• جلوی مرگ می توان ایستاد ولی به مدد داروهایی که نه فقط قیمت آنها بلکه هزینه ی تحقیق و تولید آنها معادل بودجه درمانی و بهداشتی کل آفریقای زیر صحراست. پیری را می توان به تاخیر انداخت اینبار نه با فداکاری پیروان مسخ شده در داستانی اورولی، بلکه به مدد بدل کردن تک تک ارگانها و اعضا بدن انسان به کالایی قابل فروش ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۲۹ شهريور ۱٣۹۱ -  ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۲

از زمانی که دغدغه ی روشنفکران ایرانی اقتدارگراییِ تمامیت خواهانه‌یِ دولتها بود چیزی نگذشته است. از یادگاران این دوران داستان بلندی برای نوجوانان است که به همت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در اوایل انقلاب ایران چاپ شده بود. این "دنیای ماشینی" ناکجاآبادی بود به سبک ضد-آرمانشهرهای اورول. جهانی محصور که در آن همه چیز از پیش تعیین شده بود و انسانها اسیر ساختارهای دلهره آور بودند. یکی از نکاتی که در این دنیای بسته خود را به رخ می کشید اسارت "بدن" بود: امر جنسی و طول زندگی. میزان رابطه با جنس مخالف و بسامد آن، که البته محدود و یکبار در هفته بود، به مدد دارویی تامین می شد که هر هفته باید خورده می شد تا پرخاشگری را به حداقل برساند. گویی که با انقیاد امر جنسی انسانها نیز منقاد می شدند. از سوی دیگر طول زندگی برای همه ی افراد آن جامعه مشخص و به میزان شصت و چهار سال تعیین شده بود. در این سن افراد از خانواده خداحافظی کرده و به سوی مرگ می شتافتند. طرفه آنکه بوق-بلندگوهای کاشته شده در همه جا، رسیدن طول عمر همگانی را به میزان شصت و چهارسال، دستاورد بزرگ انقلاب دانسته و رهبرانی با نامهای شبه چینی (وو و وی!) را ثنا می گفتند. تا آنکه چون دیگر داستانهای هژمونیک سرمایه داری "یک نفر" بر ضد ساختارها می خروشد و برای خروج از این دنیای بسته و رسیدن به جزیره ای که خارج از اقتدار آن حکومت است تلاش می کند. هنگام رسیدن به آن جزیره و البته با تحمل صدمات بسیار با استقبال رهبران انقلاب مواجه می شود. نخبگانی که بر دنیای کنترل شده حکم می رانند و هر آنکس که می تواند ساختارها را بشکند به آنها پیوسته و لایق رهبری جهان تحت سلطه می شد. جالب آنکه امر جنسی در این جزیره ی حاکمان از انقیادها آزاد گشته و نخبگان افلاطونی "زن و خواسته" را به اشتراک گذاشته بودند. مرگ نیز تابعی از اراده ی آنها شده بود و زنان و مردانی مسخ شده و برده‌سان برای بخشیدن اعضایشان به آن رهبران عالیقدر آماده ی هرگونه فداکاری بودند. البته می توان حدس زد که تازه آمدگان با جاودانگی و امر جنسی قابل خرید نبودند. چرا که آنها قهرمانان دنیای آزاد بوده و تسخیرناپذیر بودند.
حال که هیولاهای ساخته و پرداخته دستگاه هژمونیک سرمایه داری، به سبک قدیم، چندان خواهانی ندارند و مابه ازاهای آنها در جهان واقع فروپاشیده اند، آنچه می تواند هیولای دنیای ما باشد چیزی جز سرمایه داری لجام گسیخته و نئولیبرال نیست. در این دنیا، بی آنکه از تخیل خاصی بهره بگیریم "لذت و زندگی" به الیتی محدود است. نخبگانی یک درصدی که اختیار زندگی ما را این بار با رشته های نامرئی و هژمونیک به دست دارند. آنها در بوق می کنند که لذت ببر! لذت بردن اما فقط با پیوستن به آنها میسر است. این حلقه ی نخبگانِ بسیار محدود، اینبار نه در جزیره ای محصور که در میان ما زندگی می کنند البته در قلعه های به ظاهر شفاف اما تسخیر ناپذیرِ مالکیت خصوصی! لذت بردن از بدن در این جهان پایان تاریخی، وقتی میسر می شود که با آنها و از آنها باشی.
