انتخابات عراق، امیدها و نگرانی ها؟


حسن رحمان پناه


• در شرایط کنونی بیم و امیدهای زیادی نسبت به آینده عراق وجود دارد. بیم از فعال شدن مجدد و دوباره گروههای اسلامی تندرو و بنیادگرا با حمایت کشورهای همچون ایران و همچنین طرفداران القاعده، کوشش برای تشدید اختلافات قومی و مذهبی و به جان هم انداختن مردم زجرکشیده این کشور و کور نمودن نور امید برای اینده بهتر به دور از جنگ و خونریزی ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۱۰ فروردين ۱٣٨۹ -  ٣۰ مارس ۲۰۱۰


انتخابات پارلمانی در عراق روز یکشنبه ۷ مارس بعد از ۵ سال و برای بار دوم، بعد از سرنگونی رژیم صدام حسین در سال ۲۰۰٣ میلادی، با رقابت بیش از ۶۰۰۰ نماینده از جمله صدها زن جهت احراز ٣۲۵ کرسی مجلس در سراسر این کشور برگزار شد. بعد از ۱۹ روز انتظار، سرآنجام در روز جمعه ۲۶ مارس نتیجه این همه پرسی که بیش از ۶۲ درصد از مردم این کشور در آن شرکت کرده و درصد بالای از حضور مردم در انتخابات را نشان می داد ، توسط "کمیسیون مستقل انتخابات" اعلام گردید . مطا بق نتایج اعلام شده "ائتلاف العراقیه" به رهبری ایاد علاوی، نخست‌وزیر سابق عراق که به "ائتلاف سکولارها" نیز معروف است بر رقیب اصلیش نوری مالکی نخست وزیر فعلی ، از ائتلاف "دولت قانون" پیشی گرفته و برنده اصلی اعلام شده است . طبق نتایج نهایی اعلام شده "ائتلاف العراقیه"(ایادعلاوی) با ۹۱ کرسی در رتبه اول، ائتلاف "دولت قانون"(نوری مالکی) ٨۹ کرسی در رتبه دوم،   "گروه اتحاد ملی عراق" به رهبری عمار حکیم که از پشتیبانی مقتدا صدر نیز برخوردار است با۷۰ کرسی در رتبه سوم و "ائتلاف کردستانی" با حضور اتحادیه میهنی کردستان عراق به رهبری جلال طالبانی رئیس جمهور فعلی و حزب دمکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان و ۱۱ حزب و گروه دیگر با ۴٣ کرسی در مقام چهارم این انتخابات قرار گرفته اند . گروه موسوم به "گوران یا تغییر" که از یک سال قبل و بعد از جدایی از "اتحادیه میهنی کردستان" فعالیت خود را آغازکرد، ٨ کرسی و دو جریان اسلامی دیگر از کردستان عراق ۶ کرسی پارلمان را به خود اختصاص داده اند.                     
در روزهای اولیه شمارش آراء که لیست نوری مالکی ("دولت قانون") قدری از رقبایش پیشتر بود ، آقای مالکی نتایج انتخابات را سالم و صحیح اعلام کرد. اما بعدآ که لیست ایاد علاوی ("ائتلاف العراقیه") با ۲ کرسی بیشتر در صدر قرار گرفت، نوری مالکی نسبت به نتایج انتخابات معترض و آن را همراه با تقلب و دستکاری آراء اعلام کرد. در ابتدا تهدید به استفاده از نیروی نظامی نمود و بعدآ گفت "نتایج انتخابات روز جمعه ۲۶ مارس نتیجه نهایی انتخابات نیست و اعتراض خود را از راه قانونی پیگیری خواهد کرد". از سوی دیگر "کمسیون مستقل انتخابات" بر نهایی بودن نتایج اعلام شده تآکید کرده است. نهایتآ نتیجه این انتخابات باید توسط دادگاه عالی عراق تآئید شود که ممکن است هفته ها به طول بینجامد.

