• دامن زدن به مبارزات مطالبه محوری و همکاری، اتحاد عمل و ائتلاف برای استقرار دموکراسی به جای جمهوری اسلامی، سطوح مختلفی از مبارزه اند و این همه باید با مشارکت نیروهای دموکرات کشورمان، چه آنان که از صندوق ها روی برتافته اند و چه آنان که برای تغییر به سوی صندوق ها شتافته اند، به سرانجام رسد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ٣۰ خرداد ۱٣۹۲ -  ۲۰ ژوئن ۲۰۱٣

 * محمد اعظمی از فعالین سیاسی پرسابقه ی چپ و عضو کمیته ی مرکزی سازمان اتحاد فدائیآن خلق ایران است.

اخبار روز: انتخاب آقای روحانی پیروزی مردم بود؟

محمد اعظمی: در جمهوری اسلامی انتخابات از جوهره اصلی اش، که حق انتخاب آزادانه است، تهی است. یک رای گیری است برای تقسیم قدرت بین طرفداران نظام. البته دایره طرفداران و موافقان نظام هم با گذشت زمان تنگ تر شده است، به گونه ای که در همین انتخابات، مصلحت ندیدند رئیس تشخیص مصلحت نظام هم، خود را به رای مردم بسپارد. در چنین انتخاباتی مردم از روزنه تنگی که رژیم گشوده بود، عبور کردند تا کارنامه ولی فقیه را باطل اعلام کنند.
برخی به خطا این شکست آشکار را، هوشیاری ولی فقیه و پیروزی او قلمداد می کنند. این چه پیروزی است که از میان ۶ کاندیدای از فیلتر گذشته، دورترین آنان به ولی فقیه، بیشترین رای را کسب می کند. مردم در این انتخابات از حسن روحانی ابزاری ساختند برای بیان مخالفت با سیاست های ماجراجویانه و تشنج زای ولی فقیه. متوهم معرفی کردن مردم و یا هوشیار قلمداد نمودن دستگاه ولایت برای من چندان قابل فهم نیست. بسیاری از رای دهندگان نیروهائی هستند که روحانی را می شناسند. از پیوند او با جمهوری اسلامی مطلع اند. اما او را وسیله ای کردند تا نقشه دستگاه ولایت را به شکست بکشانند. همانگونه که پس از انتخابات ٨٨ در مراسم و راهپیمائی های حکومتی شرکت می کردند تا مهر و نشان خود را بر آن بنشانند. به همین خاطر در پاسخ به پرسش شما می گویم این انتخابات برای مردم ایران و برای افکار عمومی جهان با «نه» به ولی فقیه شناخته شده است. و این البته موفقیتی است برای مردم، اما فضا و جو تهییجی بعد از انتخابات، خصلت بغایت غیر دموکراتیک انتخابات و حذف نیروهای چپ و ترقی خواه و حتی حذف خاتمی و رفسنجانی را در سایه قرار داده و به فراموشی سپرد.

اخبار روز: برای علی خامنه ای و شورای نگهبان قابل تصور بود که بخشی از مردم از میان کاندیداهای تائید شده به چهره ای که نسبت به سایرین بیشترین فاصله با رهبری حاکمیت را بازتاب می دهد، رای خواهند داد. چرا حسن روحانی را تائید کردند؟

