• وضعیت بحران در سوریه هم اینک بیش از آنچه در فاز خیزش های مردمی قابل تحلیل باشد به تعبیر درست تر تبدیل به یک منازعه ژئوپاتیک شده است که فضای منطقه یی خاورمیانه را نشانه رفته است. نتیجه جنگ لیبی که به بهانه "دخالت بشردوستانه" دخالت نظامی ناتو را به نفع مخالفان به میدان آورد چین و روسیه را جهت صدور قطعنامه های مشابه در معذوریت و محدودیت قرار داده است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۱۱ دی ۱٣۹۰ -  ۱ ژانويه ۲۰۱۲

بحران سوریه با ورود ناظران اتحادیه عرب به این کشور وارد مرحله نوینی شده است که می تواند روند موجود را تا حدود زیادی دگرگون کند. موافقت دمشق با حضور این ناظران در شهرهای حمص، درعا، حماه، دوما، دیرالزور و دیگر مناطق کشور به عنوان مناطق ناآرام و مورد ادعای اپوزیسیون یک دوگانه ی پارادوکسیکال را به وجود آورده است که هر دو طرف منازعه را مجبور به پذیرش بعضی از قواعد بازی و رعایت خویشتنداری نسبی خواهد کرد. واکنش اولیه ژنرال "مصطفی الدابی" رئیس سودانی هیات ناظران اتحادیه عرب مبنی بر همکاری دولت سوریه با این هیات نشاندهنده ی نتیجه مثبت آن برای حاکمیت این کشور بوده است. وی به هنگام بازدید ناظران از شهر آشوب زده حمص گفته است "وضعیت بعضی از نقاط شهر خوب نیست اما وقتی که ناظران در روز سه شنبه از شهر بازدید می کردند، آرامش برقرار بود و اثری از درگیری دیده نمی‌ شد". این در حالی بود که مخالفان ضمن ابراز نگرانی از موضع گیری این هیات ناظر اعتقاد دارند که نتیجه گزارش آنان به احتمال زیاد به سود رژیم "بشار اسد" رئیس جمهوری این کشور می باشد. هر چند که از هم اکنون نمی توان نتیجه گزارش نهایی ناظران اتحادیه عرب را پیش بینی کرد اما تا اینجای قضیه دولت دمشق با عقب کشیدن تانک ها و نفربرهای زرهی خود از خیابان های شهرهای آشوب زده و آزاد کردن ۷۵۵ نفر از زندانیان سیاسی که به قول خود دستشان به خون آغشته نشده است، توانسته اند فضای میدان منازعه را تا حدود زیادی به سود خود تغییر دهد. هم چنین در حالی که قرار است حدود ۱۵۰ ناظر دیگر نیز در روزهای آتی به ۵۰ ناظر کنونی اضافه شوند و با توجه به فرصتی که این ناظران برای نظارت خود احتیاج دارند، می بایست در انتظار کشاکش سیاسی – امنیتی بیشتری بین دولت و مخالفان در طی روزهای آینده بود. هم اکنون برای هر دو طرف بهترین فرصت جهت نشان دادن قدرت نرم و توان توده یی خود جهت اثبات مشروعیت و موازنه نیرو در عرصه میدانی منازعه فراهم شده است. از طرف دیگر به جهت انزوای نسبی دولت دمشق و دست بالای مخالفان در فضای جهانی، انعکاس وقایع عینی و ستیز گروه های سلفی مسلح در برخوردهای خیابانی در کنار تظاهرات آرام مخالفان می تواند راه را برای شفافیت هر چه بیشتر اصلاحات و جداسازی جبهه های منازعه به سود یک مرزبندی دمکراتیک فراهم آورد. به همین دلیل ورود هیات ناظران اتحادیه عرب به سوریه "شمشیر داموکلسی" است که بالای سر هر دو طرف منازعه قرار دارد. از آنجا که وقایع این کشور از همان ابتدا بسیار متفاوت از خیزش های نوع تونس و مصر که به صورت راهپیمایی و تجمعات مسالمت آمیز انجام می شد، نوعی نبرد مسلحانه با حمایت اکتیو غرب، عربستان، قطر و محافظه کاران منطقه یی به موازات اعتراضات مردمی همراه بوده است، تحقیق و رصد این وقایع توسط این هیات میانجی در هر صورت نمی تواند نتیجه یی ناخوشایندی فراتر از موقعیت کنونی برای دولت اسد رقم بزند.
