بازتاب‌های یک شعر؛ گونتر گراس در برابر 'کارزار رسانه‌ای'
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
شنبه
۱۹ فروردين ۱٣۹۱ -
۷ آوريل ۲۰۱۲
بی بی سی - علی امینی نجفی: به دنبال حملات گسترده به شعری سیاسی از گونتر گراس، برنده جایزه نوبل در ادبیات، نویسنده نامی در چندین گفت‌وگو از اظهارات خود دفاع کرد و گفت که در رسانه‌های جمعی آلمان "یک کارزار هدایت‌شده" علیه او به راه افتاده است که به سود دموکراسی و آزادی بیان نیست.
شعر منثور گونتر گراس روز چهارشنبه (۴ آوریل) در روزنامه آلمانی "زود دویچه تسایتونگ" در کنار شماری از نشریات و سایت‌های بین‌المللی مانند روزنامه ایتالیایی "لارپوبلیکا" و "نیویورک تایمز" منتشر شده بود.
شعر گراس که گفته‌اند بیشتر به "اعلامیه سیاسی" شبیه است، کلیک بی‌درنگ در رسانه‌های جمعی آلمان بازتاب گسترده یافت و بیشتر با واکنش‌های منفی و انتقادات شدید همراه شد.
گونتر گراس شامگاه پنجشنبه (۵ آوریل) در چند مصاحبه تلویزیونی، از جمله با شبکه‌های اول و دوم تلویزیون آلمان، شرکت کرد. او گفت که مواضع خود علیه "دولت کنونی اسرائیل" را "به هیچوجه" پس نمی‌گیرد. او افزون بر انتقادات پیشین، از "اصرار اسرائیل بر ادامه سیاست غیرقانونی شهرک‌سازی" در سرزمین‌های فلسطینی انتقاد کرد.
گراس گفت که از "کارزار تبلیغاتی" که علیه او به راه افتاده، تعجب نکرده است، اما افزود: «امیدوار بودم با شعر من بحثی درگیرد، اما آنچه می‌بینم تقریبا یک کارزار هدایت‌شده است که در آن کلیشه‌های آشنا تکرار می‌شوند. افراد بی‌شماری هستند که نظر مرا تائید می‌کنند، اما نظر آنها به رسانه‌های جمعی راه پیدا نمی‌کند.»
نامدارترین نویسنده آلمان بار دیگر از تهدید اسرائیل مبنی بر "حق استفاده از حمله پیش‌گیرانه به ایران" انتقاد کرد و گفت: «این به معنای از بین رفتن اصول دیپلماتیک است که طی شش دهه صلح را برای ما در اروپا تضمین کرده است. راه و روش سیاسی ما این است که تا وقتی می‌توان حرف زد، حق نداریم شلیک کنیم.»
گراس بار دیگر نسبت به حمله اسرائیل به تأسیسات اتمی ایران هشدار داد: «این کار سراسر منطقه را، که خود ناآرام و بی‌ثبات است، به آشوب می‌کشد و برای همه خطرناک است.»
"گرایش ضدسامی"
در بیشتر واکنش‌ها به شعر گونتر گراس از او به خاطر گرایش به "عقاید ضدسامی" انتقاد شده است. گراس این اتهام را یک "حرف چرند" دانست و گفت: «من برای اولین بار به تفصیل درباره اسرائیل سخن گفته‌ام. اما پیش از آن از کشور خودم حرف زده‌ام: از آلمان انتقاد کرده‌ام، زیرا عقیده دارم آدم اول باید خانه خودش را تمیز کند و بعد از همسایه‌ها ایراد بگیرد.»
گراس در گفت‌وگوی دیگری در رد "موضع ضداسرائیلی" گفت: «اگر شعر را دقیق بخوانید، در آن نگرانی من برای آینده اسرائیل و حق موجودیت آن محسوس است.» او تأکید کرد: «این هیچ کمکی به اسرائیل نیست که از آن انتقاد نکنیم و درباره کمبودهای آن سکوت کنیم.»
گراس همچنین گفت: «کاش کسانی بودند که به خاطر علاقه به اسرائیل این تابو را می‌شکستند و از اسرائیل انتقاد می‌کردند.»
او خود در شعر "آنچه باید گفته شود" می‌گوید که "درازمدتی از اظهار نظر درباره اسرائیل" خودداری کرده است، زیرا نگران بوده که با "انگ ضدیهودی" روبرو شود.
او همچنین می‌گوید که امید داشته با انتشار شعر او، عده بیشتری دهان باز کنند و از حقیقت سخن بگویند.
گراس در گفت‌وگویی با رادیوی شمال آلمان NDR گفت که امید او برآورده نشده است: «فضای مسلط در رسانه‌های جمعی این است که به جای تأمل در محتوای شعر من، شخص مرا مورد حمله قرار دهند و بدنام کنند.»
