• مهم این است که بجای تقسیم مردم و نیروها به مدافعان شرکت و مدافعان عدم شرکت، ببینیم که ما در آینده چگونه می توانیم مطالبات مشترک خود را با همفکری و همیاری یکدیگر جمع بندی کنیم و با چه سیاستی می توانیم به پیگیری این خواستها توسط مردم یاری رسانده، و امکان تحقق آنها را بیشتر کنیم ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ٣۱ خرداد ۱٣۹۲ -  ۲۱ ژوئن ۲۰۱٣

* فرزانه عظیمی مسئول هیات سیاسی - اجرایی اتحاد جمهوری خواهان ایران است 


اخبار روز: انتخاب آقای روحانی پیروزی مردم بود؟

فرزانه عظیمی: انتخاب آقای روحانی بیشتر موفقیتی برای نیروهای اصلاح طلب و میانه رو حول آقایان خاتمی و رفسنجانی بود. هر چند آقای خاتمی نتوانست امکان شرکت در انتخابات را پیدا کند و آقای رفسنجانی هم رد صلاحیت شد، اما آن دو توانستند نیروئی را که حول محوریت این دو نفر به عرصه انتخابات آمده بود، در لحظات پایانی و بعد از انصراف آقای عارف به سوی انتخاب آقای روحانی جهت بدهند.
‎بعد از حذف آقای رفسنجانی درست است که در آغاز نوعی یاس و بی اعتمادی به بر فضای انتخاباتی سایه افکند، اما به تدریج این وضعیت تغییر کرد. کناره گیری آقای عارف و پشتیبانی آقایان رفسنجانی و خاتمی از آقای حسن روحانی نقش تعیین کننده ای در جهت گیری بخش مهمی از آرا به سوی ایشان داشت‫.‬ بخش مهمی از پایه اصلاح طلبان، نیروهای میانه رو و نیز بخشی از اصولگرایان معتدل موافق انتخاب اقای روحانی بودند. انتخاب آقای روحانی نتیجه شکل گرفتن چنین برآیندی بود‫.‬
‎طبیعی است که انتخاب آقای روحانی در همان دور اول، موفقیتی برای مردم هم بود. این انتخابات امید به تغییر را تقویت نموده است. پیام آن شکست سیاست های تاکنونی حکومت در عرصه داخلی و خارجی است. هیچ کدام از کسانی که به طرز آشکار از سرکوب جنبش سبز و سیاست خارجی تنش زای تاکنونی دفاع کرده بودند و به مراکز قدرت نزدیک بودند، ‌رای قابل توجهی به دست نیاوردند. سرنوشت این انتخابات را رای شهروندان تعیین کرد و این یک موفقیت برای مردم است.

اخبار روز: برای آقای خامنه ای و شورای نگهبان قابل تصور بود که بخشی از مردم از میان کاندیداهای تائید شده به چهره ای که نسبت به سایرین بیشترین فاصله با رهبری حاکمیت را بازتاب می دهد، رای خواهند داد. چرا حسن روحانی را تائید کردند؟

فرزانه عظیمی: ‎شاید تصور شورای نگهبان و آقای خامنه ای این بود که حسن روحانی و محمدرضا عارف در مقایسه با خاتمی و یا رفسنجانی شانس کم تری برای رقابت با کاندیداهای مورد نظر آن ها دارند. اما محاسبه آن ها درست از آب در نیامد. دلیل اصلی حذف رفسنجانی هشدارهای مقام امنیتی حکومت در مورد سونامی رای مردم به ایشان بود. شاید تصور می شد که این سونامی را در حد محدود هم نشود به طرف روحانی سوق داد. ولی در عمل چیز دیگری اتفاق افتاد.
‎از سوی دیگر سیاست مورد حمایت آقای خامنه ای در عرصه بین المللی به بن بست رسیده است و تحریم های گسترده و تبعات کاملا آشکار آن ها در عرصه اقتصادی، زندگی را برای بخش وسیعی از مردم به مراتب دشوارتر نموده است‫.‬ این وضعیت و نگرانی مردم از بدتر شدن اوضاع، نارضایتی را تا سطح غیرقابل پیش بینی در جامعه و حتی بین طرفداران حکومت نیز گسترش داده است. سرکوب های ۴ سال گذشته که بخش وسیعی از جریان های درون نظام را نیز دربر گرفت، به جائی نرسیده و بحران سیاسی را نه تنها حل نکرده، بلکه هر روز به ریزش های جدیدی از طرفداران حکومت منجر شده و حتی نزدیکان دیروز را به صف منتقدین امروز سوق داده است‫.‬ مجموعه این عوامل، می توانست هزینه رد صلاحیت آقای روحانی را برای حکومت نه فقط سنگین، که غیرقابل پیش بینی کند‫.‬

