آلودگی هوای تهران
جایی برای نفس کشیدن نیست
•
مردم تا کی می توانند منتظر اجازه مسوولان باشند تا برای خرید یک پاکت شیر و چند کیلو میوه پایشان را از خانه بیرون بگذارند؟
...
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
چهارشنبه
۶ آذر ۱٣۹۲ -
۲۷ نوامبر ۲۰۱٣
اعتماد - غزل حضرتی: شهر را از بالا که نگاه می‌کنیم، از فاصله چند ده متری که آدم‌ها هنوز به اندازه نقطه نشده‌اند، منظره آدمک‌های تیره‌پوشی دیده می‌شود با نقطه‌یی سفید روی صورت‌شان، آدم‌هایی که تا خرخره پوشیده‌اند از ترس سوز زمستانی که همیشه پیش از موعد سر می‌رسد و نقطه‌یی سفید روی صورت‌شان که دلخوشی این روزهایشان شده، صورتکی که می‌خواهند با آن زندگی را زیباتر لمس کنند. وسط روز، نزدیکی‌های ظهر در خیابان که راه می‌رویم، زمانی است که زنان خانه‌دار هم از خانه بیرون می‌آیند تا هم هوایی خورده باشند و هم اندک خریدی کرده باشند، کسی نمی‌تواند در خانه بنشیند و منتظر اجازه مسوولان باشد تا برای خرید یک پاکت شیر و چند کیلو میوه و خریدهای روزمره اجتناب‌ناپذیر، بنا به سخنان مسوولان وزارت بهداشت پایش را از خانه بیرون نگذارد. همه حاضرند ماسک‌های نازک سفیدی را بر دهان و بینی خود بگذارند تا فکر کنند هوای تمیزتری را تنفس می‌کنند. با وجود اینکه وزارت بهداشت اعلام کرده هیچ نوع ماسکی نمی‌تواند مانع ورود ذرات آلوده هوا به ریه شود، اما مردم همچنان مصرانه از این ماسک‌ها استفاده می‌کنند؛ ماسک‌های ارزان دویست تومانی. شاید هم استقرار اتوبوس آمبولانس‌های اورژانس تهران در میادین شهر آنها را برای ورود به داروخانه و خرید چند ماسک که چند وقتی است وارد سبد خرید خانواده شده، ترغیب می‌کند. فصل سرما که می‌شود، بازار شرکت‌های تولیدکننده ماسک هم داغ می‌شود و داروخانه‌ها هم خوب می‌فروشند، ماسک‌هایی که خود داروخانه‌دارها هم به بی‌کیفیتی آنها آگاهند. دکتر داروسازی که در داروخانه بالای پل سیدخندان مشغول نسخه پیچاندن است از انواع ماسک‌هایی که طرفدار دارد، می‌گوید. او به «اعتماد» گفت: «ما دو نوع ماسک بیشتر نداریم، ماسک‌های نواری کاغذی که معمول‌ترند و ارزان‌تر و ماسک‌های فیلتردار که گران‌ترند و شاید تاثیر بیشتری دارند. فیلتردارها سه هزار تومان است که برای فیلتر کردن گازهای سمی تاثیر بیشتری دارد.»داروخانه‌دار سیدخندان در حال فروش ماسک به خانم جوانی که همراه با فرزند پنج ساله‌اش برای خرید روزانه ماسک آمده، می‌گوید: «مشتریانی که برای خرید ماسک‌های آلودگی هوا به ما مراجعه می‌کنند، فقط مشکل تنفسی ندارند، سوزش چشم و سردرد هم دارند.» او در پاسخ به مشتری خانم که از سوزش چشم هم گلایه دارد، می‌گوید: «تنها راه‌حل شستن چشم‌ها با آب است و گاهی هم آب و صابون، البته اگر آب‌ها سالم باشند.»اما میزان آمار ارائه شده از مراجعه بیماران قلبی- تنفسی در روزهای آلودگی هوا همیشه افزایش داشته، چه بیمارانی که با مشاهده علایم اولیه با پای خود راهی بیمارستان شده‌اند و چه آنهایی که طاقت نیاوردند و پای اورژانس به میان آمد. محمدتقی طالبیان، رییس اورژانس کشور از آمار چند روز اول آلودگی هوای تهران خبر داد و به «اعتماد» گفت: «در گزارشی که در ماموریت روزهای اول آلودگی که به اوج خود رسیده بود و شهر نیمه‌تعطیل شد، ماموران ما خبر از افزایش ۵ تا ۱۰ درصدی بیماران قلبی عروقی دادند، اما درباره آلودگی‌های این چند روزه هنوز گزارش کاملی در دست نیست، گزارش‌ها به زودی آماده اعلام خواهد شد.» اما مرگ با علت آلودگی هوا، طبق بررسی‌های سازمان‌های جهانی سالانه حدود ٨۰۰ هزار مرگ اعلام شده، شهرهای بزرگ قطعا