عنوان : پوزش و اصلاح
پیشتر نوشتم در یکی از نوین ترین و معتبر ترین لغتنامه های روسی به فارسی در صفحه ۷۳۶ آن پنج بار واژه ی اوکرایین به زبان فارسی درست ثبت شده - سه بار «اوکرایینی» و دو بار «اوکرایین» - متأسفانه نام نویسنده را درست ننوشته بودم.
نویسنده ی آن اثر ارزشمند و ماندگار که بعد از انتشار، تمامی لغتنامه های روسی به فارسی ی پیش از آن منتشر شده را پس زد؛ گ. آ. واسکانیان، است، نه آسکانیان.
۶۱۷۱۵ - تاریخ انتشار : ۶ فروردين ۱٣۹٣       

عنوان : اوکراین به تلفظ روسی بسیار نزدیک است
دوستان

اوکراین بسیار نزدیک به تلفظ روسی است. مگر شما آلمان یا انگلیس را در فارسی Germany یا England می خوانید که به این واژه گیر داده اید؟ چرا به English می گویید انگلیسی؟

پایین : پای+ ین (پسوند نسبت)

http://gad.blogfa.com/post-۱۷۶.aspx

پایین از پا و پسوند "ین" تشکیل شده است. چون پا با الف (حرف مصوت) ختم می شود، بنابراین قبل از پسوند "ین" یک "ی" پس از پا اضافه می شود.
یا پایم ( پای من) چون ضمیر ملکی است بنابراین پیش از پسوند (م) یک "ی" اضافه می شود.
اوکراین درست است نه اوکرایین یا اوکرائین.
ء از زبان عربی وارد شده است. چرا تلفظ عربی اوکراین ء ندارد؟ شما که در آلمان زندگی می کنید سعی دارید تلفظ آلمانی را که برایتان آشناست به دیگران دیکته کنید؟

آیا زبان شناسان دستور زبان را بیهوده اعلام کرده اند که مرتب دستور زبان را از "زبان شناس" جدا می کنید و افراد را به گروه "دستورگرا سنتی" و "زبان شناس" تقسیم می کنید؟ دستور زبان ازساختار مهم هر زبانی است از جمله فارسی.

به امید شکوفایی زبان فارسی در جهان.
۶۱۷۰٨ - تاریخ انتشار : ۵ فروردين ۱٣۹٣       

عنوان : سلام دوستان
به نظر من این بحثی مهم است زیرا فقط همین یکی نیست، و از این دست پشت سر خود می تواند فراوان داشته باشد. پس باید به همه ی جوانب اینگونه بحث ها بطور گسترده پرداخت. ما به اینگونه بحث ها احتیاج داریم زیرا گره های زیادی در زبان فارسی وجود دارد که باید وا شود، ولی مسکوت گذاشته شده!
برای آن بخش از بچه های ایران که دست رسی به خارج از کشور ندارند در این باب پستی در وبلاگ «وَشتَنِ واژه ها» نهاده ام که به زودی تکمیل می کنم.

و از دوستان تشکر می کنم بخاطر شرکت در این بحث مفید.

دست همه را گرم می فشارم
پیروز و شاد باشید
۶۱۷۰٣ - تاریخ انتشار : ۵ فروردين ۱٣۹٣       

عنوان : "اوکرایین"!
رجوع به لینک خانم خیام مشخص می سازد که تلفظ محلی درست، "اوکرایین" است. بنابراین در مورد تلفظ صحیح حق با آرش و لیثی عزیز است.ولی از نظر استدلال هم لیثی و هم خانم خیامی به "دستورگرایان سنتی" بیشتر شباهت دارند تا به "زبانشناسان".
۶۱۶۹٣ - تاریخ انتشار : ۴ فروردين ۱٣۹٣       

عنوان : نکته: در کامنتی که خطاب به خسروی عزیز از جمله نوشتم: «آنجا دست ایرانی کار خود را کرد»، بعد خواندن
کامنت بانو مژده ی خیام، گفتم: خوب بود می نوشتم: دست ایرانی و شاید هم گوش او کار خود را کرده.
۶۱۶۹۱ - تاریخ انتشار : ۴ فروردين ۱٣۹٣       