اخبار روز: آقای روحانی نماد تغییر در سیاست حکومت است؟

فرزانه عظیمی: ‎گرچه آقای روحانی نماینده آقای خامنه ای در شورای امنیت ملی کشور است، اما از نظر سیاسی و با توجه به کارنامه اش بیشتر در ردیف سیاستمدارانی است که به آقای رفسنجانی و سیاست های ایشان نزدیک است. جدا از آن ایشان در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی مسئولیت مذاکره با دول اروپائی را داشت و همانطور که در مناظره های تلویزیونی نیز تاکید کرد، بیشتر مدافع حل بحران اتمی از طریق مذاکره است تا روشی که طی ۸ سال گذشته در پیش گرفته شده است. فاصله آقای روحانی با سیاست خارجی ۸ سال گذشته و به طریق اولی از تاکیدات آقای خامنه ای در این مورد،‌ یکی از نشانه های تغییر سیاست و نیز یکی از عوامل موفقیت او در جلب آرا بود.
‎در مناظره هایی که صورت گرفت، به خصوص در آخرین مناظره، آقای روحانی چهره ای از خود نشان داد که طرفدار پایان دادن به تنش در سیاست خارجی، لغو تحریم ها و تغییر وضعیت فلاکت بار اقتصادی بود. او هم
‎چنین از گشایش در فضای فرهنگی و سیاسی جامعه هم دفاع کرده و در اولین مصاحبه مطبوعاتی خود بر این نکات تاکید کرد. در همین حد ایشان در مقایسه با رقبای خود نماد تغییر در وضعیت فعلی بود و هست و به همین دلیل هم رای او به تنهائی بیش از همه رقبای اش بود. نشانه های این تغییر را بعد از پایان انتخابات در فضای جامعه و حتی در پیام های سران حکومت نیز دیدیم. هنوز دولت آقای روحانی مستقر نشده است ولی مجلس یکی از شعارهای ایشان را به عنوان قانون تصویب کرده است. احیای سازمان برنامه به صورت لایحه قانونی درآمده است. فراموش نکنیم که نیروی اصلی تغییر، جنبش سبز است که در بطن جامعه جاری است و هراس از حضور مجدد آن در هر شکل دیگری بود که این بار، شمارش آرا را به حکومت تحمیل کرد. با توجه به تجربه این جنبش دیگر امکان تغییر نتایج انتخابات به شیوه سال ۸۸ وجود نداشت. حکومت درست است که تا این لحظه هم چنان در سیاست خود در مورد این جنبش تغییر چندانی نداده است، اما تحت فشار آن است که امروز دست به عقب نشینی زده است و تعامل با مخالفان و منتقدان را پذیرفته است.

اخبار روز: شاهد تغییراتی در جهت تامین حقوق اولیه شهروندان مثل آزادی روزنامه ها، زندانیان سیاسی، کم شدن تبعیض علیه زنان، اقلیت های قومی-ملی و مذهبی، آزادی نهادهای مدنی ، بهبود وضع زندگی کارگران و آزادی تشکل یابی آنان خواهیم بود؟
‎
فرزانه عظیمی: آقای روحانی با پشتوانه میلیون ها رایی که به او داده شده است و نیز با اتکا به شهروندانی که گرچه در اعتراض به حذف کاندیداهای اصلاح طلب، و با توجه به تجربه انتخابات ۸۸ در رای گیری شرکت نکرده اند، اما خود نیروی تغییراند، قطعا می تواند در زمینه اجرای وعده های انتخاباتی خود قدم بردارد. آن چه که اهمیت دارد این است که از او انتظاراتی غیر واقعی نداشته باشیم. از او بخواهیم که به وعده ها و برنامه هایش عمل کرده و به مطالبات جامعه مدنی توجه کند. به حقوق و آزادی های مردم احترام بگذارد. مطالبات مردم در این عرصه بسیار متنوع اند از آزادی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تا حق تشکل، اعتصاب و اعتراض را در برمی گیرد.

اخبار روز: مردم قادرند رئیس جمهور را در جهت تامین خواست ها و انجام تغییرات، تحت تاثیر و فشار قرار دهند، وسیله موثر این تاثیرگذاری و اعمال فشار چیست؟
‎
فرزانه عظیمی: مهمرین وسیله تاثیر گذاری، حضور مردم در صحنه فعالیت های سیاسی و اجتماعی است. مردم باید بدانند که حضور آن ها در صحنه تحولات اجتماعی، فقط به روز انتخابات محدود نمی شود. اگر میلیون ها شهروندی که به آقایان موسوی و کروبی رای داده بودند، برای پس گرفتن رای خود در صحنه نمی ماندند، جنبش سبزی وجود نداشت. امروز هم ما شاهد این تغییرات نبودیم. این بار هم پس از انتخابات مردم باید خواهان آن باشند که ریس جمهور منتخب به وعده های خود جامه عمل بپوشاند. احیای سندیکاها، انجمن های فرهنگی و هنری، تشکل های دانشجویی و معلمان و .. تضمینی برای تحقق مطالبات این نیروهای اجتماعی و تقویت نقش تشکل های مدنی در دمکراتیزاه کردن جامعه است. برای تحقق این خواسته ها باید ایستادگی کرد.

