• تراژدی گرسنگی بر اثر وضعیت اضطراری ناشی از کمبود غذا در شاخ آفریقا دوباره به اخبار روز بدل شده و این در حالی است که قحطی یک واقعیت خاموش روزمره است. به گزارش سازمان خواروبار و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO)،بیش از یک میلیارد نفر برای دستیابی به غذا با مشکل مواجهند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۱ بهمن ۱٣۹۱ -  ۲۰ ژانويه ۲۰۱٣

امواج رشدیابنده خصوصی سازی زمین در آفریقا، نظام غذایی و کشاورزی ناپایدار این قاره را آسیب پذیرتر کرده است.
تراژدی گرسنگی بر اثر وضعیت اضطراری ناشی از کمبود غذا در شاخ آفریقا دوباره به اخبار روز بدل شده و این در حالی است که قحطی یک واقعیت خاموش روزمره است. به گزارش سازمان خواروبار و کشاورزی سازمان ملل متحد(FAO)،بیش از یک میلیارد نفر برای دستیابی به غذا با مشکل مواجهند.

قحطی با دلایل و مسئولیت سیاسی
آفریقا سرزمین به یغما رفته است.طی قرن ها سلطه و استعمار،منابع طبیعی اش از جوامع بومی دریغ شده و به تاراج رفته است.اگرچه ،این غارت نه فقط مشمول طلا ، نفت، کائوچو،الماس و...بلکه آب، زمین و بذرهای تامین کننده ی مواد غذایی ساکنان را نیز شامل می شود. اگر ٨۰ درصد جمعیت شاخ آفریقا همان طور که FAO نشان داده، به عنوان منبع اصلی غذا و درآمد ، وابسته به کشاورزی است؛ در صورتی که زمینی برای کشت وجود نداشته باشد، آنها باید چه بکنند؟
در سال های اخیر، موج رشدیابنده خصوصی سازی زمین در آفریقا (خریداری شده توسط شرکت های چند ملیتی در عرصه تولید مواد غذایی، دولت های خارجی یا صندوق های سرمایه گذاری)،نظام غذایی و کشاورزی آن را آسیب پذیرتر کرده است. روستاییان و کشاورزانی که از زمین هایشان بیرون رانده شده اند،کجا می توانند چیزی برای خوردن کشت کنند؟ در نتیجه این اقدامات و پس از گذشت دهه ها از اعمال سیاست های آزاد سازی تجاری که ظرفیت تولیدی را کاهش داده،مشاهده می شود که ظرفیت پیشاپیش محدود برخی کشورها جهت تامین و ذخیره خواروبار به شکل فاجعه باری کاهش یافته است.
بحران مالی و غذایی که در ۲۰۰٨ آغاز شد، همان طور که به خوبی توسط سازمان بین المللی GRAIN ثبت شده، به دور جدیدی از تخصیص زمین در مقیاس جهانی انجامید.دولت های کشورهایی که وابسته به واردات مواد غذایی اند،به منظور حصول اطمینان از تولید مواد غذایی برای مردمشان در فراسوی مرزهایشان، و شرکت های کشت وصنعت و سرمایه گذاران، مشتاق برای سرمایه گذاری جدید و سودآور، متعاقبا زمین های حاصل خیز در جنوب را بدست آورده و از آن خود کردند.روندی که کشاورزی روستایی و امنیت غذایی این کشورها را تهدید می کند.
بر اساس داده های بانک جهانی، تخمین زده می شود که از سال ۲۰۰٨، آنها به این طریق حدود ۵۶ میلیون هکتار زمین را در مقیاس جهانی بدست آورده اند، که بخش عمده آن، بیش از سی میلیون هکتار، در آفریقا یعنی در جایی بوده است که زمین ارزان بوده و مالکیت بومی آن را آسیب پذیرتر کرده است.منابع دیگر،نظیر Global Land Project از ۵۱ تا ۶۱ میلیون هکتار در آفریقا یعنی محدوده ای به وسعت فرانسه سخن می گویند.این محدوده شامل اجاره،امتیاز بهره برداری یا خرید زمین می شود.اشکال معامله می تواند چندگانه و اغلب مبهم و غیر شفاف باشد. روندی که برخی نویسندگان آن را "استعمار نو" یا "استعمار کشاورزی" از طریق استعمار مجدد و غیرمستقیم منابع آفریقا نام نهاده اند.
