پیامدهای بحران اخیر در خاورمیانه


علی اکرمی



اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ٨ مرداد ۱٣٨۵ -  ٣۰ ژوئيه ۲۰۰۶


نبردهای اخیر در منطقه خاورمیانه مقدمه تغییراتی برای کلیه طرفهای درگیر خواهد بود ‌و کشورهای ایران؛‌ سوریه، لبنان، ‌اسرائیل و فلسطین هر کدام پس از پایان این دوره با شرایط متفاوتی روبرو خواهند شد، شاید همانگونه که وزیر امور خارجه ایالات متحده اعلام نموده از این پس بسیاری از معادلات در منطقه تغییر نماید و در این میان ایالات متحده بالاترین بهره برداری را از بحرانی که هر روز هزینه های بیشتری را بر مردم ستمدیده منطقه تحمیل می کند، خواهد برد. ممانعت ایالات متحده از تصویب قطعنامه های شورای امنیت برای پایان دادن به درگیری ها و آتش بس در منطقه نیز به وضوح بیانگر آن است که ادامه این درگیری ها امریکا را به اهداف از پیش تعیین شده اش در طرح خاور میانه بزرگ هرروز نزدیک تر می سازد .
 
اما در مورد کشورها و تاثیرگذاران منطقه :
 
اسرائیل :
آخرین تلاشهای نیروهای تندروی اسرائیل برای مقاومت در برابر الزامات جامعه جهانی خواه و ناخواه محکوم به شکست است، نه جامعه جهانی و نه حتی افکار عمومی شهروندان اسرائیل حاضر به ادامه نیم قرن کشمکش مرزی میان اسرائیل و فلسطین نیستند ، پس از تلاشهای بیحاصل شارون دولت بعدی اسرائیل با کمی تعلل و یا تغییر ناچار به تمکین به تشکیل کشور مستقل فلسطین در بخش شرقی بیت المقدس خواهد بود .
تحرکات اخیر اسرائیل در مقابل فلسطینیان آخرین تیر ترکش نیروهای تندروی صهیونیست برای دریافت امتیازات بیشتر در قبال عقب نشینی از فلسطین اشغالی است .
تا پیش از حواث اخیر اسرائیل بطور عام توجهی به هیچ یک از قطعنامه های شورای امنیت نمی نمود اما در شرایط جدید اصرار اسرائیل به اجرای قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در مورد خلع سلاح حزب الله،‌ این کشور را ناچار به پذیرفتن دیگر مصوبات این شورا مبنی بر تخریب دیوار حائل و عقب نشینی از بخشهایی از فلسطین خواهد نمود .
 
فلسطین :
دیر یا زود اسرائیل ناچار به قبول حاکمیت فلسطینیان بر بخشهای مهمی از سرزمینها اشغالی خواهد شد، اگرچه اقدامات نسنجیده حماس در عدم رعایت کنوانسیونها و تعهدات دولتهای پیشین فلسطین به میراث موفق عرفات رهبر فقید فلسطینیان در باز پس گیری وجب به وجب خاک فلسطین با استفاده از دیپلوماسی لطمه زده و عملا دست اسرائیل را در عدم رعایت قطعنامه های سازمان ملل و تعلل در اجرای آنها بازتر خواهد کرد .
 
لبنان :
از عروس خاورمیانه امروز بر اثر حملات اسرائیل جز تلی خاک به چشم نمی خورد، اما درگیری های اخیر اثبات کننده عدم توان اسرائیل در تغییر نقشه منطقه به سود خودش بود، پس از هزاران بار بمباران و با وجود درگیریهای پراکنده در مناطق مرزی هنوز اسرائیل جرات اشغال جنوب لبنان را ندارد، بیانیه های کشورهای صنعتی و سایر موضع گیری های بین المللی همگی بر حفظ تمامیت ارضی لبنان به وضوح تاکید نموده اند و در صورت پایان یافتن بحران اخیر لبنان می تواند مطمئن باشد که حداقل دیگر هیچ معارضی نسبت به تمامیت ارضی آن در دنیا وجود ندارد. هر چند هزینه ای که بابت این عمل پرداخته شد تا سالیان دراز مانع از رشد و توسعه لبنان خواهد شد .
 