اخبار روز: نسبت آقای موسوی با دولت تازه و نسبت جنبش سبز با این دولت چطور تنظیم می شود؟
‎
فرزانه عظیمی: به نظرم رابطه آقای موسوی و جنبش سبز با دولت، جدا از رابطه کل مردم معترض به وضعیت کنونی با این دولت نیست و این رابطه هم، یک رابطه یک طرفه نیست. بخش بزرگی از مردم با شرکت در انتخابات بطور مستقیم و با عدم شرکت در انتخابات بطور غیرمستقیم، از تغییر حمایت کرده اند. فرصت کنونی یک فرصت منحصر به فرد برای آقای روحانی، مردم و حکومت برای آشتی ملی فراهم کرده است. اگر آقای روحانی بتواند استفاده بهینه را از این فرصت تاریخی بکند و از کسانی که در طول این چهار سال بیشترین فشارها و آسیب ها را دیده اند، دلجویی کند، قطعا شاهد بهبود رابطه مردم ناراضی با دولت جدید و همچنین بهبود رابطه فعالین و حامیان جنبش سبز و چهره های شاخص آن آقایان موسوی و کروبی با رئیس جمهور جدید خواهیم بود. گرچه نباید فراموش کرد که در این راه دشواری هایی نیز پیشاروی آقای روحانی خواهد بود . آقای روحانی در اولین مصاحبه مطبوعاتی پس از انتخابات، اعلام کرد که رئیس جمهور همه مردم است. این سخن را می توان این گونه تفسیر کرد که نه کسانی که به ایشان رای داده اند باید انتظارات بیش از حد از دولت آینده داشته باشند و نه کسانی که به ایشان رای نداده اند، خیلی از انجام خواسته هایشان ناامید باشند. ایجاد توازن بین مطالبات طرفداران و مخالفان سیاست های تاکنونی و هموار کردن راه تغییر سیاست ها، هنری است که اگر آقای روحانی از آن برخوردار باشد، می تواند نقطه عطفی در حرکت به سوی بهبود زندگی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آحاد مردم ما باشد.

اخبار روز: بخشی از مردم به اعتراض در انتخابات شرکت نکردند، اینها چه قدمی باید بردارند تا اعتراضشان دیده شود و بتوانند در تحولات آتی تاثیرگذار باشند؟
‎
فرزانه عظیمی: به نظرم عدم شرکت هم خود یکی از وسایل ابراز اعتراض است. گرچه در مورد اثرگذاری آن با تجربه اخیر می توان دوباره فکر کرد. اما به نظرم اعتراض مردم به وضعیت کنونی و خواست تغییر هم با عدم شرکت در انتخابات و هم با رای بسیار بالا به آقای روحانی در همان دور اول، دیده شده است. باید توجه کنیم که پس از انتخابات ۸۸ و با توجه به تجربه آن و در حصر بودن کاندیداهای انتخابات ۸۸ و زندانی بودن تعداد زیادی از فعالین جنبش سبز، بحث عدم شرکت در انتخابات برخلاف سال ۸۸، نه فقط به نیروی سنتی تحریم انتخابات محدود نشد، بلکه بخش وسیعی از جریان ها و تشکل هایی که همیشه و از جمله در انتخابات ۸۸ نیز شرکت کرده بود را نیز شامل شد. این بار حتی ما شاهد عدم شرکت کسانی که خود و یا خانواده شان در نظام جمهوری اسلامی پست های حساسی داشتند، نیز بودیم. در عرصه سازمان ها و جریان های سیاسی نیز همینطور بود. در بعضی جریان های هر دو موضع نمایندگی می شدند. از جمله در اتحاد جمهوریخواهان ایران که رسما موضع عدم شرکت در انتخابات اعلام شد، اما دوستانی نیز موافق شرکت و رای به آقای روحانی بودند و خود به انتشار بیانیه و جمع آوری امضا برای آن دست زدند. پس از اعلام نتایج انتخابات، بسیاری از افراد و جریاناتی هم که به عدم شرکت رای داده بودند، از جمله اتحاد جمهوریخواهان ایران و سازمان اکثریت و شخصیت های اصلاح طلب که پس از انتخابات ۸۸ کشور را اجبارا ترک کرده بودند، پیروزی مردم و انتخاب آقای روحانی را تبریک گفتند. بنابراین، این بار یک دیوار چین شرکت کنندگان و بخشی از آنهایی را که شرکت نکردند از هم جدا نمی کند. برعکس خواسته های مشترک زیادی بین این دو گروه میلیونی مردم و نیز جریان های حامی آنها وجود دارد. مهم این است که بجای تقسیم مردم و نیروها به مدافعان شرکت و مدافعان عدم شرکت، ببینیم که ما در آینده چگونه می توانیم مطالبات مشترک خود را با همفکری و همیاری یکدیگر جمع بندی کنیم و با چه سیاستی می توانیم به پیگیری این خواستها توسط مردم یاری رسانده، و امکان تحقق آنها را بیشتر کنیم. اولین گام طرح و ‍پیگیری خواست ها و مطالباتی است که بخشا وعده انجام آن ها نیز داده شده است.