• کورت شارف مترجم شعر و ادبیات فارسی است که به تازگی مجموعه ای از اشعار اسماعیل خویی را به زبان آلمانی ترجمه و با عنوان «کنار پنجره ی یاد» منتشر کرده است. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۱۹ آذر ۱٣۹۱ -  ۹ دسامبر ۲۰۱۲

 
 کورت شارف مترجم شعر و ادبیات فارسی است که به تازگی مجموعه ای از اشعار اسماعیل خویی را به زبان آلمانی ترجمه و با عنوان «کنار پنجره ی یاد» منتشر کرده است.
در بیست و دوم اکتبر ٢٠١٢ در یکی از قصرهای کوچک و زیبای شهر کوبورگ مراسم رونمایی از کتاب "کنار پنجره ی یاد"، ترجمه ی مجموعه ای از اشعار اسماعیل خویی، برگزار شد. در این مراسم که بسیاری از دوستداران ادبیات در آن گرد آمده بودند، شهردار شهر کوبورگ و همچنین کورت شارف، مترجم اشعار اسماعیل خویی، به سخنرانی پرداختند. کورت شارف در سخنانش به زندگی، شعر و جایگاه ادبی اسماعیل خویی در ادبیات فارسی پرداخت و همچنین اشعاری از او را به زبان آلمانی روخوانی کرد.
مصاحبه ی زیر با مترجم کتاب "کنار پنجره ی یاد" توسط روزنامه ی محلی شهر کوبورگ انجام و در همان روزنامه منتشر شده است. اسماعیل خویی دو سال پیش برنده ی مهمترین جایزه ی ادبی این شهر شد. این جایزه به نام شرق شناس برجسته آلمانی فریدریش روکرت به برندگان آن اهدا می شود.


روزنامه ی کوبورگ: از نظر شما بهار عرب چه تأثیراتی بر ایران داشته؟
کورت شارف: پیوند ایران و اعراب کمتر از آن چیزیست که تصور می شود. فارسی یک زبان هندو اروپایی و عربی یک زبان سامی است. بنابراین ادبیات فارسی و عرب تأثیر مستقیم بر هم ندارند و بیشتر از راه های دیگر مثل زبان انگلیسی با یکدیگر در ارتباط هستند. اکثریت ایرانی ها عربی نمی دانند و بین اعراب هم بسیار کم هستند کسانی که به فارسی سخن بگویند. افزون بر این اکثر اعراب سنی و نود درصد ایرانی ها شیعه هستند. این تفاوت مذهبی آنها را بیشتر از هم جدا می کند.
روزنامه ی کوبورگ: این برای نقش نویسنده ی ایرانی به چه معناست؟
کورت شارف: طبقه ی متوسط ایران نسبت به سرنگونی دیکتاتورها در تونس و لیبی با حسرت واکنش نشان داد (این بازی زبانی هم اینرا نشان می دهد: تونس تونس ایران نتونس)، اما در واقع هیچ رابطه ی مستقیمی بین این جوامع وجود نداشت. نقش نویسندگان ایرانی بنابراین تغییری نکرده و ایشان همچنان بخش مهمی از وجدان ملتشان هستند. البته بسیاری ایران را ترک کرده اند. پس از تقلب انتخاباتی و سرکوب های پس از آن موج جدیدی از مهاجرت نویسندگان ایرانی آغاز شد. همچنین ناآرامی ها و اعتراضات به نتایج انتخابات هشتاد و هشت در ایران با خیزش های کشورهای عرب تفاوت داشت. بر خلاف خیزش های اخیر که آب به آسیاب بنیادگرایان ریختند، اعتراضات ایرانیان در جهت اصلاح انتقلاب اسلامی با هدف عقب زدن بنیادگرایان بود.
روزنامه کوبورگ: این چه تأثیری بر ادبیات ایران گذاشته؟
کورت شارف: نویسندگان و شاعران ایرانی به شیوه ی خودشان و با نگاهی انتقادی به این موقعیت می پردازند، اما برای دریافتی درست از آنچه می گویند باید سعی کرد حرفشان را از پشت کلماتشان شنید، چون سانسور در سال های اخیر بسیار تشدید شده و حتی برخی کتاب ها که در فضای نسبت به امروز بازتر دوران خاتمی اجازه ی نشر می گرفتند، امروز اجازه ی انتشار ندارند. اما ادبیات فارسی بر پایه ی شهامت، پشتکار و تخیل نویسندگان ایرانی به حیاتش ادامه می دهد.
روزنامه ی کوبورگ: این چه تأثیری در معرفی ادبیات فارسی در زبان آلمانی داشته؟
کورت شارف: خوشبختانه به تازگی در آلمان تعداد بیشتری از ناشرها، حاضر به این خطر اقتصادی شده اند که بیشتر به نشر آثار ادبیات فارسی بپردازند. این می تواند نتیجه ی اتفاقات سیاسی و توجه بیشتر به مسائل خاور میانه و خاور نزدیک باشد. اما اکثر آنها به معرفی آثار ادبی فارسی که از کیفیت خوبی برخوردارند می پردازند.