حزب الله :
موفقیتهای چشمگیر حزب الله لبنان در روزهای اولیه نبرد، ‌در هم شکستن بت اسرائیل و مقاومت در برابر اسرائیل به مدت سه برابر آنچه کل اعراب در سال ۶۷ انجام دادند پیروزی هایی بزرگ برای یک حزب نظامی سیاسی و مذهبی است، اما در بلند مدت شرایط به نفع حزب الله لبنان نخواهد بود
کشورهای عرب همچنانکه امروزه با مقاومت حزب الله در برابر اسرائیل ، تحقیر شده اند در آینده این تحقیر را نه در مقابل اسرائیل که در عدم کمک به مردم لبنان تلافی خواهند نمود،‌ ارزیابی خسارات وارد شده بر لبنان و مقایسه آن با دستاوردهای حزب الله   در این نبرد احتمالا نه تنها موجب افزایش محبوبیت حزب الله در لبنان نخواهد شد که با تبلیغ و جنگ روانی مخالفین حزب الله در داخل لبنان که از هم اکنون نیز آغاز شده است موجب کاهش شدید محبوبیت و پایگاه اجتماعی این نیرو در نزد مردم لبنان و حتی شیعیان خواهد شد،‌که این خود یکی از اهداف اصلی اسرائیل در تخریب زیرساختهای لبنان با ادعای مقابله با حزب الله بود .
پس از دادن بهانه آغاز حمله به تندروهای اسرائیلی ، دومین خطای استراتژیک حزب الله حمله به شهرهای اسرائیل بود .
حملات موشکی کور حزب الله به شهرها و مناطق مسکونی اسرائیل ، شاید در اذهان برخی افراطیون در لبنان، ایران و سوریه و یا بنیادگرایان سراسر دنیا موجه جلوه نماید، ‌اما در تعارض جدی با آموزه های دینی و مذهبی اسلام و تشیع و نقض بسیاری از تعهدات بین المللی است .
همانگونه که در برابر حملات وحشیانه اسرائیل به مردم بی دفاع فلسطین فشار بسیاری از نهادهای بین المللی حقوق بشر موجب اعمال فشار بر اسرائیل می شود ، حملات حزب الله به شهرهای اسرائیل با توجه به ضعف تجهیزات این گروه نمی تواند مقابله به مثل و   لطمه جدی به منافع و سرمایه های اسرائیل محسوب شود ، مضاف بر اینکه تبلیغات و پروپاگاند وسیع رسانه های وابسته به صهیونیسم در مورد این حملات موجب مظلوم نمایی اسرائیل و موجه جلوه دادن حملات ویران کننده اسرائیل علیه ملت لبنان خواهد شد .
تبلیغات بیش از حد حزب الله لبنان بر روی شخصیت دبیرکل این حزب نیز یکی از خطاهای استراتژیک حزب الله در مسائل اخیر بود، امروز حسن نصرالله به   نماد حزب الله لبنان تبدیل شده که هر گونه اتفاق احتمالی برای وی می تواند موجب لطمات جبران ناپذیری برای این حزب باشد .
عزم صهیونیستها بر ترور وی نیز موجب خواهد شد تا از این پس سید حسن نصرالله ناچار به کمتر ظاهر شدن در اذهان عمومی باشد کما اینکه در روزهای اخیر نیز اینچنین شده است .
تغییر فاز اجباری حزب الله از یک حزب رسمی و علنی و دارای کرسی در نهادهای مختلف لبنان به یک تشکیلات مخفی یا نیمه مخفی   یکی از مهمترین بحرانهای آینده حزب الله خواهد بود .
 
