وارثان شاه فقید و امام راحل


بهداد بردبار


• طرفداران شاه و خمینی، هردو به مقایسه دوران این دو سیاستمدار علاقه مند هستند و در تلاشند این دو دوره را با یکدیگر مقایسه کنند و مردم را به قضاوت درباره “این” و “آن” وادارند. اگر برای آنها بیان این تفاوت ها اهمیت دارد، آنچه که باید برای ما مهم باشد این است که به شباهت های موجود بین این دو رهبر اقتدارگرا بپردازیم ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۱۴ مرداد ۱٣۹۱ -  ۴ اوت ۲۰۱۲


این روزها دولت ایران با مشکلات ریز و درشت بسیاری دست به گریبان است که باعث نارضایتی عمومی شده است. گرانی مرغ، گوشت و مواد غذایی به علاوه بالا بودن نرخ بیکاری جوانها تنها بخشی از بحرانهای عمیق تری است که حاکمیت در عرصه داخلی و خارجی نتوانسته است برایشان راه حلی پیدا کند. در عرصه بین المللی تحریمهای گسترده از طرف اتحادیه اروپا، آمریکا و سایر همپیمانان آنها اقتصاد ایران را از نفس انداخته، به گونه ای که تحریم شرکتهای بیمه و عدم خرید نفت ایران شدیدترین اقدام غرب در رویارویی با نظام اسلامی در ۳۳ سال گذشته بوده است. در چنین شرایطی فرماندهان نظامی ایران و تعدادی از نمایندگان مجلس در روزهای متوالی بحث اقدامات تلافی جویانه و مسدود کردن تنگه هرمز را مطرح کردند تا اینکه بالاخره معلوم شد همه حرفها بلوفی بیش نبوده است و ایران امکان انجام اقدامات تلافی جویانه را ندارد. سرانجام علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران گفت: ایران نمی خواهد تنگه هرمز را ببندد.

مساله دومی که باعث نارضایتی و سلب اعتماد مردم از حاکمان شده افشا شدن جنگ قدرت و مچگیری‌ها و اتهام زنی های بازیگران سیاسی است. روزی نیست که تیترهای روزنامه های پایتخت از باز شدن یک پرونده فساد مالی جدید علیه مقامات عالی نظام ، خبر ندهد. قوه قضاییه مدعی است که محمد‌رضا رحیمی، معاون اول رئیس‌جمهور در فسادهای مالی گسترده دخیل بوده و از طرف دیگر، دولتی‌ها پرونده‌های فساد مالی زمین خواری برادر رییس قوه قضاییه را رو می کنند. در آخر هم هیچ کدام از آقایان و آقازاده‌ها مورد بازخواست قرار نمی گیرند و هیچ دادگاهی هیچکدام را محکوم نمی کند. نتیجه منطقی این می شود که بسیاری از مردم به مقامات نظام نه به چشم خدمتگزاران، بلکه به چشم مدیران فاسدی نگاه کنند که به جز پُر کردن جیبهای خود کاری ندارند و درضمن دادگاهی برای دادخواهی از این مدیران فاسد وجود ندارد.

فرماندهان سپاه و حلقه یاران رهبر هرچند توانستند جنبش سبز را سرکوب کنند ولی خواست برقراری حکومت قانون، احترام به حقوق شهروندی، آزادی و دمکراسی در جامعه جوان و تحصیلکرده ایران نهادینه شده و سرکوب و ارعاب مردم، این خواسته‌ها را از بین نمی برد.

هرچه حاکمیت از رفع مشکلات موجود ناتوانتر می شود نیروهای اپوزیسیون شانس خود را برای به دست گرفتن قدرت بیشتر می بینند و می توانند خود را به عنوان بدیل این حکومت تصور کنند. بازماندگان محمد رضا شاه که خود را وارث تاج و تخت شاهی می دانند و نزدیکان آیت الله خمینی که این روزها، موقعیت گذشته خود را از دست داده‌اند از این قاعده مستثنی نیستند. هر دو گروه برای خود شانسی برای بازگشت دوباره به قدرت متصور هستند.