در این میان سهم بیشتری دارند، مطالعات در تعدادی از شهرهای بزرگ مانند لندن نشان داد که از هر ۵۰ سکته قلبی یک مورد با تنها ریزگردهای ۱۰ میکرونی و ۵/۲ میکرونی مقصران مرگ و میر مردم نیستند، سوخت آلوده و ذرات معلقی که حاصل از سوخت خودروهاست هم مزید بر علت است، سموم و گازهای سمی موجود در هوا که باز هم ناشی از سوخت ناقص یا خودروهای نصفه و نیمه موجود در بازارند و همچنین صنایع آلاینده‌یی که در شهرهای یا در شعاع‌های نزدیک آنها برپا شده‌اند از دیگر مقصران محسوب می‌شوند. دکتر مهراد فخرالدینی متخصص قلب و عروق است، او با بررسی تاثیر این فاکتورها معتقد است: «ریزگردهای اولترا فاین یا همان ۵/۲ میکرونی می‌توانند از طریق سیستم تنفسی وارد گردش خون شوند و اثر مستقیمی بر این سیستم داشته باشند. ولی فرم‌های دیگر با تاثیری که روی ریه می‌گذارند، باعث می‌شوند که یکسری مواد حد واسط (Mediator) ترشح شوند و آنها وارد گردش خون شده و از این طریق اثرات مخرب خود را می‌گذارند. تمام ریزگردها می‌توانند از طرفی با افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون و کاهش تغییرات ضربان قلب طبیعی زمینه را برای تنگی عروق کرونر، سکته‌های قلبی و آریتمی‌های قلبی مساعد می‌کنند.»
دود، سرخرگ را نازک می‌کند
در زمان‌هایی که آلودگی هوا در مرز تهدید است مثل روزهایی که در آن هستیم و شاخص آلودگی بالای ۱۰۰ را نشان می‌دهد، احتمال سکته قلبی و اختلالات ریتم قلب و مرگ ناگهانی افزایش پیدا می‌کند. بیماران نارسایی قلب دچار حملات بیشتر تنگی نفس و افراد بیشتری دچار اختلالات ریتم قلبی می‌شوند. غلیظ شدن خون و سردرد، ضعف، سرگیجه، تهوع، اختلال در انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن، ضربان شدید قلب، سکته قلبی و کاهش ظرفیت ششی را می‌توان از آثار آلودگی هوا بر سلامت افراد برشمرد. پژوهش‌ها در سال‌های اخیر نشان داده است، ذرات میکروسکوپی معلق در هوا بر قلب و عروق نیز تاثیر می‌گذارند. آلودگی هوای ناشی از ترافیک اتومبیل و دود کارخانه‌ها مانند دود سیگار موجب نازک شدن سرخرگ گردن و در نهایت بیماری قلبی می‌شود. و مرگ زودرس ناشی از بیماری‌های قلبی در نواحی آلوده به اثبات رسیده است. علاوه بر بیماری‌های قلبی، بیماری‌های ریوی هم از عوارض این آلودگی اعظم است. آسم، برونشیت، بیماری‌های انسدادی و سرطان ریه از جمله آثار آلاینده‌های هواست. بروز اختلالات رفتاری مثل عصبانیت و پرخاشگری را هم می‌توان به پای هوا گذاشت. اخیرا سازمان بهداشت جهانی، آلودگی هوا را به همراه بیماری‌هایی همچون فشار خون، چربی خون و قند خون در فهرست عوامل خطرساز سلامت انسان قرار داده است. اما اینها شرح مصیبت است همه و باید قاعدتا درمانی داشته باشد، درمانی که برعهده دولت‌هاست تا خودروهایی که به مردم فروخته‌اند ناقص نباشد، کاری نکنند به تحریم برسیم و مردم مجبور شوند از بنزین بی‌کیفیت داخلی استفاده کنند، دودش هم برود به حلق خودشان. اما روسا دایم از باید‌ها و نباید‌ها می‌گویند. رییس اورژانس تهران دستور خانه‌نشینی مردم را صادر کرده، رضا دهقانپور اعلام کرده ورزش در هوای باز و خروج بی‌مورد از خانه ممنوع، تا می‌توانند هم لبنیات، میوه و سبزی برای خروج سموم موجود در بدن بخورند. اما او تنها به این پیشنهاد بسنده نکرده و برای بیمارانی که مجبورند از خانه خارج شوند راهکار جدیدتری ارائه داده است. دهقانپور گفته است: «بیماران دارو و در صورت لزوم دستگاه اکسیژن کوچک خود را همراه داشته باشند و اگر دچار مشکل شدند به سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنند.»
