تصویر جهان در قاب هفته
از دوقطبی های ژینوسی تا خطر تروریسم القاعده یی


اردشیر زارعی قنواتی


• در جهان معاصر هیچ کس از تاثیر تحولات کنونی در امان نیست. ابعاد این جهانشمولی در شرایط جدید بسیار فراتر از ذهنیت سوسیالیسم ارتدوکس در خصوص "انترناسیونالیسم کارگری" و توهم گرایی نئولیبرال "دهکده جهانی" در پروژه هایی چون "جهانی شدن اقتصاد" هم اینک خود را بر زیست بشری تحمیل کرده است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۲۰ مرداد ۱٣۹۲ -  ۱۱ اوت ۲۰۱٣


در جهان معاصر هیچ کس و هیچ جامعه و دولتی از تاثیر تحولات کنونی در امان نبوده و این تلقی که همگی سرنشینان یک قایق در دریای توفانی می باشند، بیش از همیشه مصداق عینی یافته است. ابعاد این جهانشمولی در شرایط جدید بسیار فراتر از ذهنیت سوسیالیسم ارتدوکس در خصوص "انترناسیونالیسم کارگری" و توهم گرایی نئولیبرال "دهکده جهانی" در پروژه هایی چون "جهانی شدن اقتصاد" هم اینک خود را بر زیست بشری تحمیل کرده است. البته این جهانشمولی حتما به مفهوم "همگرایی" بین طبقات اجتماعی و لایه های سیاسی در فاز ملی و اشتراک منافع و همکاری بین ملت ها و دولت ها در فضای بین المللی به واسطه شکاف ها، گسست ها و دوقطبی های ایجاد شده، نخواهد بود. از آنجا که وجود دوقطبی های کنونی در جهان معاصر بیشترین نمود خود را در منطقه خاورمیانه و شاخ آفریقا به واسطه تحولات این منطقه موسوم به "بهار عربی" و چیدمان جدید ژئوپلتیک منطقه یی بروز می دهد لاجرم تغییر و دگرگونی در روند دوقطبی های این حوزه از اهمیت بیشتری برخوردار است. دوقطبی های "ملی" شکل گرفته در حوزه ژئوپلتیک خاورمیانه و شاخ آفریقا با تاثیرپذیری تمامی جوامع و دولت های این منطقه از "حریق در خانه همسایه" تا حدودی نقش آلترناتیوی دوقطبی منطقه یی بین شیعه و سنی را در روند تحولات جاری کاهش داده و تمرکز بیشتر بر واحدهای ملی معطوف شده است.

