• هشتم تیر ماه سال روز کشته شدن حمید اشرف رهبر پرآوازه ی جنبش چریکی فدائیان توسط رژیم شاه است. تاثیر حمید اشرف بر نسل امروز مبارزین چپ و آرمانخواه کشور چیست؟ با امیر معماریان گفتگو کرده ایم ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ٨ تير ۱٣۹۲ -  ۲۹ ژوئن ۲۰۱٣

 اخبار روز: هشتم تیر ماه سال ۱٣۵۵ روز کشته شدن حمید اشرف و اعضای رهبری جنبش چریکی فدائیان خلق در خانه ای در مهرآباد جنوبی در تهران توسط ساواک رژیم شاه است. به نظر بسیاری جان باختن حمید اشرف و یارانش بزرگترین ضربه ای است که بر پیکر این جنبش وارد آمد. حمید اشرف هر چند در مهرآباد جنوبی کشته شد، اما در تاریخ چپ ایران حیاتی ماندگار یافت. او از معدود رهبران چپ گرای ایرانی است که نه تنها احترام نسل خود را با - هر گرایش و سمت گیری سیاسی و ایدئولوژیک - برانگیخت، بلکه الگویی شد برای نسل های بعدی جنبش چپ در ایران ایران.
در میآن نسل متاخر چپ ایران، حمید اشرف یکی از محبوب ترین هاست. از امیر معماریان پرسیده ایم که چه چیز حمید اشرف او را امروز در میان چپ های هم نسل او محبوب می سازد.؟ امیر معماریان می گوید: «من در زمانی نفس می کشم که انسانها حتی آرزوی عدالت و آزادی را هم ندارند. عدالت و آزادی کالایی است که به شما هدیه داده می شود و حد و مقدارش را هم غاصبان قصر قدرت معین می کنند. در چنین زمانه ایست که زندگی حمید اشرف باید بسیار مطالعه شود».
امیر معماریان، متولد زنجان است و در دانشگاه آزاد ابهر درس خوانده است. او در دوران فعالیت های دانشجویی خود به جنبش چپ پیوسته است. دبیر انجمن اسلامی دانشگاه آزاد ابهر بوده است. بعد از اعتراضات سال ٨٨ مثل بسیاری دیگر از هم نسلان خود مجبور شد راه زندگی در مهاجرت را برگزیند.


اخبار روز: اولین بار کی با نام حمید اشرف آشنا شدید؟

امیر معماریان: فکر می کنم اولین بار کلاس سوم راهنمایی بودم که نام حمید اشرف را شنیدم.

اخبار روز: چند سال داشتید؟

امیر معماریان: حدود ۱۴ سال

اخبار روز: امروز بعد از گذشت بیش از چهار دهه از زمانی که حمید اشرف در حمله مسلحانه ساواک کشته شد به نظر می رسد در میان جوانان چپ گرای ایران ، حمید اشرف همچنان مورد توجه است، این ارزیابی تا چه اندازه صحیح است؟

امیر معماریان: بله. همینطور است. نام حمید اشرف، به عنوان یک اسم عام البته. یعنی به نمایندگی از نوعی زیست انقلابی و مبارزاتی همچنان مورد توجه است. برای بررسی این موضوع باید یک قدم به عقب بگذاریم و نام عام حمید اشرف را با مختصاتش بررسی کنیم. حمید اشرف کیست؟ حمید اشرف در یک نگاه جوان پرشور تحصیل کرده ای است که با تیزهوشی و چشم باز، فضای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کشور را محل مناسبی برای بالندگی و زیست همنوعان خود نمی بیند و با راهها و روشهای که عمدتا شیبه هم است، قدم در راه مبارزه ای می گذارد که منجر به مرگ وی در سی سالگی می شود. نمی شود نام حمید اشرف را گفت و بی پروا در مورد مبارزه ی مسلحانه سخن نگفت. حمید اشرف نماد قدرت، جدیت، هوشیاری، توانمندی وخودباوری یک نسل، در مبارزه و عزم برای تغییر فضای موجود است. از اولریکه ماینهوف نقل قول می کنم که اگر شما شرایطی را که بر شما تحمیل شده است را نمی پذیرید و در برابر آن ایستاده گی می کنید، شما در حال "مقاومت" کردن هستید؛ اگر برای تغییر فضای تحمیلی به سمت فضای مناسب و دلخواه حرکت کنید، شما در حال "مبارزه" هستید. با این تعریف، نام عام حمید اشرف به نمایندگی از نسلی که مقاومت و مبارزه کرد و اسم خاص حمید اشرف با توجه به رشد و نموش در راه مبارزه و تبدیل شدنش به نماد مبارزه قابل بررسی است. حتی مخالفان حمید اشرف که در اساس با ایدئولوژی او نیز مخالفند، در اینکه او مبارزی بی همتا بوده شک ندارند، کما اینکه برای ضربه زدن به راه او ناگزیر به حمله به وی نیز هستند. نباید فراموش کرد که حمید اشرف در نسل خودش، یک پدیده نیست. به راحتی می توان اسامی دیگری مثل احمدزاده و پویان و سعید محسن و محمد حنیف و برادران رضایی و جزنی و ضیا ظریفی و ارمغانی و صفایی فراهانی و بسیارانی دیگر را در کنار نام حمید اشرف آورد؛ اصل موضوع بررسی بسترهای اجتماعی داخلی و خارجی و اساسا سطحی از نگاه به زیستن و آرزومندی و آرمانخواهی است که چنین نسلی را پرورش می دهد.