"یک قدرت اشغالگر"
گونتر گراس در گفت‌وگوهای تلویزیونی به مسائلی اشاره کرد که از آنها در شعر او اثری نیست. او با اشاره به سیاست شهرک‌سازی اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی گفت: «در دنیا تنها چند کشور معدود هستند که مثل اسرائیل به قطعنامه‌های شورای امنیت بی‌اعتنایی می‌کنند. سازمان ملل بارها گفته است که این سیاست نادرست است و باید متوقف شود، اما اسرائیل همچنان به کار خود ادامه می‌دهد.»
گراس که در شعر خود اسرائیل را به "گسترش مخفیانه زرادخانه اتمی" متهم کرده بود، در مصاحبه تصریح کرد: «اسرائیل که یک قدرت اتمی بود، حالا یک قدرت اشغالگر هم شده است.»
"دشمن اسرائیل"
به دنبال انتشار شعر سیاسی گونتر گراس "شورای مرکزی یهودیان" اعلامیه‌ای تند علیه او صادر کرد. دیتر گراومان، رئیس این جمعیت، در مقاله‌ای نوشت: «گونتر گراس از ارتش اس اس بیرون آمده، اما ظاهرا عقاید ضدیهودی نازی‌ها از سر او بیرون نیامده است.»
بنیامین نتانیاهو روز پنجشنبه از این که گراس در شعر خود، ایران را با اسرائیل مقایسه کرده به شدت انتقاد کرد. دفتر نخست وزیر اسرائیل، در اطلاعیه‌ای خشم‌آلود نوشت: «این ایران است که برای ثبات و امنیت جهانی خطرناک است نه اسرائیل.»
جیگال پالمور، سخنگوی وزارت خارجه اسرائیل، و امانوئل ناشون، سفیر اسرائیل در برلین، اظهارات گونتر گراس را "سخیف و غیرمسئولانه" خواندند.
توم سگف، تاریخ‌دان اسرائیلی در گفت‌وگویی با "اشپیگل" گفت: «تفاوت در اینجاست که اسرائیل هرگز تا کنون نگفته که قصد دارد یک کشور را نابود کند، درحالیکه مقامات ایران شب و روز تهدید می‌کنند که مصمم هستند اسرائیل را از نقشه زمین حذف کنند.»
در رسانه‌های جمعی از گونتر گراس انتقاد شده است که او به "خطر ایران اتمی" توجه ندارد و آن را دست کم می‌گیرد.
گراس در گفت‌وگوهای تلویزیونی توضیح داد که در شعر خود درباره "خطر جمهوری اسلامی" چیزی نگفته، زیرا "همه با دروغ‌های ابلهانه" مقامات ایران آشنا هستند، اما کسی از "تهدیدات اسرائیل" چیزی نمی‌گوید.
گونتر گراس در شعر خود بی آن که از محمود احمدی‌نژاد نامی ببرد، به رئیس جهور ایران "قهرمان لافزنی" لقب داده است.
"گذشته تاریک"
تقریبا تمام رسانه‌ها و دولتمردان در حمله به گونتر گراس به سابقه عضویت او در ارتش نازی اشاره کرده‌اند.
گراس در رمان اتوبیوگرافیک "پوست کندن پیاز" که در سال ۲۰۰۶ منتشر شد، از تجربه‌ای تاریک در گذشته خود پرده برداشته است.
او در کتاب یادشده فاش می‌کند که در آخرین ماه‌های جنگ جهانی دوم به یک "یگان ویژه جوانان هیتلری" در نیروی "اس اس" تعلق داشته است.
او در آن زمان تنها ۱۷ سال داشته و حتی یک گلوله شلیک نکرده است. منتقدان گراس از او خرده گرفتند که سالهای طولانی درباره گذشته تاریک خود سکوت کرده است.
در حمله سراسری به گونتر گراس، گذشته از "حزب چپ‌ها"، چند محفل هنری نیز از نویسنده "طبل حلبی" دفاع کردند:
کلاوس اشتک، مدیر آکامی هنرهای آلمان، از جسارت و شهامت گراس دفاع کرد: «این حق اوست که نظر خود را آشکارا بگوید». او افزود: «در این نظر خیلی ها با او موافق هستند.»
یوهانو اشتراسر، رئیس شعبه انجمن قلم (پن) در آلمان نیز از گراس دفاع کرد و شجاعت او را ستود.
ناشر آثار گونتر گراس در اسرائیل اظهار داشت که به مواضع سیاسی نویسنده بزرگ احترام می‌گذارد.
گونتر گراس که به زودی ۸۵ ساله می‌شود، برای بسیاری از روشنفکران آلمان نماد "وجدان ملت" است. او با این که به "حزب سوسیال دموکرات آلمان" گرایش دارد، همواره بدون توجه به ملاحظات حزبی و سیاسی، با جسارت دیدگاه خود را بیان کرده است.
گونتر گراس در بسیاری از آثار خود، اختناق و وحشت رژیم نازی و سیاست نابودی یهودیان (هولوکاست) را با تصاویر زنده و موثر ترسیم کرده است.
|