مصاحبه فرح پهلوی با شبکه من و تو
در هفته گذشته انتشار دو مصاحبه در رسانه ها، بحث‌های زیادی را در فضای مجازی ایجاد کرد. اول؛ فیلمی که با عنوان «از تهران تا قاهره» در مورد سرنگونی نظام سلطنتی و آخرین ماه‌ها و روزهای زندگی شاه از شبکه پر بیننده «من و تو» پخش شد. در این گزارش فرح پهلوی، همسر محمد رضا شاه تنها راوی این گزارش نقطه نظرات خود در مورد خشم عمومی نسبت به همسرش و دلایل سقوط نظام سلطنتی را بازگو می کند. این گزارش که سازندگانش اصرار دارند آن را مستند تلویزیونی بنامند در اصل تصاویری آرشیوی از صحنه‌های انقلاب ایران است به همراه روایت شخص فرح پهلوی از بخشی از تاریخ معاصر ایران. در جای جای گفته های فرح پهلوی مواردی مطرح می شود که با واقعیت های تاریخی سازگار نیست. این فیلم خوش ساخت و حرفه ای با چینش دقیق تصاویر از سویی عشق وافر هواداران شاه را نشان می دهد و از سوی دیگر خشونت انقلابیون را به نمایش می گذارد. این تصاویر با اظهار نظر راوی تکمیل می شوند تا نشان دهند که : انقلابیون کسانی بودند که توسط "شوروی و کوبا و چین و آلبانی و قذافی و... آموزش دیده و سازماندهی شدند و معلوم نیست که از کجا مسلح شده اند". و سپس هنگام نشان دادن تصاویر مردم خشمگین، فرح به صورت تلویحی مطرح می کند که مردم تهییج شدند تا وحشی گری کنند و یا در جای دیگر ادعا می کند که تظاهرکنندگان با خون گوسفند دستشان را رنگی می کردند تا نشان دهند که پلیس به تظاهر کنندگان شلیک کرده است

مصاحبه نعیمه اشراقی، نوه آیت الله خمینی درباره مساله حجاب
اگر شهبانوی سابق تلاش می کند درحالیکه در منزل شخصی خود در پاریس نشسته به مردم بقبولاند که اشتباه کرده اند و شاه به جز خوبی و پیشرفت کشور، خواسته دیگری نداشته است؛ نوه آیت الله خمینی در تهران و در مصاحبه ای که توسط تارنمای جماران منتشر شده است ادعا می کند که “ امام نسبت به مساله حجاب با تحکم برخورد نمی کردند”. نعیمه اشراقی، نوه آیت الله خمینی می گوید: “امام نسبت با هیچ مساله ای از جمله حجاب با خشونت برخورد نمی کردند”.
ادعای نوه آیت الله خمینی با واقعیات تاریخی همخوانی ندارد. در دوران ده ساله رهبری آیت الله خمینی صدها تن از فعالان سیاسی بدون دسترسی به وکیل در دادگاههای چند دقیقه ای توسط حاکمان شرع به اعدام محکوم شدند. علاوه بر این در مورد مساله حجاب، کمیته ها با خشونت حجاب را بر زنان تحمیل کردند.
هنوز از حافظه تاریخی بسیاری از مردم ایران اظهارنظرها و خطابه های آیت الله خمینی پاک نشده است. خطابه هایی که خمینی در آنها با صراحت اعلام می کرد که “ اگر قشرهای فاسد در سرتاسر ایران سرجای خود ننشینند، حکومت اسلامی با آنها به طور انقلابی عمل می کند”.
بخشی از سخنرانی آیت الله خمینی که در سال ۱۳۵۸ بیان شده به خوبی گویای مخالفت او با اعطای آزادی های سیاسی، تشکیل احزاب و آزادی مطبوعات است:
“اگر ما از اول که رژیم فاسد را شکستیم و این سد بسیار فاسد را خراب کردیم، به طور انقلابی عمل کرده بودیم، قلم تمام مطبوعات را شکسته بودیم و تمام مجلات فاسد و مطبوعات فاسد را تعطیل کرده بودیم و روسای آنها را به محاکمه کشیده بودیم و حزب‌های فاسد را ممنوع اعلام کرده بودیم و روسای آنها را به سزای خودشان رسانده بودیم و چوبه‌های دار را در میدان‌های بزرگ برپا کرده بودیم و مفسدین و فاسدین را درو کرده بودیم، این زحمت‌ها پیش نمی‌آمد. من از پیشگاه خدای متعال و از پیشگاه ملت عزیز عذر می‌خواهم. ما مردم انقلابی نبودیم ... اگر ما انقلابی بودیم، اجازه نمی‌دادیم اینها اظهار وجود کنند. تمام احزاب را ممنوع اعلام می‌کردیم، تمام جبهه‌ها را ممنوع اعلام می‌کردیم، یک حزب! و آن حزب الله، حزب مستضعفین و من توبه می‌کنم از این اشتباهی که کردم. و من اعلام می‌کنم به این قشرهای فاسد در سرتاسر ایران که اگر سر جای خودشان ننشینند ما به طور انقلابی با آنها عمل می‌کنیم”.