وضعیت بحران در سوریه هم اینک بیش از آنچه در فاز خیزش های مردمی قابل تحلیل باشد به تعبیر درست تر تبدیل به یک منازعه ژئوپاتیک شده است که فضای منطقه یی خاورمیانه را نشانه رفته است. نتیجه جنگ لیبی که به بهانه "دخالت بشردوستانه" دخالت نظامی ناتو را به نفع مخالفان به میدان آورد و موجب تفسیر خاص از قطعنامه شورای امنیت برای حمایت از غیرنظامیان و منطقه پرواز ممنوع گردید، چین و روسیه به همراه بعضی دیگر از کشورهای شورای امنیت را جهت صدور قطعنامه های مشابه در معذوریت و محدودیت قرار داده است. هم چنین ظهور و دستیابی به قدرت توسط نیروهای سلفی و بنیادگرا در فردای سرنگونی دیکتاتوری های سکولار موروثی در تونس، مصر و لیبی، افکارعمومی داخلی و خارجی جوامع منطقه یی را به نتیجه مطلوب نسبت به وقایع مشابه بدبین کرده است. ادعاهای مخالفان و دولت دمشق مبنی بر تلفات غیرنظامیان و هم چنین نیروهای امنیتی با توجه به گزارشات پراکنده در بنگاه های خبری و مجامع جهانی یک واقعیت دوسویه است که به عکس مورد تونس و مصر اتهام کشتار و سرکوب را به هر دو طرف تحمیل می کند. خاندان اسد تا به امروز از گسست ها و شکاف های منطقه یی به بیشترین نحو ممکن برای بقا و کسب منافع ملی استفاده کرده اند و امروز نیز منازعه درونی در این کشور چندان از این قاعده مستثنی نخواهد بود. از آنجا که همه بازیگران داخلی و خارجی در بحران سوریه می دانند که فرجام نهایی این منازعه در صورت عدم مصالحه ی ملی و همکاری منطقه یی راهی به غیر از جنگ داخلی به همراه نخواهد داشت، تصمیم گیری سیاسی و معادله قدرت برای تغییرات یکسویه و حذفی با توجه به بهای سنگین آن به راحتی امکان پذیر نمی باشد. شکاف در اپوزیسیون که نماد آن یکی "شورای ملی" تحت حمایت غرب، ترکیه و محافظه کاران عرب به رهبری "برهان غلیون" با شعار حداکثری سرنگونی اسد می باشد و دیگری تجمع اپوزیسیون درونی "کمیته هماهنگی" که جلسات خود را در دمشق با محوریت شخصیت های سرشناس و زندانیان سیاسی قدیمی با شعار دولت "ائتلاف ملی" برگزار کرده اند، نیز دلیل دیگری برای تداوم وضعیت کنونی خواهد بود. هم اکنون توازن نیرو بین دولت اسد و اپوزیسیون در کنار حمایت های خارجی قدرت های جهانی و منطقه یی از هر یک از دو طرف هرگونه تلاش برای فرجام نهایی منازعه از سوی دیگری را به امر بعید تبدیل کرده است. توان دولت دمشق برای کنترل نرم دمشق و حلب به عنوان پایتخت و قطب اقتصادی کشور نشان می دهد که دست دولت اسد چندان هم بسته نیست. ورود و حضور ناظران اتحادیه عرب به سوریه بدون شک در طی روزهای آینده مسائل حاشیه یی و اظهارات ضد و نقیض از سوی آنان و طرفین منازعه را شدت می بخشد اما این موضوع طبیعت کار نظارت در یک فضای ملتهب و بحرانی می باشد. چنانچه دمشق بر اساس طرح پیشنهادی روسیه دست به اصلاحات اساسی در فاز کنونی بزند با توجه به تردیدهایی که نسبت به سرنگونی بشار اسد و احتمال وقوع جنگ داخلی در این کشور به وجود آمده است، احتمال یک مصالحه ملی و مدیریت بحران وجود خواهد داشت.