این امر باعث تخریب محیط زیست و شیوع بیماریهای مختلف در این منطقه شده است.
این کارخانجات و معادن که اکثرا متعلق به افراد نزدیک به سپاه پاسداران ایران هستند در سالهای اخیر اقدام به استخدام پیمانی کارگران نموده و در دوره های شش ماهه قرارداد این کارگران را تمدید می نمایند. کارگرانی که بر اثر شرایط محیط کار در این معادن و کارخانه ها دچار ناراحتیهای جسمی می شوند بلافاصله بدون هیچ مزایایی از کار اخراج می شوند و مسئولین پزشکی از دادن گواهی پزشکی به این افراد جهت پیگیری حقوق شان خودداری می کنند.
سجاد قنبری کارگر معدن طلای "آغ دره" تکاب (تیکان تپه) روز ۸ مهر ۸۸ ( ۳۰ سپتامبر۲۰۰۹ ) بر اثر مسمومیت ناشی از سیانور و بی توجهی مسئولین کارخانه جان باخت.
قنبری مدت سه سال در اتاق طلا و یک سال در سوله سیانورمعدن آغ دره مشغول کار بوده است. این کارگر آذربایجانی در دو سال گذشته به دلیل آلودگی بیش از حد به جیوه و سیانور از ناراحتیهای روحی ، روانی و گوارشی رنج می برد و بر اساس قوانین کار ایران باید از کارافتاده اعلام می شد. این کارگر آذربایجانی پیش از مرگ به مسئولین معدن مراجعه نموده و خواهان تغییر محل کار خود شده بود بود اما عباس نیری مدیر عامل کارخانه ضمن رد خواسته وی از اعطای حقوق این کارگر سر باز زده و وی را مجبور به ادامه کار در سوله سیانور کرده بود. مدیران کارخانه پس از مرگ سجاد قنبری سعی داشته اند با تطمیع و تهدید کارگران مرگ این کارگر آذربایجانی را خودکشی جلوه دهند.
بهروز یزدانی یکی دیگر از کارگران معدن طلای آغ دره تکاب(تیکان تپه) که در اثر نبود ایمنی در محیط کار با سیانور مسموم شده بود از کار اخراج شده است.
پزشکان معالج یزدانی ضمن خطرناک ارزیابی کردن وضعیت جسمی او به وی توصیه کرده بودند که از کار در بخش سوله سیانور معدن آغ دره خودداری کند. این کارگر آذربایجانی پس از مراجعه به عباس نیری مدیرعامل شرکت پویا زرکاران در خصوص تغییر محل کارش، از کار اخراج شده است.
یزدانی پس از اخراج از معدن با مراجعه به مراکز درمانی تکاب(تیکان تپه) خواهان صدور گواهی پزشکی جهت ارائه به مسئولین شده اما دکتر صفاریان مسئول شبکه بهداشت این شهر از ارائه مدرک پزشکی به این کارگر آذربایجانی امتناع نموده است.
در رویدادی دیگر سه تن از کارگران معدن آغ دره به نامهای "ک.ر" ، "ی.م" و "غ.ع" که مدت سه سال در اتاق طلای این معدن مشغول به کار بودند به دلیل تماس زیاد با جیوه و سیانور عقیم شده اند. این کارگران از مشکلات متعدد روحی و جسمی رنج می برند و مراجعات مکرر این افراد به مراجع ذیصلاح جهت استیفای حقوقشان تا به حال نتیجه ای در بر نداشته است.
به گفته کارگران معذن آغ دره ٬آنها فاقد هرگونه امنیت جسمی هنگام کار بوده و مسئولین کارخانه با توجه به ارزان بودن روش فعلی استحصال طلا با جیوه و سیانور و به منظور سود دهی بیشتر از این روش سنتی برای استحصال طلا استفاده می کنند و این در حالی است که این روش باعث مسمویت کارگران و آلودگی آبهای زیر زمینی منطقه گشته است.
مسمومیت و عقیم شدن و اخراج پی در پی کارگران معدن آغ دره در حالی صورت می گیرد که مسئولین این کارخانه اقدام به اخراج گسترده کارگران در فصل زمستان بدون هیچ گونه حقوق و مزایای می نمایند وکارگران معدن آغ دره تکاب مجبورند در فصل زمستان جهت امرار معاش به مناطق صنعتی فارس نشین مهاجرت کنند.

اعدام و سنگسار
رحیم محمدی شهروند آذربایجانی در تبریز که به اتهام زنای محصنه به اعدام محکوم شده بود روز سه‌شنبه ۱۴ مهر ٨٨ ( ۶ اکتبر ۲۰۰۹ ) بدون اطلاع وکیل و خانواده اش اعدام شد.
در جریان این پرونده رحیم محمدی و همسرش کبری بابایی به اتهام زنای محصنه محاکمه شده بودند که دادگاه رحیم محمدی و کبری بابایی را به ترتیب به اعدام و سنگسار محکوم کرده بود.
به گفته محمد مصطفایی وکیل، رحیم محمدی به همراه همسرش سال گذشته در دادگاه تبریز و به حکم پنج قاضی شعبه دوم دادگاه تجدیدنظر و کیفری استان آذربایجان شرقی به مجازات اعدام و سنگسار محکوم شدند. این حکم پس از تایید دو قاضی شعبه ۲۷ دیوانعالی کشور آماده اجرا بود که این حکم روز۱۴ مهر ( ۶ اکتبر ۲۰۰۹ ) بدون اطلاع خانواده و وکیل پرونده در زندان برای رحیم، متهم مرد پرونده اجرا شد و قرار است به زودی کبری بابایی نیز مطابق حکم سنگسار شود.