روزنامه کوبورگ: چه انتظاری از ترجمه ی جدیدتان، "کتار پنجره ی یاد"، دارید؟
کورت شارف: این کتاب مجموعه اشعار یکی از مهمترین شاعران معاصر ایران است که شعرش تا امروز فقط از طریق آنتولوژی های شعر فارسی در اختیار مخاطب آلمانی زبان قرار داشت. خویی از یک طرف میراث کلاسیک های شعر فارسی مثل شاعر مورد ستایش روکرت و گوته یعنی حافظ است و از طرف دیگر از نظر سبک و موضوع شعرهایش فرزند زمان معاصر است. شعرهای او هم با خرد ما رابطه می گیرند و هم با دلمان. این کتاب برای دوستداران شعر در آلمان بسیار خواندنی است.
روزنامه کوبورگ: شعر چه تأثیری دارد در جهانی که اینهمه دچار تهدیدات نظامی است و کشوری مثل ایران هم می خواهد به یک قدرت اتمی تبدیل بشود؟
کورت شارف: اتفاقاً شاعرانی نظیر خویی همواره از قلم همچون یک سلاح استفاده کرده اند و از طریق آثارشان وجدان مخاطبینشان را فراخوانده اند و ایشان را به شرکت در مسائل اجتماعی سیاسی دعوت کرده اند. تغییرات اجتماعی بدون آمدن مردم به خیابان قابل تصور نیست و آنها برای چنین اقدامی نیاز به پشتیبانی دارند. اما از طرف دیگر هم نمی توان از شعر انتظار داشت که قبل از هر چیز به سیاست بپردازد. سعید، شاعر ایرانی آلمانی، حرف زیبایی دارد که می گوید: سیاسی بودن خواست شعر است، نه وظیفه اش. وظیفه ی اصلی ادبیات این است که ادبیات باشد. (در ضمن رژیم ایران این ادعا را که در پی ساختن بمب اتم است کرده و هیچ مدرکی هم برای اثبات چنین ادعایی تا کنون به دست نیامده است.)
روزنامه کوبورگ: ترجمه ی شعر چگونه است؟ مرز ترجمه و بازسرایی کجاست؟
کورت شارف: باید مراقب بود که نه معنی معنی شعر که موسیقی آن نیز به زبان آلمانی برگردانده شود. برای این کار هم باید به فرم اصلی شعر وفادار بود، هم می بایست تا حدی جرأت ترجمه ی آزاد داشت. تلاشم این بوده که شعرها را به گونه ای به آلمانی برگردانم که جان شعر در ترجمه ها نیز حفظ شود تا بتواند در مخاطب نفوذ کند. اینکه این را ترجمه بنامیم یا بازسرایی، بیشتر بحث انتخاب یک واژه است تا به خود کار مربوط باشد.
روزنامه کوبورگ: حالا کدام یک درباره ی شعر اسماعیل خویی صادق است؟
کورت شارف: سعی کرده ام سبک شعرهای خویی نیز در ترجمه ها مشخص باشد. اگر ترتیب قافیه ها آزاد بده باشد، منم در برگرداندن قافیه ها همانطور که در شعر آمده اند سختگیری نکرده ام و هنگام ترجمه آزادی بیشتری برای خودم قائل شده ام. اما اگر شعر در قالبی کلاسیک بوده باشد منم در ترجمه همان قالب را برگردانده ام. همینطور باید گفت ادبیات خویی فقط به ایران مربوط نیست. آثار او پر از مضامین ادبیات جهانی است. در آثار خویی مضامین فرهنگ غرب بسیار دیده می شوند. به عنوان مثال شعر زیبایی درباره ی "دون ژوان" سروده است. ترجمه ی اینگونه شعرها کمتر دشوار است. بنابر این اطمینان دارم که مخاطب آلمانی زبان نیز با این اشعار رابطه می گیرد و از خواندن آثار برنده ی جایزه ی روکرت لذت خواهد برد.


منبع:
Coburger Tagesblatt, DONNERSTAG/FREITAG, 1./2.NOVEMBER 2012