کلاس درس نروژی برای جهان معاصر


اردشیر زارعی قنواتی


• پرونده جنایت برویک در حالی بسته شد که مدیریت درست بحران نه تنها عمامل جنایت را به اشد مجازات محکوم کرد بلکه افکارعمومی را نیز بر بی اعتباری تفکرات نژادپرستانه به بهترین وجه ممکن و در کمال شفافیت قانع کرد و این یعنی یک پیروزی بزرگ برای عدالت و حقوق بشر ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۷ شهريور ۱٣۹۱ -  ۲٨ اوت ۲۰۱۲


پرونده بزرگترین جنایت و کشتار تروریستی در نروژ بعد از جنگ جهانی دوم با حکم دادگاه شهر اسلو بسته شد، در صورتی که هنوز بحث در مورد چرایی موضوع، میزان مجازات متهم و وضعیت روانی عامل جنایت در این جامعه دمکراتیک و افکارعمومی جهانی ادامه دارد. بیش از یک سال از جنایت "آندرس بئرینگ برویک" عضو گروه های راست افراطی نروژ که موجب کشتار ۷۷ تن و زخمی شدن ۲۴۲ نفر گردید، گذشته است و جامعه نروژ در تمامی مراحل دستگیری، تحقیقات، بازپرسی، محاکمه و حکم محکومیت، آن چنان بحران را مدیریت کرد که به خلاف نمونه های مشابه در دیگر کشورهای اروپایی و آمریکا هیچ خللی در نظم دمکراتیک و جامعه مداراگر این کشور بروز و ظهور نیافت. هر چند که این جنایت ریشه در تفکرات سیاسی راست افراطی و نژادپرستانه اجتماعی داشت اما عملکرد ساخت سیاسی و اجتماعی این کشور در خصوص موضوع با جلوگیری از گسست و شکاف در جامعه مدنی و همچنین همکاری احزاب سیاسی داخلی با این روند موجب شد تا مراحل دادرسی حقوقی پرونده در یک همپیوندی ارگانیک با مدارای مدنی از دوقطبی شدن جامعه حول پرونده جلوگیری کند. در طول این یک سال هیچگاه جهان شاهد این نبود که نروژی ها مخالف یا موافق برویک یک دوقطبی منازعه جویانه را آرایش دهند و تمامی برخوردها بر اساس حقوق بشر در یک جامعه دمکراتیک رقم خورد که هم زمان حقوق قربانیان و حق عامل جنایت را برای دفاع از خود به یکسان مورد مراعات قرار داد. نروژی ها به جای شعار دادن و تشدید منازعات حول این جنایت بهترین راهکار را در شفافیت، برگزاری روند رسیدگی عادلانه پرونده، عدم تحریک هیجانات اجتماعی، عبور از فروغلتیدن در دام مهاجرهراسی کنونی اروپایی و مهمتر از همه عدم ورود حوزه سیاست در حوزه قضاوت، یافته و در پایان موفق از این آزمون دشوار خارج شدند. هر چند که متهم پرونده در تمامی طول بازپرسی و محاکمه سعی کرد تا با تکرار شعارهای نخ نما شده و نژادپرستانه راست افراطی، جنایت خود را دفاع از فرهنگ اروپایی قلمداد کند و با سلام به شیوه نازی خود را یک قهرمان و مدافع اروپای خالص نشان دهد اما به لحاظ همین مدیریت عالی جامعه سیاسی، اجتماعی و قضایی نروژ، حتی نتوانست اقلیت کوچک همفکر خود را هم به تحرک و تحریک وادارد. در این میان برخورد خانواده قربانیان که ۶۹ تن از آنان جوانان عضو حزب چپ "کارگر" که در کمپ جزیره "اتوبیا" اردو زده، بودند نیز در جای خود حامل درس های مهمی برای جهان به هم ریخته کنونی می باشد. این خانواده های داغدار به جای دامن زدن به انتقامجویی و هم چنین ورود یا حضور پرخاشگرانه به پرونده، بهترین راه مقابله با اهداف پشت تفکرات نژادپرستانه برویک را اعتماد به قضاوت منصفانه افکارعمومی، روند قانونی محاکمه و تاکید بر همگرایی و مدارای فرهنگی جامعه چند نژادی نروژ که خود بخشی از آرمان های فرزندانشان بود، دانسته و نمایشات مسخره عامل جنایت در طول محاکمات را به قضاوت عمومی واگذار کردند.
دادگاه اسلو با توجه به تمامی شواهد مستدل و اعترافات روشن متهم، بر اساس یک روند حقوقی عادلانه حکم اشد مجازات در قوانین جزایی نروژ که ۲۱ سال می باشد را برای برویک صادر کرد و در پایان از متهم خواست تا اگر تقاضای تجدیدنظر دارد به حکم صادره اعتراض کند. برویک که همچنان در توهم ساختن یک قهرمان از خود جهت پاکسازی نژادی از اروپا بود، بار دیگر با تکرار افکار نژادپرستانه خود و سلام به شیوه نازی از اعتراض به حکم صادره خودداری کرد. در این بین میان قضات و روانشناسانی که برویک را محاکمه و روانکاوی کرده بودند دو دیدگاه وجود داشت که اولی وی را سالم و مستحق اشد مجازات می دانست و دیدگاه دوم عامل این جنایت هولناک را یک بیمار روانی قلمداد می کرد. هر چند که واقعیت ثابت می کند که تفکرات راست افراطی و نژادپرستانه ریشه در یک بیماری سیاسی – اجتماعی دارد اما قضاوت عمومی و تشخیص قضات با رد درخواست دادستان جهت روانی دانستن متهم به درستی بر این قرار گرفت که بیماری عمومی ناشی از سیاست های ایدئولوژیک را نمی توان در حوزه جرائم شخصی تعمیم داده و رای بر برائت متهم صادر کرد. نوع رسیدگی به پرونده جنایت نروژ با توجه به روند دادرسی و محاکمه و همچنین مدیریت درست افکارعمومی این کشور در جریان این پرونده حاوی درس های بزرگی بود که جهان معاصر می تواند با آموختن از آن جوامع درگیر چنین بحران هایی را به شیوه درست مدیریت کند. امکاناتی بر طبق قانون جزایی نروژ در اختیار عامل هولناک ترین جنایت نروژ قرار می گیرد که شامل یک سلول سه اتاقه با تجهیزات ورزشی و کامپیوتر شخصی است که هم چنین نشاندهنده آن می باشد که حقوق کامل مجرم فارغ از میزان جنایت انجام شده به درستی مراعات شده و راه برای تبلیغ همفکران برویک جهت ساختن یک قهرمان و مبارز تحت فشار از وی کاملا بسته شده است. پرونده جنایت برویک در حالی بسته شد که مدیریت درست بحران نه تنها عمامل جنایت را به اشد مجازات محکوم کرد بلکه افکارعمومی را نیز بر بی اعتباری تفکرات نژادپرستانه به بهترین وجه ممکن و در کمال شفافیت قانع کرد و این یعنی یک پیروزی بزرگ برای عدالت و حقوق بشر در جهانی که حقوق انسانی شهروندان از شرق تا غرب هر روزه به بهانه های واهی نقض می شود.