ایران :
با توجه به اتحاد استراتژیک حزب الله لبنان با ایران عملا هرگونه تضعیف و یا تهدید این مجموعه به ضرر منافع ایران خواهد بود. اما متاسفانه در مسائل اخیر تبلیغات رسانه های نزدیک به ایالات متحده و صهیونیستها مبنی بر تحریک حزب الله به شروع ماجرا توسط ایران عملا موجب خواهد شد تصویر ناخوشایندی از ایران در اذهان شیعیان و مردم لبنان به جا بماند، چرا که امروز ایران به دلیل درگیری های خاص خود در عرصه جهانی امکان هیچگونه کمک لجستیکی به متحدان استراتژیک خود ندارد و بجز موضعگیری های لفظی مقامات حاکمیت و حتی نیروهای سیاسی اپوزیسیون، هیچ حمایت دیگری از سوی ایران نسبت به حزب الله و دولت لبنان صورت نمی گیرد. رئیس مجلس از اعزام نمایندگان به لبنان ممانعت می کند و   رئیس جمهور علیرغم موضع گیری های تند سابقش علیه اسرائیل حتی امکان دعوت از حسن نصرالله را برای مسافرت به ایران ندارد. تنها گذاشتن شیعیان لبنان در مقابل صهیونیستها نه تنها برای نیروهای وابسته به نهادهای نظامی انقلابی که برای بسیاری از مردم ایران نیز آزار دهنده است .
  اگرچه شروع این بحران باعث شد تا مساله ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت به رده دوم اهمیت منتقل شود،‌ اما این تعویق کوتاه مدت بلافاصله با پایان درگیری ها پایان خواهد یافت و در صورتی که مسائل خاورمیانه نیز به نفع حزب الله تمام نشده باشد، ‌ایران یکی از برگهای مهم خود در امتیاز گرفتن از شورای امنیت را نیز از دست خواهد داد .
 
سوریه :
  اتهام ترور رفیق حریری،‌ تغییر موضع و حمله فرد دوم نظام سیاسی سوریه علیه اسد، بحرانهایی بسیار بیش از توان بشار اسد است. و امروز خط و نشان کشیدن و تعرض احتمالی اسرائیل و جدا ماندن از اردوگاه کشورهای محافظه کار عرب عملا ادامه ریاست جمهوری موروثی را برای خاندان اسد با مشکل جدی مواجه نموده است. بیشک سوریه بزرگترین بازنده بحران اخیر خواهد بود. بدون هیچ دستاورد مشخصی از روز آغاز این ماجرا هر روز بیش از پیش بر مشکلات رژیم بعث سوریه افزوده شده است. و بعید به نظر می رسد رژیم سوریه بتواند در صورت عدم تغییر در مواضعش این بحران را با موفقیت پشت سر گذارد .
 
کشورهای عرب :
سکوت توام با رضایت کشورهای عرب خاورمیانه در مورد حملات اسرائیل به لبنان و فلسطین موجب گسست روز افزون این دولتها با ملتهایشان که غالبا گرایشات ضد صهیونیستی دارند خواهد شد،‌شاید احساسات ضد صهیونیستی ملتهای عرب موجب فشار و یا برخوردی با اسرائیل نشود، اما مطمئنا در روند تحولات داخلی این کشورها تاثیر بسیاری خواهد گذاشت .
عدم واکنش پادشاهان و امرای عرب در مورد تعرض اسرائیل به بخشی از سرزمینهای اعراب موجب کاهش اقتدار داخلی آنها نیز خواهد شد. و ناراضیان داخلی و تحول خواهان در کشورهای عربی از رهگذر نقد حکومتهای استبدادی در این وادی به مرور پایه های امارت و خلافت را در این منطقه سست تر خواهند نمود .
بعلاوه مجموعه هایی چون شورای همکاری سران عرب، سران کشورهای اسلامی و نظایرهم نیز با عدم دخالت در یکی از مهمترین مسائل مرتبط با کشورهای مسلمان،‌عملا کارایی نداشته خود را به طور جدی به زیر سوال خواهند برد .