• سوریه برای ایران به دلیل همسایگی با لبنان و حضور حزب‌الله، یک کشور استراتژیک و ویژه محسوب شده و تنها کشور عربی است که با ایران روابط نزدیکی دارد، و از طریق آن ایران تجهیزات نظامی و سایر کمکها را به حزب الله منتقل می کند، و به تناوب توانسته فشاری جدی بر اسرائیل وارد نموده و به نوعی کانون بحران را از مرزهای خویش دور نماید ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۴ شهريور ۱٣۹۲ -  ۵ سپتامبر ۲۰۱٣

طرح مسئله:
دلایل حمایت ایران از سوریه چیست و تبار این حمایتها در صورت حمله نظامی به سوریه چگونهخواهد بود؟

مقدمه:
سوریه برای حکومت مذهبی ایران قبل از سقوط حکومت پادشاهی اهمیتی بسیار داشت ، زیرا با توجه به اینکه سوریه برای گروههای مسلح فلسطینی تکیهگاه و پایگاهی تدارکاتی به حساب می آمد ، و گروههای فلسطینی مراکزی نظامی و تعلیماتی در آنجا داشتند ، پای بسیاری از فرماندهان سپاه و مسئولان حکومت بعدی ،قبل از سقوط نظام پادشاهی به آنجا باز شد ، در واقع بسیاری از فرماندهان و مسئولان بعدی حکومتی به دلیل اینکه تحت تعقیب ساواک و دستگاههای امنیتی رژیم شاه قرار داشتند ، و یا به دلیل نیاز به تعلیمات نظامی برای مبارزه مسلحانه با شاه ، با ارتباط با گروههای چریکی فلسطینی ، به تناوب در جنوب لبنان و برخی مراکز نظامی در سوریه آموزشهای نظامی لازم را طی کردند ، و این حضورهای مرتب و ممتد سرآغاز ارتباط میان این مسئولان بعدی و حکومت سوریه شد . از سوی دیگر سوریه زادگاه و محل اوج گیری حزب الله بوده ، زیرا حزب الله که توسط ایران در لبنان شکل گرفت ، زیر ضربات مهلک و خرد کننده جنبش امل داشت نابود می شد ، که با محوریت ایران و در سوریه نشستهای آشتی و نزدیکی این دو جریان برقرار شد.

اهمیت سوریه برای ایران
سوریه برای ایران به دلیل همسایگی با لبنان و حضور حزب‌الله و به زعم ایران جبهه مقاومت، یک کشور استراتژیک و ویژه محسوب شده و تنها کشور عربی است که با ایران روابط نزدیکی دارد، که از طریق آن ایران تجهیزات نظامی و سایر کمکها را به حزب الله منتقل می کند، و با تجهیز حزب الله و استفاده ابزاری از آن به تناوب توانسته فشاری جدی بر اسرائیل وارد نموده و به نوعی کانون بحران را از مرزهای خویش دور نماید ، از سوی دیگر تا قبل از شروع بحران سوریه مرکز اصلی اعضای حماس نیز در سوریه قرار داشت ، که ایران با حمایت از آنها و بحران آفرینی در غزه علاوه بر فشار بر اسرائیل در جنوب و جنوب شرقی، موجبات ناخرسندی حکومت مبارک تا قبل از سرنگونی را نیز فراهم کرده بود، بنابراین اتحاد سوریه با ایران به‌عنوان تکیهگاه جنگ علیه اسرائیل به عنوان یک قدرت منطقهای و رقیب، ، بیشترین آسیب‌ها را متوجه اسرائیل می‌کرد. علاوه بر موارد فوق سوریه به عنوان یک همسایه قدرتمند همواره نقشی تعیین کننده در تحولات سیاسی لبنان داشته ، به طوریکه سوریه از سال 1976 و به دنبال جنگ‌های داخلی در لبنان در آن کشور حضور نظامی یافت، به طوریکه با حمایت مستقیم سوریه از امیل لحود ایشان برای دو دوره رئیس جمهور لبنان شد.