محمد اعظمی: به نظر من این ارزیابی را نداشتند که حسن روحانی رای مردم را بدست خواهد آورد. برنامه حسن روحانی با رفسنجانی تفاوت چندانی ندارد. رفسنجانی را کنار زدند چون شک نداشتند که در این شرایط، مردم به او رای می دهند. اما روحانی تکلیفش ناروشن بود. در هیچکدام از نظر سنجی ها رای او بالا نبود. نیروئی که برای شرکت در چند روز آخر بسیج شد و به روحانی نظر داشت، پیش از این، قصد شرکت نداشت. دستگاه ولایت و شخص خامنه ای تا همین چند روز آخر امیدی به مشارکت مردم نداشتند. دعوت خامنه ای از مخالفان جمهوری اسلامی به دلیل این ارزیابی صورت گرفت. آنها اهمیت مشارکت را می دانستند اما از ترس خارج شدن کنترل جامعه از دستشان، فضا را امنیتی نگاهداشته بودند. بسیاری از رای دهندگان در همان روز رای گیری تصمیم گرفتند در انتخابات شرکت کنند و به روحانی رای دهند. برای بخشی از حکومت در این اواخر حذف او مطرح گردید، اما مجموعه شرایط از جمله نارضایتی وسیع، و بی اعتمادی گسترده مردم از حکومت و پشتیبانی بخشی از اصولگرایان از او، مانع خارج کردنش از میدان شد. از نظر من عامل دیگری نیز عمل می نمود. دستگاه ولایت، پیش از این تصمیم گرفته بود که رابطه اش را با غرب عادی کند. این تصمیم در سخنان خامنه ای بازتاب روشنی داشت. اما دستگاه ولایت در نظر داشت خودش پیش برنده این سیاست باشد. روحانی هم در چارچوب نظر رفسنجانی با این سیاست و تصمیم جدید ولی فقیه همراه بود. رد صلاحیتش آنهم پس از تائید شورای نگهبان و در پی افتضاحات قبل از آن، برای دستگاه ولایت مقرون به صرفه نبود. افزون بر این دو عامل، سرعت حرکت و تصمیمی که در دقیقه ۹۰ مردم گرفتند، حکومت را غافلگیر کرد و فرصتی نماند تا برای این حالت فکر و برنامه ای تدارک کنند.

اخبار روز: آقای روحانی نماد تغییر در سیاست حکومت است؟

محمد اعظمی: تغییر در سیاست نسبی است. برخی تغییرات اساسا در چارچوب ساختار کنونی و قانون اساسی جمهوری اسلامی ممکن نیست. بنابراین نه روحانی و نه هیچکدام از اصلاح طلبان نمی توانند نماد آن تغییرات باشند. سیاستی که روحانی دنبال می کند در چارچوب سیاست رفسنجانی است و با سیاست تا کنونی تفاوت دارد. او می خواهد عادی کردن رابطه با جهان در چارچوب مناسبات سرمایه داری را دنبال کند. در نتیجه چنین سیاستی، امکان گشوده شدن روزنه ای برای تنفس بخش خصوصی منتفی نیست. و در محدوده همین حد از تغییرات، باز شدن فضای سیاسی در چارچوب ظرفیت نظام قابل تصور است.

اخبار روز: شاهد تغییراتی در جهت تامین حقوق اولیه شهروندان مثل آزادی روزنامه ها، زندانیان سیاسی، کم شدن تبعیض علیه زنان، اقلیت های قومی-ملی و مذهبی، آزادی نهادهای مدنی ، بهبود وضع زندگی کارگران و آزادی تشکل یابی آنان خواهیم بود؟

محمد اعظمی: تغییرات خواست مردم جامعه است. مردمی که از هر روزنه کوچکی برای عقب نشاندن استبداد استفاده کرده اند، بدون شک در این دوره نیز برای بهبود وضعشان آرام نخواهند گرفت. اینکه تا چه انداز موفق شوند در درجه نخست به مبارزه و پافشاری خودشان ارتباط دارد. روحانی طبعا کمتر از احمدی نژاد مردم را تحت فشار قرار خواهد داد، اما تا مردم خواسته هایشان را طرح و برایش مبارزه نکنند، تغییر مثبتی به سود آنها رخ نخواهد داد.