اخبار روز: پس از حملات وسیع ساواک علیه چریک های فدایی خلق، دستگیری و یا کشتن حمید اشرف به وظیفه اصلی ساواک و دغدغه امنیتی شاه تبدیل شده بود. پرویز ثابتی مسئول وقت ساواک درکتاب خاطرات خود "در دامگه حادثه" نوشته است: "هرگاه عواملی از این سازمان دستگیر و یا در درگیری ها کشته می شدند، شاه می پرسید با حمید اشرف چه کردید". علت هراس شاه از ناتوانی دستگاه های امنیتی در دستگیری حمید اشرف ناشی از از چه بود؟

امیر معماریان: شاید ساده ترین پاسخ این باشد که حمید اشرف یک مبارز جدی بود. تیز هوش بود و چهارده بار از مرگ می گریزد و سیزده سال چشم در چشم ساواک در قلب تهران زندگی می کند. اینها جنبه های قدرت حمید اشرف در مبارزه، اما زاویه ی اجتماعی آن این است که حمید اشرف پس از ضربات ممتد از جمله پس از سیاهکل، توانایی جمع آوری بازماندگان و حفظ و گسترش سازمان را دارد. موضوع اصلا مدح حمید اشرف نیست. در مورد تاریخ چند قرن پیش سخن نمی گوییم، همرزمانش همچنان زنده اند و گواهی می دهند که حمید جدی و مدیر بود. این دو پارامتر برای آزادیخواه، برای هر دستگاه امنیتی و به طریق اولی برای هر دیکتاتوری به مفهوم صلب آسایش و حضور روح مبارزه در شهر است.

اخبار روز: چه انگیزه هایی شما و سایر جوانان را به طرف حمید اشرف می کشاند؟

امیر معماریان: وقتی شما جوان خطابم می کنید، ناخودآگاه لبخند تلخی می زنم. نه برای اینکه گمان کنم جوان نیستم، برای اینکه احساس می کنم انتظار ها از قدرت درک و عمل انسان پایین آمده است که البته این امر ظهور خارجی دارد و حرجی بر شما وارد نیست. بنده اکنون در آستانه ی شروع چهارمین دهه ی عمرم هستم و حمید اشرف در چنین سنی و بعد از سلسله تاثیرگذاری هایی در فضای سیاسی و اجتماعی کشور و رهبری یک سازمان بزرگ چریکی در خاورمیانه کشته می شود. پس از این نجوایی که زیر لب کردم، به شما اینطورپاسخ می دهم که همانگونه که در ابتدا اشاره کردم، حمید اشرف نماینده ی عینی و عملی و نه شعارگونه ی نوعی زیست کمال گراست. بدیهی است وقتی شما به حضور معنا در زندگیتان فکر کنید، ستارگانی در آسمان این شب خواهند درخشید. حمید اشرف یکی از درخشنده ترین آنان است با تمام جنبه هایی که دارد (متاسفانه بررسی این جنبه ها از حوصله ای بحث خارج است). نکته ی بسیار مهم این است که به هیچ عنوان – حداقل برای بنده- موضوع کیش شخصیت مطرح نیست. یعنی من شیفته ی نامی به حمید اشرف نیستم. حمید اشرف یک بسته از خصوصیات است. میزان تاثیر گذاری و توانمندی های این فرد، اتفاقا در زمان و فضایی که صداقت و آرمان حلقه های مفقوده ی رشد عمومی شده اند، بسیار به چشم می آیند. دقت کنید اکنون سال ۲۰۱۳ میلادی است. مفاهیم و برندهای تجاری، فرم و مفهوم زندگی انسانها را تعیین می کند. شاید یکی از مهمترین شاخصه های نسل من، بی آرزو بودن ماست. من در زمانی نفس می کشم که انسانها حتی آرزوی عدالت و آزادی را هم ندارند. عدالت و آزادی کالایی است که به شما هدیه داده می شود و حد و مقدارش را هم غاصبان قصر قدرت معین می کنند. در چنین زمانه ایست که زندگی حمید اشرف باید بسیار مطالعه شود.