عنوان : و اما در باب فرهنگ روسی به فارسی که خسروی عزیز بدان اشاره کرده، باید عرض کنم که سال ها بعد از چاپ
آن کتاب، جامعه ی فرهنگی شوروی آن زمان متوجه شد که آن فرهنگ لغت که دارای اندازه ی متوسط بود، دیگر جوابگو نیست. در نتیجه آقای آسکانیان کتاب بسیار کامل خود را که دارای اندازه ی بزرگ است و تا این لحظه معتبر ترین و حجیم ترین فرهنگ روسی به فارسی می باشد، را منتشر کرد.

در آن فرهنگ بسیار معتبر «روسی به فارسی» نوشته ی آسکانیان، شکل فارسی این واژه، دقیق و درست یعنی «اوکرایین» نوشته شده. در صفحه ی ۷۳۶ آن فرهنگ که با شیوه ی لغتنامه نویسی نوین نوشته شده و بسیار دقیق است، آن واژه پنج بار درست، یعنی «اوکرایین» و «اوکرایینی» ذکر شده.

در آن فرهنگ معتبر که که خسرو از آن مثال آورده، که آنجا «اوکرائین» آمده، آن نوع نوشتن البته دلیل بر نامعتبر بودن آن واژه نامه نیست، بلکه دست ایرانی آنجا کار خود را کرده، زیرا اینگونه غلط نویسی در بین ما ایرانیان مرسوم و بسیار عادی بود. این مرسوم بودن به هیچ رو دلیل بر کم سوادی نویسنده نیست، بلکه او بطور اتومات از غلط نویسی رایج دوران پیروی کرده.

مثال: لغتنامه ی دهخدای بزرگ یک گنجینه است. و آنانی که دیرتر لغتنامه نوشته اند، همه، حتی لغتنامه نویسان غیر فارسی زبان ایرانی نیز بر سر آن سفره نشسته اند؛ و این در حالی است که حالا باید شکل ده ها واژه در آن گنجینه ی بسیار ارزشمند ایرانی عوض شود. زیرا مرد گاه از غلط نویسی مرسوم پیروی کرده؛ و این هیچ از عظمت کار او نمی کاهد.

تا همین چند ده سال پیش اگر دانش آموزی تهران را درست می نوشت، معلم برایش یک نمره کم می کرد. و حالا که درست نویسی رسم شده، هیچ کس واژه ی تهران را با ط دسته دار عربی تصور نمی کند. ولی همان افراد هنوز بلوت پهلوی را به رسم عرب با ط دسته دار می نویسند، و منتظر اند که دستور از بالا برسد!

باری، «معما چون حل شود، آسان گردد»

«اُکراین»، غلط است، «اوکراین»، نیمه غلط است. شکل کامل و درست آن نامواژه بی هیچ تردیدی «اوکرایین» است.
۶۱۶٨۶ - تاریخ انتشار : ۴ فروردين ۱٣۹٣       

عنوان : اوکراین یا ....
دوستان در لینک زیر می توانند به تلفظ اوکراین در زبان های دیگر از جمله روسی گوش کنند.

http://www.collinsdictionary.com/dictionary/french-english/ukraine

تلفظ روسی به اوکراین نزدیک تراست. در اینجا حرف صدا دار ( ai ) مصوف مرکب است که در فارسی "ی" نوشته می شود و در انگلیسی diphthong خوانده می شود.

http://en.wikipedia.org/wiki/Persian_phonology

تلفظ اوکرائین بیشتر نزدیک به تلفظ چک، فنلاندی و آلمانی است تا روسی چون نزدیک به ء یا ع تلفظ می کنند که باید از ماهیچه های گلو استفاده کرد تا لب و دندان که glottal stop خوانده می شود.
تلفظ عربی ء را بکار نمی گیرد. بنابراین بنظر من اوکراین نزدیکتر به تلفظ روسی است.
نوروزتان خجسته باد
۶۱۶٨٣ - تاریخ انتشار : ٣ فروردين ۱٣۹٣       

عنوان : سلام دوستان. این موضوع بسیار مهم است، چون مربوط می گردد به سر نوشت شکل واژه ای در فرهنگ ما
در این موارد نمی توان اینگونه راحت نتیجه گیری کرد. یعنی چیز های بی ربطی را به هم ربط داد.