اخبار روز: مردم قادرند رئیس جمهور را در جهت تامین خواست ها و انجام تغییرات، تحت تاثیر و فشار قرار دهند، وسیله موثر این تاثیرگذاری و اعمال فشار چیست؟

محمد اعظمی: موثرترین ابزار برای تامین خواسته های مردم سازمانیابی است. تقویت نهادهای مدنی و استفاده از تمامی اشکال غیرخشونت آمیز مبارزه، امکان تحقق برخی خواسته ها را ممکن خواهد نمود. مشکلی که وجود دارد پراکندگی اپوزیسیون دموکرات است. در غیاب این نیرو مردم عملا در میدان نیروهای معتقد به نظام حرکت خواهند نمود. دلیلی هم ندارد مردم برای بهبود هر چند اندک وضع زندگی خود، به این یا آن جناح روی خوش نشان ندهند. مردم زمانی از تغییرات جزئی چشم پوشی می کنند که در برابرشان چشم انداز امیدوار کننده ای گشوده شود.

اخبار روز: نسبت آقای موسوی با دولت تازه و نسبت جنبش سبز با این دولت چطور تنظیم می شود؟

محمد اعظمی: روحانی در جریان انتخابات در برابر دستگاه ولایت و نیروهای امنیتی که خواهان مرزبندی با موسوی بودند سکوت معناداری داشت. از برخی خواسته های جنبش سبز نیز دفاع کرد. چگونگی ارتباط دولت تازه با آقای موسوی و جنبش سبز نیز در نخستین گام، آزادی موسوی و دیگر زندانیان سیاسی از زندان است. پس از برداشتن این گام می تواند این امیدواری ایجاد شود که در جهت خواسته های دیگر نیز گامهائی برداشته شود. اما فراموش نباید کرد که روحانی نه خاتمی است و نه موسوی. او از آنها بسیار عقب تر بوده است. تغییر تحولات و رشد نارضایتی و نیاز روحانی به رای مردم، تغییراتی در برنامه او به سود تعدیل برخی فشارها ایجاد کرده است. اما این تغییرات تا کجا پیش خواهد رفت به فشار توده ای بستگی دارد.

اخبار روز: بخشی از مردم به اعتراض در انتخابات شرکت نکردند، اینها چه قدمی باید بردارند تا اعتراضشان دیده شود و بتوانند در تحولات آتی تاثیرگذار باشند؟

محمد اعظمی: بخشی از مردم که به اعتراض مشارکت نکرده اند، همراه با بخشی که خواهان تغییر وضع موجودند هر دو یک نیرو با هدف مشترک هستند که با دو شیوه در این انتخابات رفتار کرده اند. هم نیروی بایکوت صندوق ها و هم کسانی که شرکت در انتخابات را درست تر دانسته اند، هر دو مخالف استبدادند و برای استقرار دموکراسی و برای کم کردن فشار بر روی مردم در این انتخابات واکنش متفاوت نشان داده اند. انتخابات ریاست جمهوری گذشت. در فرصتی باید برای درس گیری از آن و چگونگی واکنش در برابر آن، بحثی دوستانه گشوده شود. من فکر می کنم که نباید گذاشت شیوه مبارزه با استبداد در میان نیروهای مدافع استقرار دموکراسی شکاف اندازد. نیروهائی که برای استقرار دموکراسی عبور از حکومت دینی را در چشم انداز مبارزه خود قرار می دهند باید بکوشند متحدا از امکانات هر چند کوچک برای تحقق خواسته های مردم استفاده کنند. دامن زدن به مبارزات مطالبه محوری و همکاری، اتحاد عمل و ائتلاف برای استقرار دموکراسی به جای جمهوری اسلامی، سطوح مختلفی از مبارزه اند که هر کدام در جایگاه خود می تواند جنبش مردم برای عقب نشاندن استبداد را تقویت کتد. و این همه باید با مشارکت نیروهای دموکرات کشورمان، چه آنان که از صندوق ها روی برتافته اند و چه آنان که برای تغییر به سوی صندوق ها شتافته اند، به سرانجام رسد.