نتایج انتخابات و انعکاس آن در میان صحنه گردانان اصلی عراق

بعد از اعلام نتایج انتخابات، طرفداران لیست ("ائتلاف العراقیه") در خیابانهای بغداد و دیگر شهرهای عراق به شادی و خوشحالی پرداختند و اقدام به تیراندازی هوایی کردند. بنا به گزارش خبرگزاری ها در برخی از کشورهای عربی نیز مردم به خیابان آمده و ازنتایج انتخابات ابراز خوشحالی کرده اند . بسیاری از دولتمردان کشورهای عربی، بویژه عربستان سعودی که هزینه مادی زیادی صرف کمک به پیروزی لیست ایاد علاوی در تقابل با لیست نوری مالکی و عمار حکیم کردند، از نتایج انتخابات خشنود هستند. حمایت کشورهای عربی از ("ائتلاف العراقیه") نه به خاطر طرفداری این ائتلاف از "سکولاریزم" انطور که برای آنها تبلیغ میشود، بلکه در تقابل با دیگر گروههای شیعه است که از حمایت اشکار ایران برخوردارند و این نزاع در واقع نزاع میان رقبای منطقه ای علیه هم بر سر تقسیم کیک عراق است. "لیست العراقیه" به رهبری ایاد علاوی که ۹۱ کرسی از مجموع ٣۲۵ کرسی پارلمان عراق را کسب نموده در دوران تبلیغاتی انتخاباتی که ظاهرآ وانمود میکردند "سکولار و فراقومی" هستند ، مدام از تعلق خود به مذهب شیعه و از افکار پان عربیسم و شوینیسم عرب علیه رقیب اصلی خود نوری مالکی استفاده میکرد. همچنین وعده ایاد علاوی به پاکسازی نیروهای نظامی ، امنیتی و ادارت دولتی از "تندروهای اسلامی" عامل دیگری در رآی دادن مردم عراق به ائتلاف تحت رهبری ایشان بود. مردمی که سالها است حاکمیت شوینیسم عرب و اسلام بنیادگرا چه در قدرت و چه در اپوزسیون را در عراق و کشورهای همجوار تجربه کرده اند، سر کار آمدن یک حکومت غیرمذهبی و واقعآ سکولار، از انگیزهای آنان در رآی دادن به ایاد علاوی و ائتلافش بود. مضافآ اینکه به دلیل فساد گسترده در سیستم اداری کنونی عراق و از جمله منطقه کردستان، مردم زیادی به جریانات و ائتلافهای "اپوزسیون" رآی دادند که خود ناشی از میل و خواست مردم به تغییر شرایط موجود است.      
روز جمعه و بلافاصله بعد از نتایج انتخابات، آدریانس ملکرت، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در عراق "این انتخابات را معتبر دانست و تاکید نمود که تقلب جدی و گسترده ای در آن رخ نداده است". فیلیپ کراولی، سخنگوی وزارات امور خارجه آمریکا، که بعد از اشغال این کشور در سال ۲۰۰٣ همچنان حاکم اصلی در عراق است، همان روز انتخابات عراق را "موفقیت آمیز" دانست و آن را تائید و تبریک گفت. موضع آمریکا و به تبعیت از آن نماینده دبیر کل سازمان ملل بمعنای قطعیت نتیجه انتخابات است و عملآ راه را بر سر شک و گمان در مورد سلامت انتخابات بستند.
ایران که بعد از آمریکا صحنه گردان اصلی دیگر در عراق است، از زبان مقامات رسمی تا دقایق پایان شب جمعه اظهار نظری نکرد ، اما در تبلیغات خود از تقلبات گسترده سخن گفته و عملآ نارضایتی خود از پیروزی لیست ("ائتلاف العراقیه") بیان کردند.