آن عزیزی که نکاتی دستوری نوشته، کارشان درست است. بسیاری از ایرانیان جای همزه و الف و ... را دقیق تشخیص نمی دهد؛ گناه هم ندارند زیرا زبان فارسی با زبانی دیگر و آن هم از گروهی دیگر در هم آمیخته و سر در گمی های فراوان اینک دیده می شود. چنانکه ما هزاران مصدر - بُندار - عربی را نه در جای خود بکار می بریم!

به انگلیسی رجوع کردن و تصمیم گرفتن که نه اوکرایین بلکه اوکراین درست است یک اشتباه بزرگ در کار آن کامنت نویس محترم می باشد.

آن توضیحات درست دستوری ربطی به این ندارد که بنویسیم: «تلفظ انگلیسی Ukraine به فارسی اوکراین است نه اوکرائین یا اوکرایین .»

من دیر تر در این باب در وبلاگ خود مفصل خواهم نوشت. ولی لازم است که همینجا نیز جواب بگویم.

در کجای جهان برای تلفظ یک واژه ای به زبانی دیگر رجوع می شود!؟

آن هم زبان انگلیسی که واژگان در آن دارای تلفظ های بیشمار اند. در ثانی واژه اوکرایین در انگلیسی دِگر شده است. با چه منطقی ما تلفظ واژه ای در اوکرایینی را با واژه ای دِگر شده در انگلیسی تعیین می کنیم!؟

متأسفانه در خطه ی واژه شکافی نیز سال های سال همین نوع برخورد - "منطق" - را ما از سوی محققین صادق و شریف اما اشتباهگر داشتیم. یعنی بخشی از حقیقت را به عنوان فاکت از جایی ستادند و بعد منظور خود که غلط بود صادقانه بر کرسی نشاندند! و باعث گمراهی های زیادی شدند و مشکلاتی عظیم ایجاد کردند.* مثل تفسیر در باب واژه های «چله»، «آینه»، «گاو خونی» و از این دست غلط برده شده به فرهنگ ایرانی از روی نا آگاهی و اطلاعات ناقص دانشگاهی متأسفانه بسیار است.

اوکرایین در تلفظ اوکرایینی و روسی دارای یک« i - یی» ی کشیده است که به هیچ رو نمی توان آن را در فارسی با یک ی نوشت. شما نمی توانید پایین را پاین بنویسید. می توان نوشت ولی غلط است. چنانکه تا حال همه می نوشتند اُکراین، و حالا ناگهان اوی کوتاه یک شبه به اوی بلند تبدیل شد، ولی یک «ی» را همچنان غلط می نویسند با فاکت های نا استوار.

حالا شاید کسی بگوید: آقای حبیبی مته به خشخاش نگذارید، مگر ما غلط جا افتاده کم داریم؟

این سخن درست است و بحث را پایان می دهد. یعنی ما می پذیریم که غلط است ولی بگذارد باشد. مثل «فروهر» که اصل اش «فَرَوَر» است و هیچ ربطی به فروهر ندارد. اما به هیچ رو ما نمی توانیم غلط جا افتاده را به جای درست بپذیریم. یعنی در لحظه ی پذیرش باید بگوییم غلط است اما حالا که جا افتاده بگذار باشد.

* نوشتم مشکلاتی عظیم ایجاد کرده، زیرا حالا که تفسیر درست آن واژه ها را آورده ایم، جا انداختن آنها بجای غلط پیشتر جا افتاده، کار حضرت فیل است.
۶۱۶۷۷ - تاریخ انتشار : ٣ فروردين ۱٣۹٣       

