بازی سیاسی برای خروج از انزوا


اردشیر زارعی قنواتی


• آزادی گروهبان "گیلاد شالیت" عضو ارتش اسرائیل در قبال آزادی ۱۰۲۷ زندانی فلسطینی که در طی توافق دولت راستگرای "بنیامین نتانیاهو" و "جنبش حماس" انجام گرفت، به همان نسبت که یک اقدام انساندوستانه و در چارچوب کاهش تنش در منازعه خاورمیانه تلقی می شود در پشت پرده اهداف سیاسی جهت کسب اعتبار دو طیف تقریبا منزوی برای مواجهه با شرایط درونی و بیرونی را هم نمایندگی می کند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۲۷ مهر ۱٣۹۰ -  ۱۹ اکتبر ۲۰۱۱


آزادی گروهبان "گیلاد شالیت" عضو ارتش اسرائیل در قبال آزادی ۱۰۲۷ زندانی فلسطینی که در طی توافق دولت راستگرای "بنیامین نتانیاهو" و "جنبش حماس" انجام گرفت، به همان نسبت که یک اقدام انساندوستانه و در چارچوب کاهش تنش در منازعه خاورمیانه تلقی می شود در پشت پرده اهداف سیاسی جهت کسب اعتبار دو طیف تقریبا منزوی برای مواجهه با شرایط درونی و بیرونی را هم نمایندگی می کند. هم زمان با آزادی شالیت از سوی حماس و با وساطت مصر، طرف اسرائیلی نیز در مرحله اول مبادرت به آزادی ۴۷۷ زندانی فلسطینی کرده و متعهد شده است که ظرف ۲ ماه آینده نیز ۵۵۰ تن دیگر از لیست مورد توافق را عملی کند. مذاکرات قبلی دو طرف جهت توافق در این خصوص به خاطر عدم پذیرش تل آویو برای آزادی تعداد زیادی از رهبران فلسطینی زندانی چون "مروان برغوثی" از رهبران فتح و مبتکر "انتفاضه" و هم چنین "احمد سعاده" جانشین "جورج حبش" رهبر جبهه خلق برای آزادی فلسطین با شکست روبرو شده بود. چنانچه اعلام شده است در لیست افرادی که می بایست آزاد شوند هیچ نامی از این دو رهبر سرشناس فلسطینی نیست و به نظر می رسد که در توافق جدید اکثریت قریب به اتفاق آزادشدگان فلسطینی از گروه حماس خواهند بود. اسارت شالیت در ژوئن ۲۰۰۶ تبعات سنگینی برای فلسطینی ها داشته که تنها در جنگ ۲٣ روزه غزه بیش از ۱٣۰۰ تن کشته و هزاران نفر اسیر و مجروح در کنار ویرانی این باریکه سرزمینی فلسطین بر جای گذاشت. طبق نظرسنجی های انجام گرفته افکارعمومی فلسطینی و اسرائیلی نسبت به این اقدام دیدگاه مثبتی ابراز داشته و به نوعی رهبران حماس و دولت تندروی نتانیاهو خود را در قاب تصویری که در کنار آزاد شدگان ترسیم می کنند به عنوان پیروزمندان این عرصه معرفی کرده اند. توافق کنونی بین حماس و طرف اسرائیلی جدا از نفس اقدام، می تواند یک تاکتیک سیاسی از سوی دو جناح به ظاهر متخاصم در همسویی کامل با هم جهت برون رفت از عدم اعتبار و انزوای کنونی بعد از تصمیم سازمان آزادیبخش فلسطین در خصوص درخواست رسمی از شورای امنیت سازمان ملل متحد برای تشکیل کشور فلسطینی به حساب آید. چنانچه قطعات پازل کنونی را به درستی در کنار هم قرار داد، می توان این واقعیت را اثبات کرد که این اقدام در این مقطع زمانی که از یک سو اعتبار حماس در مقابل "محمود عباس" کاهش یافته است و از سوی دیگر دولت نتانیاهو بیش از هر زمانی در عرصه داخلی و خارجی زیر فشار قرار دارد، تنها یک پوشش کاذب و مقطعی در مقابل وضعیت ناخوشایندی است که هر دو گروه در شرایط کنونی در آن گرفتار بوده اند. با توجه به مواضع سنتی دو طرف در تشدید تخاصم، شرایط کنونی جهت رسیدگی و به توافق رسیدن به یک پرونده کهنه بدون شک بیش از آنچه مبتنی بر نگاه انساندوستانه به موضوع باشد یک حمله ایزائی علیه مواضع تشکیلات خودگردان و فشار نیروهای سیاسی – اجتماعی مخالف راستگراترین دولت اسرائیل خواهد بود. این موضوع به خصوص در بخش فلسطینی قضیه نمود بارزتری دارد چرا که برای اولین بار رهبران آنان توانستند از تریبون مجمع عمومی سازمان ملل متحد حمایت قاطع جامعه بین المللی را جهت حمایت از درخواست رسمی تشکیل کشور مستقل فلسطینی به دست آورند. از طرف دیگر دولت نتانیاهو در طی یک سال گذشته با به شکست کشاندن مذاکرات صلح و اصرار بر ادامه شهرک سازی های یهودی نشین نه تنها خشم فلسطینی ها را برانگیخته است که حتی نزدیکترین متحدان آن نیز به منتقدان آن تبدیل شده بودند.