به ‌رغم موفقیت نسبی ائتلاف ایاد علاوی با ۲ کرسی بیشتر از لیست نخست وزیر کنونی، هیچ گروهی از موقعیت نصف به علاوه یک در پارلمان عراق برای تشکیل کابینه جدید برخوردار نیست. مطابق قانون اساسی این کشور رئیس جمهور فعلی که در آینده توسط پارلمان انتخاب خواهد شد، مسئول ائتلافی را که بیشترین آراء را کسب کرده در ظرف یک ماه مآمور تشکیل کابینه جدید خواهد کرد. اگر چنین فردی نتواند ائتلاف لازم را در مدت تعیین شده بدست آورد و کابینه تشکیل دهد، مسئول ائتلاف بعدی به ترتیب آراء مآمور چنین کاری خواهد شد. شواهد بیانگر آغاز فرایند بسیار پیچیده‌ی از تعامل و ائتلاف برای تشکیل دولت جدید در آینده عراق خواهد بود. برخی شواهد از احتمال بدتر شدن اوضاع عراق بعد از اعلام نتایج انتخابات گزارش می دهند. در روز جمعه و لحظاتی بعد از اعلام نتایج انتخابات، دو انفجار تروریستی در شهر خالص در استان دیاله، بیش از ۱۰۰ نفر کشته و مجروح بر جای گذاشت. شکی نیست که چنین انفجارهای ناشی از نگرانی و ضدیت گروههای تروریست و جنگ طلب از بازگشت آرامش به کشور مصیبت زده عراق و دهن کجی آشکار با خواست مردمی است که علی رغم تهدیدات آنان به پای صندوقهای رای رفتند و نشان دادند که علیه جنگ و کشتار روزانه از سوی هر دسته و گروه و دولتی هستند و خواهان زندگی انسانی توام با امنیت و آرامش میباشند.
به هر حال و اکنون بعد از قطعیت نتایج انتخابات، اقدامات و زد و بندهای سیاسی در پشت پرده و این بار به دور از دخالت و تآثیر رآی مردم برای تقسیم پست های کلیدی، از جمله ریاست جمهوری و معاونین آن، نخست وزیری و ریاست پارلمان بر اساس توافق میان ائتلافها و احزاب با در نظر گرفتن منافع طرفهای درگیر در عراق از جمله آمریکا، ایران، کشورهای عربی و... آغاز میشود. اقدامی که در مغایرت کامل با اصل حق رآی مردم و "دمکراسی پارلمانی" است که کل افتخار بورژوازی را تشکیل می دهد.
تردیدی نیست که در جریان مجادلات کنونی داخلی و منطقه ای و بعد از شکست پروژه اسلام بنیادگرا در قدرت سیاسی، اکنون آمریکا در صدد کاهش نفوذ جمهوری اسلامی و نیروهای طرفدار آن در روند وقایع داخلی عراق و دیگر گروههای تندرو اسلامی در دیگر کشورها است. اما به موازات آن در صدد تقویت جریانات اسلامی میانه رو و لیبرال و تثبیت موقعیت آنها بعنوان جریان حاکم در عراق و منطقه بویژه در برابر دیگر الترناتیوها از جمله چپ وکمونیستها و سکولارهای واقعی است. حمایت آنها از ائتلاف ایاد علاوی و شادباش بلافاصله به موفقیت پارلمانی آنان، از این نیاز سرچشمه میگیرد.
در شرایط کنونی بیم و امیدهای زیادی نسبت به آینده عراق وجود دارد. بیم از فعال شدن مجدد و دوباره گروههای اسلامی تندرو و بنیادگرا با حمایت کشورهای همچون ایران و همچنین طرفداران القاعده، در نگرانی از کمرنگ شدن نقش آنها در تحولات داخلی این کشور و به طبع آن دیگر رویدادهای منطقه ای، کوشش برای تشدید اختلافات قومی و مذهبی و به جان هم انداختن مردم زجرکشیده این کشور و کور نمودن نور امید برای اینده بهتر به دور از جنگ و خونریزی.
امید به دخالت فعال مردم در پروسه سیاسی و مدنی، کوشش برای ایجاد نهادهای توده ای و مردمی، تشکلهای کارگری ،زنان، جوانان و روشنفکران، تبلیغ و ترویج روزانه جدایی دین از دولت و لغو قانون اساسی متکی بر مذهب این کشور، تبلیغ سکولاریزم واقعی و امید نه بستن به کسانی همچون علاوی و ائتلاف ایشان، منزوی کردن گروههای تروریست و مذهبی و... از شروط بازسازی یک جامعه انسانی در عراق بعد از سالها جنگ ، سرکوب و کشتار است. شکی نیست که کمونیستها ، فعالین کارگری و جنبشهای پیشرو رسالت ویژه و تاریخی برای تحقق چنین امیدی بر دوش دارند.

۲٨_مارس_۲۰۱۰