اهداف استراتژیک سوریه از حضور در لبنان تا قبل از خروج در سال ٢٠٠٥
الف: سوریه به این نتیجه رسیده است که برای حفظ امنیت و بقای خود باید لبنان را تحت سلطه و نفوذ مستقیم خویش داشته باشد. در این زمینه استراتژیست‌های سوریه ظاهراً به لبنان به عنوان کشور حائل در برابر اسرائیل می‌نگرند و در این خصوص دره بقاع برای مقاومت در برابر حملات احتمالی نیروی زمینی اسرائیل از جناح غربی سوریه از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. علاوه بر این، سوریه می‌تواند بنابر مصالح خویش در هر زمان بدون آنکه بهانه‌ای به اسرائیل برای اقدام بر علیه خود بدهد. بر فشار بر اسرائیل از طریق لبنان بیفزاید.
ب: در لبنان در زمینه سیاست خارجی هیچ تصمیمی بدون موافقت سوریه گرفته نمی‌شود. این امر به ویژه در ارتباط با ممنوعیت مذاکره لبنان با اسرائیل مصداق دارد. علاوه بر این، سلطه سوریه بر لبنان به این کشور موقعیت ویژه‌ای می‌دهد تا از این امتیاز در روابط خود با ایالات متحده آمریکا و دریافت کمک‌های مالی از عربستان سعودی و سایر شیخ‌نشین‌های خلیج فارس و همچنین تحکیم روابط با جمهوری اسلامی ایران بهره گیرد.
پ: سوریه از بازار کار لبنان نیز به خوبی بهره‌مند است و یک میلیون نفر نیروی کار سوری در لبنان سالانه حدود 3 میلیارد دلار عاید سوریه می‌سازند. این نیروی کار با توجه به جمعیت 8/3 میلیون نفری لبنان عامل قابل ملاحظه و تأثیرگذاری در کنار نیروهای نظامی سوریه به شمار می‌رود.
ت: سوریه از اختلافاتی که میان گروه‌های موجود در لبنان وجود دارد اعم از شیعه، سنی، دروز و فلسطینی‌های پناهنده در جهت اعمال نفوذ بر رهبران آنها برای پیشبرد اهداف خویش سود می‌برد. در حدود 370 هزار فلسطینی پناهنده در لبنان که حدود ده درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند نیز یکی دیگر از اهرم‌های قدرت سوریه محسوب می‌گردند. همچنین سوریه از طریق رهبری جبهه امتناع فلسطین که در دمشق مستقر می‌باشد بر فلسطینی‌های پناهنده و مبارز در لبنان نفوذ دارد. (1)
نگاهی به این موارد به روشنی نشان دهنده این واقعیت است که سوریه برای ایران اهمیت استراتژیک داشته ، زیرا حضور سوریه در لبنان علاوه بر یک تهدید جدی علیه اسرائیل ، یک جنگ نرم میان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با رهبری عربستان و ایران بوده که همواره با ایران در یک رقابت چالشی برای تاثیر گذاری بر تحولات منطقه به سر می بردهاند ،از سوی دیگر تقابل با این دو گروه از کشورها به نوعی تقابل با آمریکا و کشورهای غربی نیز به حساب می آمد ، در واقع می توان گفت که حمایت ایران از سوریه و حزب الله ،ایران را در تقابل با یک مثلث قدرت در منطقه قرار داده بود ،در راس این مثلث آمریکا قرار داشت در ضلع دیگر آن اسرائیل قرار داشت و در ضلع دیگرش عربستان و دیگر کشورهای عربی منطقه ، اما در نهایت سوریه تحت تاثیر فشارهای جهانی مجبور به ترک لبنان می شود

حمایت ایران از سوریه تا کجا
ضربات خرد کننده صدام به ایران در کنار فشار تحریمهای آمریکا بر ایران که در اواخر جنگ ایران را عملا ناتوان و ورشکسته نموده بود ، موجب شد که ایران صلح با صدام و پایان جنگ را بپذیرد، عمده فرماندهان نظامی و استراتژیستهای ایران در آن زمان معتقد بودند، که اگر ایران می خواهد به عنوان یک قدرت تاثیر گذار منطقهای عرض اندام نماید، در کنار عوامل متعدد باید صاحب یک سلاح نظامی و استراتژیک شود، در آن برهه آنچه که مورد نظر آنها بود، سلاح هستهای بود، بنابراین به سرعت، بازسازی و توسعه نیروگاه تعطیل شده و صدمه دیده بوشهر را شروع کردند و قراردادی با روسها بستند برای تکمیل و راه اندازی آن، از آن زمان تاکنون ایران برای راه اندازی آن، ساخت، گسترش و تجهیز دیگر مراکز هستهای از جمله اصفهان، نظنز، اراک و ،،،،، هزینههای بسیاری پرداخته که این هزینهها شامل هزینههای مادی، تشدید تحریمها بر ایران و فشارهای خرد کننده که وضعیت اقتصادی ایران را به پایین ترین مرتبه تنزل داده ، می شود ، بنابراین می توان گفت ایران که تا این مرحله با وجود صدمات فراوان هنوز نتوانسته به آن سلاح استراتژیک دسترسی پیدا نماید ، علاقمند نیست که فرصت دستیابی به آن را با توجه به اهمیت آن هم برای بقا در داخل هم به عنوان تکیهگاهی در چانهزنیهای دیپلماتیک از دست بدهد ، از سوی دیگر در طول هشت سال گذشته شکاف میان مردم و حاکمیت به منتها درجه خود رسیده و اقتصاد ایران نیز یک اقتصاد ورشکسته است، با توجه به این ویژگیها و با توجه به حمایتهای فراوان مادی و معنوی ایران از سوریه در صورت حمله آمریکا و ناتو به سوریه ایران هیچ کدام از فاکتورهای لازم را برای حمایت مستقیم از سوریه به صورت دخالت مستقیم در یک جنگ منطقهای را ندارد ، به نظر نمی رسد ایران به عنوان یک قدرت منطقهای در حال افول علاقمند به دخالت مستقیم در جنگ باشد ، به نظر میرسد سنخ و تبار حمایت ایران از سوریه در صورت حمله آمریکا به سوریه تنها در حد حمایتهای مادی، لجستیکی و تسلیحاتی خواهد بود به علاوه شعارهای دهان پر کن.


1 - www.csr.ir