عنوان : قابل توجه برخی دوستان
در کتاب "مقدمات زبانشناسی" تالیف دکتر مهری باقری که در دانشگاه های ایران تدریس می شود از جمله می خوانیم:
تفاوت زبان شناسان با دستورگرایان سنتی
-زبان شناس زبان را به همان صورتی که وجود دارد و توسط گویندگان آن زبان بکار برده می شود، بررسی نموده و توصیف می کند. در این روند زبانشناس چیزی از خود اضافه نمی کند. اما سنت گرایان در کنار توصیف ،موارد و قوانینی را نیز تجویز می کنند.
-زبان شناس زبان گفتاری و سنت گرا زبان نوشتاری را در درجه اول اهمیت قرار می دهد...
۶۱۶۵۹ - تاریخ انتشار : ۱ فروردين ۱٣۹٣       

عنوان : اوکراین درست است نه اوکرایین یا اوکرائین
من فکر می کنم ایرانیان باید وقت بیشتری روی دستور زبان فارسی بگذارند تا دچار تناقض گویی نشوند.
تلفظ انگلیسی Ukraine به فارسی اوکراین است نه اوکرائین یا اوکرایین . چون تلفظ "ئی" از گلو می آید و یا "یی" از لب و دهان می آید مطرح نیست. در زبان فارسی "ی " ، "و" می توانند حرف صدا دار یا صامت باشند و الف فقط حرف صدادار است اما در ابتدا هر واژه برای حمل ء یا آ (مده) و یا اصوات کوتاه بکار گرفته می شود.
می دانیم که در زبان فارسی نمی توانیم دو حرف صدا دار بلند پشت سر هم داشته باشیم. بدین تریب در واژه اوکراین الف اولی برای حمل ضمه یا "پیش" بکارگرفته می شود و الف دومی بصورت حرف صدا دار عمل می کند. بنابراین "ی" بعد از الف حرف صدا دار نیست ، صامت است و باید "ی" خوانده شود.
واژه آمریکایی درست است نه آمریکائی چون ء جزء حروف نیست. آمریکا بعنوان اسم به الف منتهی می شود. برای تبدیل اسم به صفت " ی" به واژه اضافه می شود اما چون آمریکا به الف – حرف صدا دار – ختم شده است بنابراین قبل از اضافه کردن "ی" یک "ی" دیگر بعد از الف وارد می شود و سپس "ی" که آمریکایی خوانده می شود. اما ریشه "ادب" از حروف ء د ب
تشکیل شده است که عربی است. الف در ابتدا ء را حمل می کند و ما بصورت " ادب" می نویسیم.
۶۱۶۵۴ - تاریخ انتشار : ۲۹ اسفند ۱٣۹۲       

عنوان : در معتبر ترین فرهنگ لغت روسی به فارسی هم
درفرهنگ لغت روسی به فارسی ، تالیف افچینیکوا ، فروغیان و شمس بدیع هم "اوکرائین" نوشته شده است.
البته نام کشورها و شهرها در زبان های مختلف و تحت تاثیر عوامل گوناگون، گاه با نام اصلی بسیار متفاوت است.( مثل لهستان ). ولی وقتی اسمی مثل اوکرائین ، هیچ شکل جاافتاده در زبان ما ندارد و هرکس به نوعی آن را می نویسد، به نظر من بهتر است آن گونه نوشته شود که به تلفظ اصلی نزدیکتر باشد.
۶۱۶۴۷ - تاریخ انتشار : ۲۹ اسفند ۱٣۹۲       

عنوان : با تبریک سال نو
لیثی عزیز .نظر من این است که تلفظ اوکرایین با اوکرائین(اوکرا این) یکی نیست. "یی" اولی از جلوی زبان و " ئی" دومی از گلو برمی خیزد که تلفظ درست است. بخصوص آن که تاکید (اودارینی) هم بر"ی" است. برلین هم اگرقبل از "ی" موکد، حرف صدادار مثل اوکرائین داشت ، برلائین خوانده می شد.
۶۱۶۴٣ - تاریخ انتشار : ۲۹ اسفند ۱٣۹۲       

عنوان : شکل نوشتن نامواژه ی اوکرایین به روسی و اوکرایینی: Украiнa = Украинa
شکل « i » اوکرایینی، بیلاروسی و آلمانی، در زبان روسی: « и »
۶۱۶٣۵ - تاریخ انتشار : ۲٨ اسفند ۱٣۹۲       

عنوان : خسرو جان عزیز سلام بر تو
اغلب از بحث در می روم زیرا وقتی زیادی داغ شد، وقت زیادی آنجا تَلَف می شود.