اخبار روز: وقتی که در جمع های مبارزان نسل امروز، صحبت از حمید اشرف می شود، بیشتر روی کدام جنبه از توانایی و خصوصیات او بیشتر مکث می کنید؟

امیر معماریان: رهبری یک سازمان بزرگ چریکی، نیاز به توانمندی های بسیاری دارد و حمید اشرف جنبه های مختلفی از یک فرمانده را داشته است که نمی توان فقط به یک وجه آن اشاره کرد. در بین ما نیز چنین است. به زوایای مختلف مبارزاتی و زندگی شخصی اشرف می پردازیم.

اخبار روز: آیا می توان ادعا کرد یکی ازدلایل علاقه مندی نسل امروز به حمید اشرف ناشی ازاین است که او از بحث های صرفا "روشنفکری" پرهیز می کرد و ضمن توجه به اهمیت تئوری، به کاربرد آن درعمل بیشترمی پرداخت؟

امیر معماریان: جمله شما را اینطور تغییر میدهم که آیا یکی از دلایل این نیست که حمید اشرف پشت سنگر کتابهایش نماند و ارتقا پیدا کرد و پا به عرصه عمل مادی برای تغییر مادی گذاشت؟ بله چنین است. این یکی از دلایل عمده ی تبدیل شدن اشرف به یک نام مهم برای جوان تحول طلب است. دقت کنید که نمی توان بدون بار علمی و ایدئولوژیک قوی، سالها در سخت ترین و پرمخاطره ترین صحنه هایی ماند که هیچ مرزی بین مرگ و زندگی وجود ندارد و در عین حال نقادانه به مسیر پشت سر و پیش رو نگریست.

اخبار روز: برخی رسانه ها، از جمله روزنامه شرق با نشرچند نوشته، تلاش هایی درجهت شکستن اتوریته معنوی حمید اشرف به عنوان سمبل چپ و نوعی از اندیشه و عمل انجام دادند، آیا این اقدام اتفاقی بود، یا به قصد مبارزه با نفوذ گرایش چپ درمیان نسل امروز انجام می گیرد؟

امیر معماریان: من "اتوریته ی معنوی حمید اشرف" که شما فرمودید را می خوانم مشی و مرام مبارزه ای که حمید اشرف نماینده ی آن است. بله کاملا با این تعبیر موافقم که برای تخریب یک راه باید راهبر و نماد آن را تخریب کرد. و از طرف سایت ها و روزنامه های اصلاح طلب هم کاملا قابل درک و قبول است. اما آنچه شاید غم انگیز است، تخریب اشرف و راهش توسط برخی از کسانی است که روزی هم مسلکش بودند. نقد بنیادین یک مشی و روش کاملا صحیح و اتفاقا پسندیده است، اما ویران کردن یک تاریخ فقط به دلیل شکست، تامل برانگیز و بسیار تاثیر گذار تر از امثال آنچه که شما ذکر کردید است.


اخبار روز: دوستان و منتقدان حمید اشرف همه بر شهامت، تیزهوشی، اعتماد به نفس، صداقت، آرمانگرایی درآمیخته با واقع بینی او با تاکید اتفاق نظر دارند؛ این صفات در نگاه نسل شما به سیاست چه جایگاهی دارد؟

امیر معماریان: اینها همه آرزوهای من و امثال من هستند.

اخبار روز: درسی که امروز می توان از زندگی و مبارزه حمید اشرف گرفت؟

امیر معماریان: حمید اشرف برای من یک عاشق است. عاشقانه زیسته است و خوب زیستن را برای تمام هم نوعانش خواسته است. عاشق زیستن بوده و هیچگاه مرگ را ستایش نکرده است. فقط کسی که عاشق زندگی باشد، جانش را برای بهتر زندگی کردن دیگران هدیه می کند.