اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۲۹ ارديبهشت ۱٣٨۵ -  ۱۹ می ۲۰۰۶

چهل و پنجمین سالگرد تأسیس نهضت آزادی ایران با حضور برخی از فعالان سیاسی در منزل هاشم صباغیان برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، ابراهیم یزدی طی سخنانی با بیان این‌که امروز روشنفکری دینی یک امر ملی است و به یک خواست فراتر از یک جریان بدل شده است، افزود: امروز دیگر تنها یکی دو نفر سخنگویان روشنفکری دینی نیستند و گروه بزرگی روشنفکری دینی را رهبری می‌کنند. این طیف هم جهان بیرون را می‌شناسند و هم نسخه‌ها و متون اصلی دین را که می‌تواند قالب‌های جدید را از آن استخراج کند.
این فعال سیاسی با طرح این پرسش که چرا وابستگان به نهضت آزادی فرآورده‌های تازه‌ی دینی ارائه نمی‌کنند، ادامه داد: زمانی فقط مهندس بازرگان به این نیاز پاسخ می‌داد، ولی امروز طیف بزرگی این اندیشه‌های جدید دینی را ارائه می‌دهند؛ خواه عضو ما باشند یا نه.
وی با اشاره به گفته‌ی مهندس بازرگان مبنی بر اینکه "ما ایرانی و مسلمان هستیم" گفت: این عبارت به ما هویت می‌داد؛ هم‌چنان‌که مرحوم مصدق زمانی به ملت ایران، هویت ملی داد.
یزدی گفت: هنگامی که آگاهی ملی عمق می‌یابد،‌ این سوال مطرح می‌شود که هویت ملی ما چه رکن‌هایی دارد؟ پاسخ این است که دو رکن ایرانیت و اسلامیت. به همین دلیل بود که مرحوم مصدق گفت که به خاطر این دو مبارزه می‌کند، ولی آن زمان این مسأله به یک جریان تبدیل نشده بود تا زمان مهندس بازرگان که بالاخره جریان شد و باز به همین دلیل است که امروز کمتر کسی است که خود را ملی و مذهبی نداند هم‌چنان‌که یزدی بودن مصباح یزدی نشان از ملی بودنش دارد و هاشمی رفسنجانی هم همین‌طور.
این فعال سیاسی ادامه داد: این‌که یک جریان، ایرانیت را به اسلامیت ترجیح دهد یا نه مهم نیست، مهم این است که به بهانه یکی، دیگری را نقض نکند.
یزدی در نقد عملکردها به سه محور اشاره کرد و افزود: این ایراد را برخی به نهضت آزادی وارد می‌دانند که نتوانست به شکل یک سازمان توسعه بیابد. این ایراد وارد است، ولی دلیل آن هم مهم است. تشکل‌نیافتگی سازمانی به دلیل فراهم نبودن شرایط اجتماعی دموکراتیک در ایران است. در جامعه پیشادموکراسی که قانونمندی وجود ندارد، انتخاباتی مثل انتخابات اتاق بازرگانی تهران برتابیده نمی‌شود. در شرایطی که اعضای حزبی دائما تحت فشارند، نمی‌توان انتظار داشت که تشکلی شکل حزبی سازمان یافته بیابد.
وی با بیان این‌که اثرگذاری بر تحولات سیاسی، ایجاد ارتباط با توده‌های مردم و بسیج مردم از جمله وظایف احزاب است، ادامه داد: در شرایط پیشادموکراسی دو وظیفه‌ی اول قابل تحقق است؛ هم‌چنان‌که ما نیز بر تحولات سیاسی اثرگذار بوده‌ایم و تا همین حد تحمل‌مان می‌کنند، ولی در جوامع پیشادموکراسی نمی‌توان به ارتباط ارگانیک با مردم پرداخت.
یزدی با گریزی به خاطرات گذشته یادآور شد که مهندس بازرگان یادداشت‌هایی را در دوران زندان می‌نوشت که بخشی از آن قبل از انقلاب از میان رفت و از ۱۷ – ۱٨ جزوه باقی ماند و در اثر اتفاقات سال ۶٣ نیز تنها یکی دو جزوه باقی مانده است.
وی ادامه داد: ایراد دوم به ما را این می‌دانند که چرا به جنگ برای قدرت نمی‌پردازیم. به نظر ما صحیح‌ترین شعار در جامعه پیشادموکراسی این است که به جای شعار و وعده و وعید به مردم بگوییم نمی‌خواهیم قدرت را در دست بگیریم و جنگمان، جنگ حجت است نه قدرت. چون در جنگ قدرت باید سیاست‌های ماکیاولیستی داشت ولی در جنگ حجت می‌توان هم‌چنان بر سیاست‌های اعتقادی باقی ماند.
به گفته‌ی وی سومین ایراد به تفکر همفکران وی برخوردارنبودن از پایگاه اقتصادی و برنامه‌های اقتصادی است، اما این ایراد نیز در جوامع کاملا دموکراتیک مطرح است، حال آن‌که در جوامع پیشادموکراسی باید مطالبات عام را مدنظر قرار داد.
وی افزود: برخی می‌خواستند نهضت با مهندس بازرگان دفن شود و این نام نیک تنها در تاریخ بماند، ولی این جریان ادامه یافت. البته اخیرا نیز فشارهایی را به ما وارد کرده‌اند و می‌گویند به دنبال براندازی آرام و قانونی هستیم، که من نمی‌دانم اساسا مفهوم این مسأله چیست؟
یزدی گفت: اگر وزارت اطلاعات مدعی است ما براندازیم، مدارک خود را به دستگاه قضایی بفرستد تا بر اساس اصل ۱۶٨ محاکمه شویم.
این فعال سیاسی با بیان این‌که طی دو سال گذشته برنامه‌ی راهبردی را تدوین کرده‌اند، گفت: برنامه‌های اجرایی‌ هم تدوین شده است که در حال اجراست، هم‌چنین با برخی گروههای سیاسی تعامل داریم.
 
در این مراسم هم‌چنین احمد صدر حاج سید جوادی طی سخنانی با اشاره به دلایل و بسترهای تشکیل نهضت آزادی گفت که این جریان به علت رویارویی با خودکامگی و به سبب اعتقاد به حاکمیت ملت در همان آغاز یعنی اردیبهشت ماه ۱٣۴۰ در معرض فشار و سختی قرار گرفت به طوری که دو سال بعد رهبران و فعالان آن به اتهام اقدام علیه امنیت کشور دستگیر و با حکم دادگاه فرمایشی نظامی به چندین سال زندان محکوم شدند و پس از آن نیز فشار شدید ساواک و زندانی شدن مکرر برخی از رهبران و فعالان امکان فعالیت علنی و قانونی را از آنان سلب کرد.
وی افزود: سران و فعالان نهضت آزادی در مسیر خودست و اهداف ملت شریف ایران در شکل‌گیری و مدیریت انقلاب اسلامی نقش موثری ایفا کردند و پس از پیروزی انقلاب نیز عهده‌دار و پذیرای مسوولیت و خدمت شدند، پس نتوانستند به جمع نهضت سر و سامان دهند ولی پس از استعفای دولت موقت، تلاش‌هایی برای تجدید و گسترش فعالیت‌ها صورت گرفت و سرانجام در سال ۱٣۵۹ دوره‌ی جدید فعالیت با تشکیل کنگره‌ی سوم و با پیوستن افراد جدیدی به آن آغاز شد.
صدر حاج سید جوادی هم‌چنین با ابراز این عقیده که همفکرانش از آن زمان تاکنون نیز به علت پایبندی به اصول مورد اعتقادشان و نقد عملکرد مسوولان پیوسته زیر فشار، محدودیت و ممنوعیت قرار داشته‌اند، از جمله این محدودیت‌ها را عدم امکان انتشار روزنامه، عدم امکان استفاده از امکنه‌ی عمومی و یا استفاده از رسانه‌های جمعی و جلوگیری از نامزد شدن آنان برای ریاست‌جمهوری و نمایندگی مجلس و عضویت در شوراهای شهر خواند.
وی با بیان این‌که همفکرانش همواره رسالت و وظیفه‌ی سنگینی را برای خدمت به میهن و مردم بر دوش خود احساس می‌کرده‌اند، گفت که آنان به علت وجود مجموعه‌ای از محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها، توفیق نیافته‌اند که بخش عمده‌ی آرمان‌ها و هدفهایشان را محقق کنند ولی با وجود همه‌ی سختی‌ها و تنگناها هم‌چنان پایدار و استوار مانده‌اند و مصمم هستند در راستای تحقق آزادی‌های اساسی، مردم‌سالاری و عدالت و بر پایه‌ی ارزش‌های اسلامی، قانون اساسی و بیانیه‌ی حقوق بشر به راهشان ادامه دهند و به مردم و همه‌ی فعالان سیاسی و اجتماعی نیز فروتنانه و خیرخواهانه توصیه می‌کنند که با ایمان به خداوند توانا و تسلط بر نفس شیطانی، خودخواهی و خودپرستی و چیره شدن بر هرگونه ناامیدی، با وفاق و همدلی و شرکت فعالانه و موثر و سازمان یافته در عرصه‌های عمومی برای دستیابی به آرمان‌های والای آزادی، مردم‌سالاری و عدالت اجتماعی و عمومی مجاهدت و فداکاری کنند.
 
ماشاءالله شمس‌الواعظین گفت: کسب قدرت جزو حقوق احزاب سیاسی محسوب می‌شود؛ زیرا اگر قدرت بد بود، امروز آن را نگاه نمی‌داشتند، بلکه آن را رد می‌کردند.
سخنگوی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات افزود که این تفکر حرکتی تقریبا جامع‌الاطراف بوده که طولانی بودن مدت فعالیت آن، می‌تواند الگوهای تشکیلاتی را برای بهره‌مندی سایر نیروهای سیاسی به همراه داشته باشد.
شمس‌الواعظین با بیان این‌که کسب قدرت جزو حقوق احزاب سیاسی محسوب می‌شود، تأکید کرد که اگر قدرت بد بود امروز آن را نگاه نمی‌داشتند، بلکه آن را رد می‌کردند.
وی هم‌چنین با ابراز نگرانی از این که نسل بعدی در همفکران ابراهیم یزدی به چشم نمی‌خورد، گفت: من توصیه می‌کنم شاخه‌ی جوانان شما فعال‌تر شود تا بتواند رسالتش را به نسل‌های بعد از خود واگذار کند. امیدوارم روزی برسد که نسل‌های بعدی، یکصدمین سال نهضت آزادی را جشن بگیرند.
 
محمدرضا خاتمی، دبیرکل جبهه‌ی مشارکت ایران اسلامی نیز در سخنانی گفت: حضورم به معنای قدردانی از حرکتی است که برای ما نسلی که بعد از نسل فعلی نهضت هستند، ارزش خاص خود را دارد و این‌که شما توانسته‌اید پس از ۴۵ سال تقریبا در یک راه و به یک شیوه ادامه دهید، خود قابل اهمیت است و می‌تواند برای همه‌ی جریان‌های سیاسی کشور چه موافقان و چه مخالفان یا منتقدان منشأ کسب تجربه باشید.
وی افزود: آقای شمس‌الواعظین گفتند شما باید رو به آینده داشته باشید، اما من می‌خواهم بگویم علاوه بر این کار باید تا حدی رو به گذشته داشته باشید؛ چراکه مشکلی در کشور ماست و آن این‌که با کمال تأسف تجربیات نسل‌ها به نسل بعدی منتقل نمی‌شود.
دبیرکل جبهه‌ی مشارکت ایران اسلامی خاطرنشان کرد: مهم برای من این است که شما را اعضای جریانی می‌شناسم که در کنار ایرانی بودن به مسلمان بودن خود افتخار کرده است، هیچ‌گاه حضور دین را در عرصه‌ی جامعه منکر نشده و معتقد به این بوده که می‌توان بر اساس قرائت رحمانی از دین، جامعه‌ی ایرانی را به نحو احسن اداره کرد و به پیش برد.
وی با بیان این‌که اگر ایرادها و انتقاداتی هست به رفتارهایی است که به نام دین صورت می‌گیرد نه به خود دین، افزود: از این لحاظ حرفی که مرحوم مهندس بازرگان گفتند که ما ایرانی و مسلمان مصدقی هستیم، شاید وجه ممیزه نهضت آزادی از بسیاری حرکت‌های دیگر بود که یا هیچ اعتقادی به اسلام نداشتند و یا به حضور دین در عرصه‌ی اجتماع و حتی سیاست معتقد نبودند.
خاتمی اظهار داشت: مطمئنم این مشی‌ را نهضت آزادی ایران داشته است؛ هرچند که از درون آن جریان‌هایی بیرون آمدند که شاید با مشی شما هماهنگی کامل نداشته‌اند و تا حدی چند درجه مخالف آن مشی حرکت می‌کنند اما خود شما توانسته‌اید این مشی خود را فارغ از این‌که به آن انتقادی هست یا نه ادامه دهید؛ از این رو این استواری و ماندگاری را به همه‌ی دوستان عزیز تبریک می‌گویم و برای آنها، آرزوی موفقیت و سلامت دارم.
 
در ادامه عبدالله مومنی سخنگوی سازمان ادوار تحکیم وحدت نیز طی سخنانی با بیان این‌که نهضت آزادی ایران بیش از نیمی از عمر خود را در تاریخ انقلاب اسلامی سپری کرده است،‌ ابراز عقیده کرد: مایه‌ی تأسف است که بخش عمده‌ای از انقلابیون و تأثیرگذاران انقلاب از فقر دموکراسی رنج ببرند.
 
هم‌چنین جلال جلالی‌زاده عضو شورای مرکزی جبهه‌ی مشارکت نیز گفت: نهضت آزادی در دوران فعالیت خود، بدون اشتباه نبوده، اما مهم این است که به کشور خیانت نکرده است.
وی با اشاره به آن‌چه آن را موجب سوءتفاهم مذهبی بین هم‌وطنان می‌خواند، گفت: امروز روایات را به جای نص نشانده‌ایم و من انتظار دارم در این شرایط احزابی که به فکر منافع ملی کشور هستند، این جریان‌ها را دریابند.
جلالی‌زاده با بیان این‌که فعالیت هر حزبی در میدان رقابت مشخص می‌شود، گفت: چگونه می‌توان حزبی را که نشریه و تریبونی در اختیار نداشته را در مسکوت ماندن فعالیت‌هایش مقصر دانست.
وی خاطرنشان کرد: نکته‌ی دیگر این‌که یکی از پیشینه‌های پرافتخار نهضت آزادی ایران، شخصیت‌های موثر در آن بوده‌اند و مهم‌تر این‌که نهضت آزادی هیچ‌گاه فرصت‌طلب نبوده، در حالی که چه بسا کسانی که به نام ایران و اسلام به نان و نوایی رسیده‌اند.
جلالی‌زاده هم‌چنین گفت: حضور دبیران کل و سایر اعضای احزاب در این جلسه و شرکت در جبهه‌ی دموکراسی‌خواهی و حقوق بشر نشان دهنده‌ی این است که این تفکر از پایگاه خوبی برخوردار است.
 
در ادامه نرگس محمدی عضو کانون مدافعان حقوق بشر نیز گفت: بنیانگذاران این تفکر، بنیانگذاران بسیاری از مباحث در عرصه‌ی روشنفکری دینی بوده‌اند و تصور من این است که انتظار می‌رود نسبت به مقوله‌ی اسلام و حقوق بشر تلاش بیشتری کنند. حقوق بشر فقط مسأله‌ی سیاسی نیست، بلکه مسأله‌ی فرهنگ هم هست.
محمدی افزود: پایبندی مرحوم بازرگان، سحابی و طالقانی به اخلاق مثال‌زدنی است. هم‌چنین نقش آنها نه تنها در عرصه‌ی سیاسی، بلکه در عرصه‌ی تحولات فکری نیز بسیار مهم بود و شاید برای نسل جدید این غیرقابل باور باشد.
 
در این مراسم فعالان سیاسی چون محسن کدیور، اکبر گنجی، حبیب‌الله پیمان، محمد بسته‌نگار، غلامعباس توسلی، عبدالله نوری،‌ هم‌چنین عده‌ای از اعضای سابق دفتر تحکیم وحدت حضور داشتند.