ولی این بحث را با تو ادامه می دهم، زیرا ممکن است که شکل جدیدی از واژه ی اکراین وارد زبان فارسی شود و حیف است که نادرستی جای نادرست قبلی بنشیند.

حرف « i » در اوکرایینی و روسی و بیلاروسی تقریبن یک صدا دارد. با این تفاوت که در روسی شکل آن با بیلاروسی و اوکرایینی و آلمانی فرق دارد - می دانم که این ها را تو نیک می دانی، دارم برای بعضی خوانندگان عزیز توضیح می دهم.

و ما برای اینکه بتوانیم صدای کامل « i » را در فارسی داشته باشیم، حتمن باید با دو «ی» نوشته شود. وگرنه تلفظِ دقیق و روان اش ممکن نیست. شکل دو «ی» در اوکرایین دقیقن مانند دو «ی» است در پاییز، پایین، رییس و ... که گاه پائیز، پائین، رئیس و ... نیز به وسیله ی بعضی بی خبران از تغییر، هنوز با شکل قدیم نوشته می شود.

و اما ونزوئِلا.
این نامواژه دارای « i » نیست بلکه دارای « e» است که در فارسی بطور اتومات به کسره بدل می شود، زیرا ما در فارسی شکل آن حرف را نداریم. چنانکه اُوی گردِ انگلیسی به ضمه بدل می گردد؛ و گاه ایرانیان بدرستی با سلیقه ی اصیلِ ایرانی خود آن را هنگام ترجمه با اوی بلند نیز مینویسند؛ که بحثی دیگر است.

منظور این است که « e» در فارسی به کسره بدل می شود، ولی برای تلفظ صدای درست و تمامِ « i » ما گاه احتیاج داریم که دو تا «ی» بکار ببریم، بستگی دارد که در کجا باشد. «برلین» باشد یا «اوکرایین» و ...
۶۱۶٣۲ - تاریخ انتشار : ۲٨ اسفند ۱٣۹۲       

عنوان : به لیثی عزیز
تلفظ درست در زبان خودشان و همچنین روسی "اوکرائین" است. مثل تلفظ ونزوئلا که نمی شود ونزویلا نوشت. من در پیام اینجا و یکی دو جای دیگر "و" را از روی بی توجهی جا انداخته ام .
۶۱۶۲۰ - تاریخ انتشار : ۲٨ اسفند ۱٣۹۲       

عنوان : در ضمن اگر بخواهیم نامواژه ی اوکرایین را دقیق بنویسیم باید با اوی بلند باشد. Ukrain = Украин
درست است.

حال این پرسش می تواند مطرح گردد که چه احتیاجی است که شکل دیگری از «اکراین»، در فرهنگ فارسی ثبت گردد؟

جواب: برای اینکه آنچه در فارسی ثبت شده، نام اوکرایین نیست، یک دِگر شده ی شبیه آن است. مثل این است که کسی به ایران بگوید آران. و توی ایرانی می توانی بگویی: درست حرف بزن، نام کشور من ایران است.
و او در جواب می تواند بگوید: در سر زمین من به کشور شما آران می گویند و خیلی هم عادی است، و ما در این مورد مشکلی نداریم.

دقیقن همین است.

ولی چون آدمی با غلط عادت می کند، در چشم و زبان او شکل و تلفظ غلط جا افتاده، می تواند از هر درستی، درست تر به نظر آید.
۶۱۶۰۴ - تاریخ انتشار : ۲۷ اسفند ۱٣۹۲       

عنوان : سلام بر آرش برومند عزیز
من نظرات خود را در همان آغاز بحران اوکرایین به روشنی و از روی دلسوزی بیان داشتم تا شاید بکار آید.
چیز تازه ای ندارم که بر آن بیفزایم.

و همان زمان که در باب مسایل اوکرایین در نظرگاه همین سایت خوب می نوشتم، تصمیم گرفتم شکل درست واژه ی اوکرایین که در زبان فارسی حالت دِگر شده اش جا افتاده را نیز وارد زبان فارسی نمایم، تا اگر بزرگان ما تشخیص دادند اینگونه بهتر است، شکل جدیدی - دقیقی - از آن واژه جایگزین شکل خلاصه یا دِگر شده ی سابق گردد.