از همان ابتدای طرح موضوع درخواست رسمی تشکیل کشور فلسطینی در سازمان ملل متحد، تشکیلات خودگردان فلسطنی از طرف جنبش حماس به بهانه "حق آزادسازی تمام سرزمین های فلسطینی" و از طرف دولت راستگرای نتانیاهو به اتهام "اقدام یکجانبه" زیر فشار قرار گرفت. این دو جناح تندرو در جبهه فلسطینی و اسرائیلی هیچ یک موافق تشکیل کشور مستقل فلسطین در چارچوب مرزهای قبل از جنگ ۱۹۶۷ نبوده و دست به هر اقدامی جهت کارشکنی در این خصوص زده اند. آزادی شالیت در مقابل آزادی ۱۰۲۷ زندانی فلسطینی یکی از آخرین برگ های این دو نیرو برای به حاشیه راندن تشکیلات خودگردان جهت تشکیل کشور مستقل فلسطینی، کسب اعتبار برای اثبات قدرت آلترناتیوی خود، تاثیرگذاری بر افکارعمومی داخلی و به خصوص توجیه این وضعیت در عرصه بین المللی که هنوز آنان هستند که می توانند به راحتی مصالحه یی را بدون تغییر اساسی در شرایط موجود ایجاد کنند، بود. این اقدام به تعبیری درست تر مسکن شیرینی برای تلخ کردن کام و از تخت پائین آوردن بیماری بود که به تشخیص پزشکان حاذق احتیاج مبرمی به جراحی اورژانسی داشت. حماس حتی در طی این توافق نتوانست به وعده های قبلی خود نیز عمل کند، چنانچه "ایگال پالمور" سخنگوی وزارت امور خارجه اسرائیل در مصاحبه با یورونیوز می گوید "آنها قول آزادی همه رهبران خود را داده بودند و امروز تنها چند تن آزاد شده اند. افرادی هم که آزاد شدند در مقایسه با آنهایی که حماس مایل بود آزاد شوند، هیچ چیز نیستند". عقب نشینی حماس از درخواست آزادی مروان برغوثی و احمد سعاده نیز از آنجا که این دو رهبر فلسطینی از درخواست برای تشکیل کشور مستقل فلسطینی حمایت کرده بودند به نوعی بواسطه اعتبار و نقش کاریزماتیک آنان، تضعیف جبهه ی ملی فلسطینی ها در این چارچوب مفهوم می یابد. هیچ دلیل عقلی و منطقی جهت مصالحه و توافق بر مبنای حل مسالمت آمیز در مناقشه فلسطینی – اسرائیلی در وضعیت کنونی وجود ندارد و تنها هدف در این میان ایجاد شکاف در وحدت فلسطینی ها برای رسیدن به خواست تاریخی خود و نشان دادن چهره منعطف از دولت راستگرای نتانیاهو به عنوان یک طرف قابل اعتماد جهت ادامه وضعیت موجود بوده است. منافع مشترک حماس و دولت نتانیاهو در به شکست کشاندن تشکیل کشور مستقل فلسطینی هر چند که شالیت را به خانه بازگرداند و ۱۰۲۷ زندانی فلسطینی را بعد از سال ها از زندان های اسرائیلی رها می سازد اما ماحصل آن در آینده خنجری به قلب فلسطینی ها و صلح طلبان اسرائیلی خواهد بود. این موضوع بدون شک اقدامی غیر ضروری در زمانی نامناسب به لحاظ تعیین استراتژی – تاکتیک از طرف حماس تلقی می شود که زیانبر واقعی آن در تحلیل نهایی جنبش ملی فلسطینی ها برای دستیابی به حق تعیین سرنوشت خواهد بود. با این اقدام به خصوص بعد از فروکش کردن تب ناشی از شادمانی برای آزادی بیش از هزار زندانی فلسطینی، شکاف ملی در جبهه ی فلسطینی گسترده تر می شود و "متن" رویای تشکیل کشور مستقل فلسطینی برای مدت بیشتری در "حاشیه" قرار می گیرد. پیروزمندان کنونی این بازی سیاسی در آینده به عنوان بازندگانی در صفحات تاریخ ثبت می شوند که رویاهای ملت خود را در پای منافع زودگذر و گروهی خویش قربانی کرده اند.