دردسرهای جهان عرب: این یک واقعیت است که حوزه کشورهای عربی از شاخ آفریقا تا خاورمیانه بیش از آنچه شکل دهنده کشورهای مستقل و واحد ملی باشند یک مجموعه نامتجانس در چارچوب یک ساخت سیاسی – اجتماعی با عنوان "امت عربی" می باشند. به همین دلیل تحولات و بروز بحران در هر کدام از این کشورها تاثیر مستقیم و غیر قابل انکاری بر دیگر کشورهای پیرامونی خواهد گذاشت. هم اینک بحران مصر که بعد از برکناری "محمد مرسی" توسط ارتش و با حمایت اکثریت مردم اتفاق افتاده است به یک گره کور در این جامعه متکثر و کل منطقه عربی تبدیل شده است. سفر میانجیگران بین المللی از "کاترین اشتون" اروپایی گرفته تا سناتورهای جمهوریخواه آمریکایی "جان مک کین و لیندزی گراهام" نیز نه تنها گره یی از مشکل حل نکرده که حتی با پیام های متناقض بر پیچیدگی امور افزوده است. در شرایطی که چند روز پیش "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا به صراحت اقدام ارتش در برکناری مرسی را در جهت دفاع از دمکراسی دانست بعدا سناتورهای جمهوریخواه این اقدام را یک کودتا خوانده و به نظر می رسد که حتی جناح های رقیب آمریکایی هم می خواهند به بهانه تحولات اخیر مصر اختلافات درونی خود را تسویه کنند. شرایط تونس نیز چندان بی شباهت به مصر نیست و بعد از ترور "محمد البراهمی" رهبر چپگرای جبهه مردمی که موجب اعتراضات گسترده یی گردید و چند روز بعد حامیان حزب اسلامگرای حاکم "النهضه" را هم به خیابان کشاند، تصویر دوقطبی تونس را در روز سه شنبه ششم اگوست با تظاهرات ده ها هزار نفری مخالفان به وضوع بیشتری نمایان کرده است. جنگ در سوریه در شرایطی بین دولت "بشار اسد" و مخالفان مسلح آن ادامه دارد که از یک طرف بحث نفوذ اسلامگرایان تندرو و مرتبط با القاعده وسعت گرفته است و از طرف دیگر هجوم این گروه ها به مناطق کردنشین در راستای فتوای رهبران القاعده خشم گروه های کرد را برانگیخته است. این وضعیت چنان حاد گردیده که مفتی های سلفی کردی که قبلا جوانان کرد را به شرکت در جنگ سوریه ترغیب می کردند امروز فتوای خود را پس گرفته و حتی "پ ک ک" و گروه های کرد عراقی نیز رسما اعلان کرده اند که واحدهای نظامی خود را به سوریه جهت دفاع از مناطق کردنشین اعزام خواهند کرد. در هم ریختگی وضعیت لیبی بعد از سقوط رژیم "معمر قذافی" با بروز اعتراضات مردمی نسبت به عدم امنیت و تک تازی شبه نظامیان مسلح که به خصوص شهر "بنغازی" را به کانون ترور، جنگ و حمله به زندان جهت آزادی جنایتکاران و عناصر مرتبط با القاعده تبدیل کرد تا جایی صدای جهانیان را در آورد که حتی پلیس بین الملل "اینترپول" با مرتبط دانستن فرار زندانیان اسلامگرای لیبی با فرار همتایان آنان در عراق و پاکستان هشدار امنیتی صادر کرد. در ترکیه نیز اوضاع چندان بر مدار ثبات و دمکراسی نمی چرخد و پس از اعتراضات چند ماه گذشته تحت عنوان جنبش "میدان تقسیم" در این هفته با اعلان حکم محکومیت متهمان پرونده تلاش برای کودتا که از ۲۷۵ متهم تنها ۲۱ نفر تبرئه و بقیه به حبس های طولانی مدت از جمله "ایلکر باشبوغ" فرمانده سابق ارتش به حبس ابد محکوم شدند و ده ها روزنامه نگار، حقوقدان، استاد دانشگاه و فعال سیاسی از طیف های متفاوت اما مخالف دولت "رجب طیب اردوغان" نیز در این لیست گنجانده شد، تا هیچ شکی نماند که این دادگاه بیشتر سیاسی بود تا قضایی، شاید برای حذف مخالفان که در آینده می توانست برای اسلامگرایان مایه دردسر تلقی شوند.

سهمی کوچک نیز برای بقیه جهان: آمریکایی ها این روزها هشدارهای امنیتی نسبت به احتمال حملات تروریستی در کشورهای عربی – اسلامی را به سطح بالایی رسانده و برای پیشگیری نیز سفارتخانه های خود در بیشتر کشورهای عربی را تعطیل و حتی با توصیه جهت خروج اتباع خود از یمن و اعزام دو هواپیمای ترابری برای این کار بر حدت ماجرا افزودند. در این میان با انتشار اخباری مبنی بر رصد یک مکالمه تلفنی بین "ایمن الظواهری" رهبر القاعده و "ناصر الوحبشی" فرمانده عملیاتی القاعده در شبه جزیره عربستان، این ماجرا را زیرکانه به افشاگری های "ادوارد اسنودن" گره زدند تا افکارعمومی معترض به نقض حقوق شهروندی را تحت تاثیر قرار دهند. این در حالی است که در اروپا هم چنان این بحث در مرکز توجه بوده چنانچه به تازگی اشپیگل با استناد به اسناد معتبری ادعا کرد که "اداره فدرال برای حفاظت از قانون اساسی" تایید می کند که سرویس اطلاعاتی کشور در برنامه شنود با آمریکا همکاری کرده و متعاقب آن نیز "زابینه لویت‌هویزر- شنارنبرگر" وزیر دادگستری آلمان در پاسخ به انتقادها گفته است "ما در اتحادیه اروپا به تدابیری علیه فعالیت‌های جاسوسی جمعی، از سوی سرویس‌های اطلاعاتی خارجی نیاز داریم". در ایتالیا نیز بالاخره بعد از چهار سال کشمکش قضایی اولین حکم محکومیت "سیلویو برلوسکونی" سیاستمدار پوپولیست و بدنام کشور مبنی بر حکم زندان و انفصال از مناصب دولتی به تایید دیوان عالی کشور رسید تا خشم وی و حامیان دو آتشه اش را برانگیزد. نتاایج انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری زیمبابوه نیز در شرایطی رسما اعلان گردید که نشان می دهد حزب حاکم "زانو پی اف" بیش از دو سوم کرسی های پارلمان را کسب کرده و "رابرت موگابه" رهبر ٨۹ ساله این کشور نیز ۶۱ درصد از آرای مردم برای باقی ماندن در پست ریاست جمهوری را به خود اختصاص داده است.