بانک جهانی همراه با دیگر نهادهای بین المللی نظیر FAO ، کنفرانس سازمان ملل پیرامون تجارت و توسعه (UNCTAD) و صندوق بین المللی برای توسعه کشاورزی (IFAD) مدافع اصلی توسعه و ترویج آن چه " اصول سرمایه گذاری مسئول در کشاورزی" نامیده می شود بوده اند، که به در اختیار گرفتن زمین توسط سرمایه گذاران خارجی مشروعیت می بخشد.از طریق IFC (همکاری مالی بین الملل) که یکی از نهادهای وابسته به بانک جهانی است که به امور بخش خصوصی می پردازد، برنامه هایی اجرا و به پیش رانده شده است تا موانع اجرایی را حذف و قوانین و نظام مالیاتی در کشورهای جنوب را تغییر دهند و سرمایه گذاری را تشویق کنند.
اتیوپی، یکی از کشورهایی که در معرض قحطی کنونی است،٣ میلیون هکتار از زمین های قابل کشت خود را به سرمایه گذاران خارجی در هند، چین، پاکستان، عربستان سعودی و برخی کشورهای دیگر پیشنهاد داده است. کسب و کار بهتر از این نمی شود: ۲۵۰۰ کیلومتر مربع زمین حاصلخیز بکر ، ماهانه ۷۰۰ یورو با قراردادی پنجاه ساله.این برای مثال توافقنامه ای است میان دولت اتیوپی و کمپانی هندی Karuturi Global ، یکی از ۲۵ شرکت بزرگ کشاورزی جهان که از این زمین ها برای کشت برنج،نیشکر،ذرت ، کتان و تهیه روغن نخل برای صادرات استفاده می کند. و اما تبعات: هزاران تن از کشاورزان و مردم بومی از زمین هایشان بیرون انداخته می شوند، همان کسانی که از گرسنگی و فقدان غذا بیشترین رنج و آسیب را متحمل می شوند.همچنین ما شاهد قطع جنگل ها و سوزاندن آن ها در ابعاد وسیع خواهیم بود.
دیگر کشورهای آفریقایی نظیر موزامبیک، غنا، سودان، مالی، تانزانیا، و کنیا میلیون ها هکتار از قلمرواشان را اجاره داده اند. در تانزانیا، دولت عربستان سعودی اختیار ۵۰۰۰۰۰ هکتار زمین برای تولید برنج و گندم جهت صادرات را بدست گرفته است.در کنگو، ۴٨ درصد زمین های کشاورزی در دست سرمایه گذاران خارجی است.در موزامبیک، بیش از ده میلیون ناحیه از زمین اجاره داده شده است.
کنفرانس آکادمیک " ربودن زمین در ابعاد جهانی" که در آوریل ۲۰۱۱ در بریتانیا برگزار شد به تاثیر منفی این اکتساب ها و سودها اشاره داشت.بیش از صد مطالعه موردی ثبت شده نشان می دهد که چطور این سرمایه گذاری ها هیچ تاثیر مثبتی بر جوامع بومی نگذاشته و برعکس به آوارگی و فقر فزاینده دامن زده اند.
سال هاست که جنبش بین المللی Via Campesina تاثیر فاجعه بار موج عظیم ربودن زمین بر مردم کشورهای جنوب را رسما اعلام کرده است. اگر می خواهیم به گرسنگی در جهان پایان دهیم، ضروری است از دسترسی همگانی به زمین اطمینان حاصل کنیم، و همچنین از دسترسی به آب و بذرها. و همچنین باید بورس بازی و معاملات تجاری در ارتباط با آن چه ما را تغذیه کرده و غذایمان را تامین می کند را ممنوع کنیم.

ایستر ویواس عضو مرکز مطالعات جنبش های اجتماعی در Universitat Pompeu Fabra است.