این ساختار وارونه، جامعه را از خود بیگانه و حتی پزشکی را از کارکرد اصلی خود منحرف کرده است. طب که بنا به خصلت خود باید برای "درد" راه حلی در آستین داشته باشد این بار برای "بی دردان" آستین بالا زده است. به جای آنکه به مالاریای بی رحم بپردازد، کرمهای زیبایی را تولید و تجویز می کند. به جای اینکه تمام منابع را برای ریشه کنی اسهال و بیماریهای تنفسی کودکان در کشورهای در حال توسعه به کار ببرد، منابع را در راستای تهیه ی داروهای تقویت قوه ی باه! تخصیص می دهد. به جای یافتن راه حل برای سو تغذیه، داروهای لاغر کننده ی فوری و چربی سوز و شکل دهنده را به روی میز می گذارد و چند سالی است که به تجارت مرگ نیز می پردازد.
پزشکی در لوای سوگند دیرین خویش برای پیروزی بر "درد و نیستی" در جهان سرمایه خود را دیگرگونه بازتولید کرده است: "مرگ بیماری است و چون هر بیماری دیگر قابل شکست دادن!" البته چون دیگر گزاره های این جهان از خود بیگانه، این گزاره نیز حقیقتی است که برای پوشاندن حقیقتهای دیگر به کار می آید. به راستی که مرگ تعویق پذیر است اما نه برای افریقایی اهل سوازیلند که ایدز و سل مقاوم به دارو، میانگین سنی اش را به زیر چهل سال رسانده است. مرگ البته که کند شدنی است اما نه برای میلیونها انسانی که در زاغه های ریودوژانیرو، لیما، سانتیاگو و... از سوتغذیه حاد به آسانی بیمار می شوند و می میرند. جلوی مرگ می توان ایستاد ولی به مدد داروهایی که نه فقط قیمت آنها بلکه هزینه ی تحقیق و تولید آنها معادل بودجه درمانی و بهداشتی کل آفریقای زیر صحراست. پیری را می توان به تاخیر انداخت اینبار نه با فداکاری پیروان مسخ شده در داستانی اورولی، بلکه به مدد بدل کردن تک تک ارگانها و اعضا بدن انسان به کالایی قابل فروش. دیگر نیاز به نوشتن داستانهای دهشت بار نیست. کالاانگاری جهان سرمایه می تواند کلیه را با اجبار اقتصادی ولی با رضایت صاحبش از شکم او بیرون بکشد؛ اگر هم نتواند برای ارگانهای حیاتی "رضایت" صاحب بدن را جلب کند چنان بازار پرسودی برای "شکست دادن مرگ" ایجاد می کند که باندهای تبه کار دست دردست پزشکانی متبحر! آنها را به زور از بدن قربانیان بیرون بکشند و به بدنهای ارزشمند اقلیت یک درصدی پیوند بزنند(Scheper-Hughes, 1996:3-11). زشتی چنان عریان است که دیگر نیاز به نوشتن داستانهای تخیلی برای ادراک آنچه بر سر زندگی در این جهان پایان تاریخی بر انسان و بدنش می آید نیست سخن از مزرعه های تولید بچه baby farms و خانه های پروار بندی Fattening Houses است که در آن بچه هایی از نطفه‌ی این اقلیت یک درصدی به دنیا می آیند و برای اهدا غیرداوطلبانه ی ارگانها نامزد می شوند! جهانی به شدت قطبی شده که اقلیتی در سودای چشمه ی ظلماتند و پزشکی را به زیر نگین خود کشانده اند؛ در مقابل اکثریتی عظیم از بی صدایان قرار دارند که مرگشان نه تحسری بر می انگیزد و نه حتی رگ غیرت پزشکی نوین را می جنباند. این جاست که مرگ، کسب و کار می شود. تجارتی حقیر با بوی مردار.


مرگ کسب و کار من است، نام رمانی است از روبر مرل با ترجمه ی احمد شاملو


Scheper-Hughes, N.
Theft of Life: The Globalization of Organ Stealing. Anthropology Today, Vol. 12, No. 3 (Gun.,1996) 1996