هیچ راهی سلامت مردم را تضمین نمی‌کند
در این میان سراغ چند شرکت تولیدکننده ماسک رفتیم، ماسک‌هایی کاغذی، فیلتردار، پزشکی و پلی‌استر. شرکتی که ماسک‌های چهار لایه پارچه‌یی تولید می‌کند مدعی است ماسکش پارچه‌یی است و مجهز به سوپاپی در کنار ماسک. سوپاپی که به گفته مدیر شرکت، با بازدم فعال می‌شود. بهمن مرادی، مدیرعامل شرکت درباره محصول شرکت به «اعتماد» می‌گوید: «ماسکی که ما تولید می‌کنیم از پنبه و نخ است و الیاف شیمیایی در آن به کار نرفته است، قابل شست‌وشو است که البته نباید چلانده شود. ماسک، یک سوپاپ در گوشه سمت چپ خود دارد که هنگام دم سوپاپ بسته می‌شود و در هنگام بازدم، هوای مرده را تخلیه می‌کند. برخلاف تصور عامه مردم که گمان می‌کنند تنفس با این ماسک‌ها سخت است، باید بگویم که بسیار آسان است و مردم می‌توانند استفاده عمومی از آن داشته باشند.»او از پیشنهاد وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو می‌گوید: «تا جایی که من مطلع هستم وزارتخانه به مردم هم پیشنهاد داده است از ماسک‌های چندلایه استفاده کنند که تاثیر بهتری در تصفیه هوا دارد.»مرادی از غیرقابل استفاده بودن این ماسک برای مصارف سموم و گازها و دود شهری می‌گوید: «اگر قرار باشد ماسک جلوی گازهای سمی را هم بگیرد باید یک لایه کربن داشته باشد، که ماسکی که ما تولید می‌کنیم این تجهیزات را ندارد.»
ماسک شیمیایی تنها ماسک تاثیرگذار
اما داروخانه‌دار دیگری از بی‌اثر بودن ماسک‌های کاغذی و فیلتردار می‌گوید و خاطرنشان می‌شود ما هر دو را می‌فروشیم، همیشه هم در زمستان که هوا سردتر می‌شود و مردم بیشتر در معرض هوای آلوده قرار می‌گیرند، فروش بیشتری داریم، اما واقعیت این است که این ماسک‌ها هیچ تاثیری ندارد، تنها ماسکی که می‌تواند جلوی ورود ذرات آلوده را بگیرد، ماسک شیمیایی است. دکتر داروساز از فیلترهایی سخن گفت که مدت‌ها پیش به بازار آمده بود و در بینی می‌گذاشتند، اما چون هم ظاهر قشنگی نداشت و هم تنها راه هوای بینی را فیلتر می‌کرد و برای هوای ورودی از دهان اتفاقی نمی‌افتاد، فروش نرفت. شرکت تولیدی دیگری که ماسک‌های صنعتی و عمومی تولید می‌کند، از ماسک‌های پلی‌استر نمدی، که قابل شست‌وشو هستند و چندبار مصرف قند سخن می‌گوید. مدیرفروش این شرکت با تایید سخن وزارت بهداشت مبنی بر بی‌تاثیر بودن این ماسک‌ها بر جذب آلودگی به «اعتماد» می‌گوید: «وزارت بهداشت راست گفته، این ماسک‌ها از کاغذی گرفته تا فیلتردار هیچ تاثیری بر جذب آلودگی در مردم ندارد، این ماسک‌ها تنها برای کارخانجات گچ و سیمان و کارخانه‌هایی که در محیط آزبست و سیلیس کار می‌کنند، کاربرد دارد که ذراتی بزرگ‌تر از ۵/۲ و ۱۰ میکرون تولید می‌کنند، یا در شهرهای جنوبی کشور که به واسطه ذرات معلق در هوا کاهش دید دارند. اما در شهری مثل تهران، آلودگی هوا در دوده‌های حاصل از سوخت و گازوییل است که این ماسک‌ها توان جلوگیری از آن را ندارند.»
