اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۱ اسفند ۱٣٨٨ -  ۲۰ فوريه ۲۰۱۰

 از منظر حقوق شهروندی از آنجایی که زبان مادری اولین ابزار ارتباط هر فرد با جهان بیرونی است و نیز نخستین ابزار بیان احساسات و عواطف و زبان اندیشیدن و رویاست، آموزش به زبان مادری حق مسلم هر شهروند محسوب می شود. سازمان ملل متحد با تاکید بر این مهم در سال ۱۹۹۹، روز ۲۱ فوریه برابر با دوم اسفند ماه را "روز جهانی زبان مادری" نامگذاری کرد.
در رابطه با حق آموزش به زبان مادری در بند دوم ماده ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است " هدف آموزش و پرورش باید شکوفایی همه جانبهء شخصیت انسان و تقویت رعایت حقوق بشر و آزادی‌های اساسی باشد. آموزش و پرورش باید به گسترش حسن تفاهم، دگرپذیری و دوستی میان تمام ملت‌ها و تمام گروه‌های نژادی یا دینی و نیز به گسترش فعالیت‌های ملل متحد در راه حفظ صلح یاری رساند. " و این موضوع در بند سوم همین ماده ادامه یافته است : "پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش برای فرزندان خود، بردیگران حق تقدم دارند. "
برای گرامیداشت این روز هر ساله سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) مراسم گوناگونی را در بسیاری از کشورهای جهان برگزار می کند و از دولت ها می‌خواهد که حقوق اقوام ساکن کشور خود را برای آموزش به زبان مادری‌شان به رسمیت بشناسند و زمینه تدریس زبان آنها را در نظام آموزشی کشورشان فراهم آورند.
در مقام قانونی بودن این حق لازم است اشاره شود، به زبان مادری و آموزش آن در اصل ۱۵ قانون اساسی کشور نیز، چنین اشاره شده است : "استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.“
علیرغم خواستگاه قانونی این حق، کماکان با وجود گذشت سی سال از تصویب قانون اساسی، این اصل در کشور نه تنها به اجرا درنیامده است بلکه تعداد زیادی از فعالان این عرصه تنها به دلیل مطالبه این حق بازداشت و به عناوین مختلف محکوم شده اند، در حال حاضر نه تنها در سیستم آموزشی رسمی کشور اثری از تدریس به زبان مادری وجود ندارد بلکه در فضای مستقل از حوزه آموزش دولتی نیز، آموزشگاههای زبان مادری با منع فعالیت روبه رو هستند.
احمد باطبی، سخنگوی مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در خصوص موانع بهره مندی این حق از حمایت جامعه مدنی معتقد است "عمده دلیل مخالفت با آموزش به زبان مادری را میتوان این برداشت کلیشه ای و نادرست گروهی که آموزش به زبان مادری را برابر با " تجزیه طلبی " می دانند، به حساب آورد"
مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، ضمن گرامیداشت روز جهانی زبان مادری، امید دارد تا در سایه توجه و تلاش هر چه بیشتر جامعه مدنی و مدافعان حقوق بشر، زبان اول و آموزش و تحصیل به زبان مادری به مثابه یکی از عمیق ترین جنبه های هویتی اقلیت های ملی در ایران جایگاه صحیح خود را پیدا کند.

دبیرخانه مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران