• آب دریاچه ارومیه به طور غیر منتظره به رنگ سرخ درآمده است و همزمان نگرانی‌ها در مورد "فاجعه زیست محیطی" در این منطقه افزایش یافته است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۲۵ مرداد ۱٣٨۹ -  ۱۶ اوت ۲۰۱۰

بی بی سی: آب دریاچه ارومیه به طور غیر منتظره به رنگ سرخ درآمده است. کارشناسان زیست محیطی فرضیه های متعددی برای وقوع چنین رویدادی دارند و همزمان نگرانی‌ها در مورد "فاجعه زیست محیطی" در این منطقه افزایش یافته است.
بنابر گزارش‌ها، آب این دریاچه در شمال غرب ایران که به خاطر شوری آبش شهرت دارد، از اوایل مرداد ماه به رنگ سرخ متمایل شده است و در روزهای اخیر میزان سرخی آب آن، توجه همگان را به خود جلب کرده است.
فرضیه های متعددی درباره علت سرخی دریاچه ارومیه مطرح شده است و همزمان مسئولان سازمان محیط زیست ماموریت یافته اند تا علت اصلی این پدیده زیست محیطی را بررسی کنند.

فرضیه اول: کشند قرمز
شکور اکبرنژاد، نماینده تبریز در مجلس ایران، امروز (دوشنبه ۲۵ مرداد - ۱۶ اوت) گفت: "دو استان آذربایجان غربی و شرقی در حال حاضر از مشکل به وجود آمده برای دریاچه ارومیه در رنج هستند."
آقای اکبرنژاد گفت که برای بررسی فرضیه سرخ شدن آب دریاچه ارومیه بر اثر پدیده "کشند قرمز،" او از سازمان های جهاد کشاورزی و محیط زیست درخواست خواهد کرد تا آن را پیگیری کنند.
کشند قرمز به پدیده ای اطلاق می شود که بر اثر آن رشد جلبک‌های دریاچه و تالاب‌ها به طرز چشمگیری افزایش می یابد و گسترش معنادار این جلبک‌ها بر بستر آب، رنگ دریاچه را تغییر می دهد.
از علل اصلی شکل‌گیری پدیده کشند قرمز می توان به ورود بی رویه پساب‌های صنعتی و زهاب‌های کشاورزی به آب دریاچه ارومیه اشاره کرد که طی سال‌های اخیر بارها از سوی کارشناسان زیست محیطی مورد توجه قرار گرفته است.
در همین حال، مسعود باقرزاده کریمی، کارشناس تالاب‌های ایران در سازمان محیط زیست، طرح فرضیه کشند قرمز به عنوان علت اصلی سرخ شدن آب دریاچه ارومیه را منتفی دانسته است.
آقای باقرزاده کریمی، امروز (۲۵ مرداد) به خبرگزاری مهر گفت: "میزان شوری آب دریاچه ارومیه آن قدر زیاد است که جلبک‌های عامل کشند قرمز نمی توانند در این محیط زیست کنند."
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی ایران و در عین حال دومین دریاچه آب شور جهان محسوب می شود.

فرضیه دوم: تخمگذاری آرتمیا
از دیگر فرضیه‌ها درباره علل سرخی دریاچه ارومیه، تخمگذاری موجودات سخت پوستی به نام آرتمیا است که در اوسط فصل تابستان هرسال حادث می شود.
در همین رابطه، اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست، به بی بی سی فارسی گفت که آرتمیا ارومیانا (که نوع ویژه ای از سخت پوستان دریاچه ارومیه است) هر سال میلیارد های تخم صورتی رنگ را در آبهای این دریاچه رها می‌کنند و تجمع این تخم‌ها در سواحل، آب دریاچه ارومیه را به رنگ صورتی متمایل می کند.
بنابر نظر آقای کهرم، روی دادن چنین پدیده ای با توجه به فصل تخم گذاری آرتمیا، طبیعی به نظر می رسد و تنها نکته قابل توجه این است که با وجود کم شدن آب دریاچه و افزایش بی رویه سطح نمک آب دریاچه، کارشناسان انتظار نداشتند که این موجودات سخت پوست در این آبهای بسیار شور تولید مثل می کنند.
این کارشناس زیست محیطی، میزان فعلی نمک در آب دریاچه ارومیه را ۳۳۰ میلی گرم در لیتر عنوان کرد و گفت: "با وجود اینکه آرتمیاها موجودات آب شور هستند اما محیط ایده آل برای تولید مثل آنها آبهایی با شوری ۸۰ تا ۱۲۰ میلی گرم در لیتر است و کسی تصور نمی کرد که این آبزیان بتوانند در آب به غایت نمکی شده دریاچه ارومیه تخم گذاری کنند."
دریاچه ارومیه ایران از غنی‌ترین منابع آرتمیا در جهان محسوب می شود و این موجودات سخت پوست از منابع اصلی پروتئین در صنایع غذایی دریایی نظیر پرورش میگو و ماهی به شمار می روند.

فرضیه سوم: نمک‌های منیزیم‌دار
تغییر ترکیبات نمک منیزیم‌دار در آبهای دریاچه ارومیه، از دیگر فرضیاتی است که کارشناسان مطرح کرده اند.
آقای باقرزاده کریمی، مسئول تالاب‌های سازمان محیط زیست ایران، می‌گوید که یکی از عوامل تغییر رنگ دریاچه ارومیه می تواند تغییر در ترکیبات نمک های موجود در این تالاب بین المللی باشد.
آقای باقرزاده کریمی با تشریح تفاوت میان انواع نمک‌های تولید شده در دریاچه ارومیه گفت که نمک‌های سدیم دار با بلورهای سفید خود معمولا ته نشین می شوند و بر بستر دریاچه می نشینند اما نمک های منیزیم دار که نارنجی یا نارنجی متمایل به قرمزند به علت مقاومت بالا می توانند همچنان به شکل مایع باقی بمانند.
اما آقای کهرم ضمن پذیرش احتمال شکل گیری بخش از سرخی دریاچه ارومیه به علت پدیده کشند قرمز یا نمک‌های منیزیم‌دار، معتقد است که میزان سرخی آب براثر چنین پدیده هایی نمی تواند تا به آن حد در سرخی دریاچه تاثیر گذار باشد و بیشتر احتمال می رود تخمگذاری گسترده آرتمیا علت قرمز شدن رنگ آب دریاچه باشد.

اگر دریا بمیرد
طی سالهای اخیر، دریاچه ارومیه همواره در صدر اخبار زیست محیطی ایران قرار داشته و کارشناسان از احتمال خشک شدن این دریاچه به عنوان "فاجعه زیست محیطی" یاد کرده اند.
حسن عباس‌نژاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان غربی، با اعلام کاهش سطح آب دریاچه نسبت به خرداد ماه گذشته اعلام کرد که میزان ورودی آب دریاچه ارومیه به صفر رسیده است.
آقای عباس‌نژاد در گفتگو با خبرگزاری مهر عنوان کرد که علت قرمز شدن آب این دریاچه می تواند به ترشح رنگدانه‌های قرمزی از سوی جلبکی با نام دونالی لاسالینا باشد که برای تنفس بهتر و سازگاری با محیط زیست چنین رنگدانه‌هایی را از خود ترشح می کند.
کارشناسان محیط زیستی عبور بزرگراه شهید کلانتری از دریاچه ارومیه را یکی از عوامل تخریب آن می دانند. هدف از احداث این بزرگراه نزدیک کردن شهر ارومیه به شهر تبریز بوده است. حدود چهارده کیلومتر خاک ریزی در داخل دریاچه صورت گرفته است.
مختل شدن چرخه آب از شمال به جنوب دریاچه باعث شده است که شوری بخش جنوبی دریاچه ارومیه به بیش از ۳۰۰ گرم در هر لیتر برسد و مهمترین کانون زیستی این دریاچه با بحران مواجه شود.
طی سالهای اخیر بیش از یک چهارم از وسعت دریاچه ارومیه کاسته شده است. کارشناسان می گویند که تصاویر ماهواره ای این پسروی را در شرق و جنوب دریاچه به وضوح نشان می دهد.
به نظر آقای کهرم خشک شدن آب دریاچه ارومیه "فاجعه‌ای" است که اثرات بی نهایت مخربی بر اکوسیستم شمال غرب ایران و شرق ترکیه و شمال شرقی عراق خواهد داشت.
از نظر این کارشناس مسایل محیط زیست ایران، گسترده شدن نمک این دریاچه می تواند تمامی انگورستان‌های معروف ارومیه و باغ های سیب آن منطقه را با خطر نابودی روبرو کند و به مانند ضایعات عظیمی که خشک شدن دریاچه هامون بر اقلیم سیستان و بلوچستان (درشرق ایران) گذاشت، خشک شدن دریاچه ارومیه می تواند اکوسیستم مناطق اطراف را تحت تاثیر قرار دهد.