بعد از آن دیدم بعضی از عزیزان قلمزن ما از آن استقبال کردند. و چندین جا نیز دیدم که خسرو صدری عزیز با سلیقه ی خود آن را می نویسد. این بود که تصمیم گرفتم به این موضوع بپردازم. به نظرم درست تر است اگر اینگونه واژه ها با دو «ی» نوشته شود. یعنی طرز نوشتن آرش عزیز را درست تر می دانم.

حال این سوال پیش می آید که آیا شکل دیگر اش - اوکرائین - غلط است؟

ایرانیان سال ها از همان شیوه برای نوشتن اینگونه واژه ها سود می جستند؛ ولی دیرتر بزرگان فرهنگی کشور ایران در یک قرار داد نانوشته - شاید هم نوشته شده - همه شکل جدید آن را پذیرفتند و من نیز همان پذیرفته شده را بکار برده بودم که می نوشتم «اوکرایین».

مثال: پیش از این بسیاری پاییز، پایین، رییس و ... را پائیز، پائین، رئیس و ... نیز می نوشتند که حالا دیگر شکل جدید اش را پذیرفته اند. البته در فامیلی ها هنوز شکل قدیمی وجود دارد و این بحثی دیگر است. چنانکه حالا همه ی مردم ایران واژه ی تهران را درست می نویسند، ولی در شناسنامه ها هنوز طهران و یا طهرانی ممکن است مانده باشد.

به دو دلیل این نکته را متذکر شدم. یکی به دلیل یاد آوری و روشنگری، و دیگر دلیل اش این بود که چون خودم تلاش کرده بودم درستِ نام اوکرایین جا بیفتد، این تذکر را لازم دیدم.

من نمی دانم خسروی گرامی به کدامین دلیل شکل کهنه ی آن را پسندیده اند، ولی به نظر من شکل جدید اینگونه واژه ها درست تر است.

پیروز و شاد باشید
و نوروز پیش رو بر همگان مبارک باد!

در ضمن دلی دارم چون زلال چشمه ساران، در آن زشتی، تیرگی و کینه را جایی نیست؛ ولی با این حال گاه گفتگو ها - به هر دلیلی - به پرخاش نیز گرویده متأسفانه.
در سالی که گذشت اگر گاهی از قلمزن این سطور پرخاشی ناخود آگاه در جایی سر زده، تلاش کنید به بزرگی خود این آدم کوچک را ببخشید.
همین.
۶۱۶۰۱ - تاریخ انتشار : ۲۶ اسفند ۱٣۹۲       

عنوان : چرا چپ ها در تحولات اکرائین بی طرف نیستند :
بررسی تحولات در جهان سیاست ، برخلاف تحولات علمی از موضع بیطرفی صورت نمیگیرد.
خود نویسنده مقاله هم به تاثیر بحران اکرائین بر تحولات ایران که می رسد، بخاطر ایرانی بودن و نوع نگرش سیاسی اش بی طرفی را کنار می گذارد. ولی آرزوی او که بی پرنسیپی غرب در مقابل یانوکویچ وسوریه و ... پیامی جز غیرقابل اعتماد بودن غربی ها به دولتمردان ج.ا.ا مخابره کند، با واقعبینی فاصله دارد و تلاشی است برای درس آموزی غلط .
چپ های جهان بی طرف و منفعل نیستند و به همین خاطر با گسترش نفوذ ناتو مخالفند. آن ها خواهان برقراری آنچنان تعادل قدرتی درعرصه جهان هستند که نظم کنونی آن را هرچه بیشتر به سمت چند قطبی شدن براند. با این نگاه است که برخلاف آقای برومند برای من روند و نتیجه درگیری روسیه و غرب دراکرائین بسیار حائز اهمیت است. کشور ما نیز در جهانی چند قطبی شانس بیشتری برای بقاء و شکوفایی دارد.
۶۱۵۷۹ - تاریخ انتشار : ۲۵ اسفند ۱٣۹۲