هم فیلم منتشر شده از شبکه “من و تو” و هم مصاحبه نعیمه اشراقی در “تارنمای جماران” گویای تلاش این وارثان در دفاع از عملکرد خویشان قدرتمند خویش است به گونه ای که می خواهند رفتار سیاسی آنها را توجیه کنند.
در هیچ یک از این دو روایت نشانه ای از پشیمانی و تاسف از عملکرد شاه فقید و امام راحل دیده نمی شود. ظاهرا کشتار مخالفان در خیابان، شکنجه‌ها و اعدامها همه حق حاکمان بوده است. انگار دو حاکمی که سالها تصاویرشان بر دیوار هر اداره دولتی و هر کلاس درس آویزان بوده صلاح عموم مردم را از خودشان بهتر می دانستند. هر صدای مخالفی باید در گلو خفه می شد تا آنها برنامه هایشان را با اطمینان خاطر اجرا کنند.

شاه و خمینی، هردو به مقایسه دوران این دو سیاستمدار علاقه مند هستند و در تلاشند این دو دوره را با یکدیگر مقایسه کنند و مردم را به قضاوت درباره “این” و “آن” وادارند. اگر برای آنها بیان این تفاوت ها اهمیت دارد، آنچه که باید برای ما مهم باشد این است که به شباهت های موجود بین این دو رهبر اقتدارگرا بپردازیم. رهبرانی که هردوی آنها در سلب آزادی های سیاسی، سرکوب مخالفان و پیشبرد برنامه ها از طریق رفتار فراقانونی، عملکرد یکسان داشتند.

شباهت دیگری که می توان به آن اشاره کرد، در مصاحبه های اخیر فرح پهلوی و نعیمه اشراقی نمایان است. به نظر می رسد این دو همچنان در سایه قدرت همسر و پدربزرگ خود باقی مانده اند تا جایی که وقتی درباره آنها حرف می زنند یکی اصطلاح “اعلی حضرت” و دیگری عبارت “ امام” را به کار می برد؛ و این در حالی است که فرح پهلوی و نعیمه اشراقی، در این گفتگوها می کوشند با تاکید بر مباحثی همچون آزادی، حقوق شهروندی و اختیاری بودن حجاب از موضع مدرن سخن بگویند. اما ظاهرا هردو هنوز در تلاشند از محمدرضا شاه و آیت الله خمینی “بتواره هایی” باقی بماند. بتواره هایی که باید همیشه در سایه اقتدار آنها بود.

اینها وارثانی هستند که مشروعیت خود را از پدران خود وام می گیرند .نقد پدران توسط این وارثان از سویی می تواند موجب ریزش هواداران آنها بشود. این درحالی است که دفاع از عملکرد پدران، آنها را از چشم دیگران می اندازد.

در چنین شرایطی وارثان آیت الله خمینی تنها می توانند با تداوم نظام اسلامی حاکم، خود را در موقعیتی ببینند که دوباره قدرت را در دست گیرند . اما هواداران سلطنت یا باید چشم انتظار انقلاب مردمی باشند که منجر به سقوط نظام فعلی شود و یا چشم انتظار دخالت نظامی. و این البته طنز تاریخ است که کسانی که از نام انقلاب فراری هستند منتظر انقلابی باشند که سلطنت را به آنها بازگرداند.