در محیط مسقف بمانید
هوا که تیره و تار می‌شود دیگر بیرون و درون خانه ندارد، هرجا که باشیم سوزش گلو و چشم داریم و سردرد و کلافگی و سرگیجه و تنگی نفس. اما دکتر محمدرضا مسجدی، که متخصص بیماری‌های ریوی ست اعتقاد دیگری دارد، او معتقد است: «هوای درون فضای بسسته با هوای بیرون آن اختلاف زیادی دارد، بحث inter pollutionو outer pollution مطرح است، شهروندان باید دقت کنند تا زمانی که می‌توانند چه در محیط خانه و چه در محیط کاری خود که اداره یا شرکت است؛ بمانند و جز در مواقع ضروری به خیابان نروند. این ماندن در محیط مسقف به دورماندن از تاثیرات مستقیم آلودگی کمک فراوانی خواهد کرد مگر اینکه کسی در فضای مسقف هم دایم در و پنجره‌ها را باز بگذارد که در آن صورت دیگر تغییری با خیابان نخواهد داشت.»او همچنین با پیشنهاد گرفتن دستمالی که هرچندوقت یک‌بار مرطوب می‌شود جلوی بینی و دهان به «اعتماد» گفت: «این کار به مراتب از ماسکی که هیچ ذره‌یی را فیلتر نمی‌کند تاثیرگذار‌تر است. آنچه مسلم است این است که ۷۵ درصد آلودگی هوا از سوخت وسایل نقلیه و در واقع سوخت گرمایشی ایجاد می‌شود، فسفات و گوگرد و حتی دوده و ذرات معلق حاصل از سوخت است که وارد ریه شهروندان می‌شود و بیشتر از ذرات ریزگرد تاثیر دارد.» اما این پزشک متخصص از راهکارهایی که همه در این روزها به آن اشاره می‌کنند گفت، راهکارهایی چون نوشیدن مایعات، خوردن لبنیات، شستن مرتب چشم‌ها و دوری از هوای باز. سوخت مازوت، سوخت دیگری است که محیط‌زیستی‌ها به‌شدت سعی در جمع کردنش دارند، سوختی که رییس سازمان حفاظت محیط زیست برای حذف آن برای وزیر نفت دعا کرده است و اعلام کرد مشکل استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها به این زودی‌ها حل نمی‌شود. این در حالی است که چندی پیش محسن صالحی‌نیا، معاون امور صنایع و اقتصادی وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر ضرورت جایگزینی سوخت پاک به جای سوخت‌هایی نظیر مازوت اظهار داشت که سوخت مازوت و معادل‌های آن باعث افزایش غلظت آلاینده‌ها به ویژه ذرات معلق در هوا می‌شود و بر همین اساس باید جایگزینی مناسب از سوخت پاک برای آن مدنظر قرار گیرد. مشکلات شهر تهران یکی، دو مشکل نیست که سوختش را درست کنیم جای دیگرش سالم باشد، درختان پهن برگی که از سالیان سال در تهران بودند و برگ‌هایشان قدرت جذب ذرات آلوده را داشت، قلع و قمع شدند و به جایش درختان برگ سوزنی کاشته شدند، درختان برگ سوزنی که بازهم از نام‌شان پیداست که سطحی برای جذب ندارند و لااقل در این مورد استفاده‌یی ندارند، البته چوب‌هایشان هم به درد اره به دستان نمی‌خورد. چنارهایی که در زمستان لخت می‌شوند، جایشان را به کاج‌های همیشه سبز دادند تا شهر همیشه سبز بماند و زیبا، دریغ از اینکه سبزی شهر دودزده را چه کسی می‌بیند.
|