نگاهی از منظر جامعه شناسی , تا نشانه شناسی در سینما و در اجتماع


عاطفه گرگین


• در روز های ۱۶ ,۱۷ , ۲۳, و ۲۴ ماه می همایش فرهنگی هنری با عنوان « تهران تصویر های یک شهر» در موزه معماری پاریس برگزار شد. این همایش به ابتکار خانم عسل باقری نشانه شناس در سینما و پژوهشگر و با هم کاری خانم کاترین داوید Catherine david رئیس موزه ناسیونال هنر مدرن سانتر ژرژ پمپیدو بر گزار شد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۱۴ خرداد ۱٣۹٣ -  ۴ ژوئن ۲۰۱۴


 
در روز های ۱۶ ,۱۷ , ۲٣, و ۲۴ ماه می همایش فرهنگی هنری با عنوان « تهران تصویر های یک شهر» در موزه معماری پاریس برگزار شد. این همایش به ابتکار خانم عسل باقری نشانه شناس در سینما و پژوهشگر و با هم کاری خانم کاترین داوید Catherine david   رئیس موزه ناسیونال هنر مدرن سانتر ژرژ پمپیدو بر گزار شد ,ــــ خانم کاترین داوید در شب آخر کنفرانس با حضور دیگر هنرمندان ایرانی فرانسوی در باره هنرمندان معاصر صحبت کردند ودر باره هنر مدرن با حاضرین به گفتگو نشستند .ـــــــ   
   در این همایش چهار روزه , تعداد قابل توجه ای از خانم های جامعه شناس و متخصص هنر و سینما شرکت داشتند , در این نشست علمی کار شناسان از نگاه های علمی و هنری به فراز و نشیب های زندگی در تهران به عنوان یک کلانشهر پرداختند ,   نگارنده این کلمات تنها به عنوان یک شنوندی دوستدار سوژهای مطرح شده در این همایش   , دو روز در این نشت پر بار حضور داشت و نگاه و برداشت خود را نقل می کند.,
نشانه شناسی در سینما
می گویند یکی از ابزارهای مناسب برای تحلیل متون سینمایی در قالبی فراتر از نگاه صرف زیبایی شناسانه , به کار گیری روش نشانه شناسی است . ـــ فردینا ندوسوسو ــ زبان شناس سوئیسی پایه گذار این علم است , و نشانه شناسی را علم برسی حیات نشانه ها در بافت اجتماعی می داند. ـــ رولان بارت ـــ پیر پائولو پازولینی ــــ امبر تو ا کو , و تعداد دیگر از متفکرین تلاش بسیار برای گسترش این علم کرده اند .   امبرتواکو نویسنده و متفکر , نشانه شناسی را تمامی آن چیزهایی می داند که بر پایه ی قرار دادی اجتماعی و از پیش نهاده , چیزی را به جای چیز دیگر معرفی می کند. بدین معنی که مفهومی به جای مفهوم دیگر به کار گرفته می شود و نشانه ها دارای سویه اجتماعی اند و
.....................................................
   تم روز دوم کنفرانس ــ تهران زنان ــ و یا تهران و زنان , خالی از لطف نبود , تعدادی از زنان جامعه شناس و محقق ایرانی به دعوت بر گزار کنندگان این همایش گرد آمده بودند تا در باره نشانه های مثبت و منفی به بیان واقعیت ها اجتماعی با تمام خصوصیات ویژه ای که آن را از دیگر وقایع مشخص می کند بپردازند , ماهیت شهری و مسائل و مشکلات مربوط به شهر و شهروندان مورد برر سی قرار گرفت و گفته شد که افراد از مرحله شناخت اشیاء به مرحله شناخت خود و آگاهی از جایگاه شان می رسند . در این کنفرانس به شهر تهران و معرفی بیشتر آن به فرانسویان ایران دوست پرداخته شد , سینمای ایران , مسئله مسکن مسئله زنان و نقش زنان در فضاهای شهری موضوع هائی بودند که در سخن , فیلم   و پرسش و پاسخ مورد توجه حاضرین بود. در این کنفرانس جامعه شناسان حاضر از جمله خانم آزاده کیان استاد دانشگاه ــ آقای ابراهیم مختاری کارگردان سینما خانم رخشان بنی اعتماد کارگردان سینما , خانم نسرین سراجی استاد دانشگاه و رئیس مدرسه معماری پاریس و آکادامی هنر های زیبای وین,    عسل باقری نشانه شناس سینما و استاد دانشگاه مینا سعیدی شهروز کارگردان سینما و استاد دانشگاه , خانم مسرت امیر ابراهیمی جامعه شناس    و تعداد دیگری از خانم های جامعه شناس و فیلم ساز و هنرمند و هنر پیشه شرکت داشتند .

ـ
   و به علل و عوامل وضعیت ناهنجار گذشته و اوضاع کنونی جوامع در حال رشد خصوصا ایران پرداختند و در باره جامعه مدنی , فقر , زنان , نا هنجاری های اجتماعی , تغییر و تحولات اجتماعی صحبت شد . اما از دید جامعه شناسی فرهنگی , به ناهنجاری های اجتماعی پرداخته نشد .
حضور سینماگر برجسته ایران ,خانم رخشان بنی اعتماد در این همایش لطف خاصی به این نشست فرهنگی علمی , بخشیده بود , خانم بنی اعتماد نمونه یک هنر مند متعهد است , اگر چه خودشان از کسانی که ایشان را یک هنر مند متعهد می دانند توضح می خواهند « فکر می کنم بهتر است کسانی که مرا « فیلم ساز متعهد می دانند , خودشان توضح بدهند که تلقی شان از این اصطلاح چیست , شاید دلیلش همان گرایشی باشد که برخی با آن موافق نیستند , بارها گفته ام که سینما برای من هدف نیست , وسیله است , خب این اعتماد و نوع نگاه من به سینما است , دلیل دیگرش را باید در شرایطی جست و جو کرد که سینما گران هم نسل من در آن به فیلم سازی روی آوردند , برای ما , سینما بیش از آن که وسیله سرگرمی و تفریح باشد , امکانی برای طرح موضوع و آگاهی بخشی و بیان یک موقعیت بود , این تلقی در جامعه ای مثل جامعه ما سینما را به سوی همان تعهد گرایی سوق می دهد , در جامعه ای که بسیاری از معضلات , مشکلات اولیه اش هنوز حل نشده است , سینما چنین تعریف و معنایی دارد , در جامعه ما سینما وظیفه دارد با وسواس و حساسیت به واقعیت ها بپردازد , هر چند ظاهرا این تعریف کم کم دارد رنگ می بازد » .,
از جنبش مشروط تا امروز هنر و هنر مند ان متعهد , متفکران و روشنفکران متعهد , شعرا و نویسندگان , روزنامه نگاران , سینما , تاتر , نقاشان و دیگر هنرمندان متعهد . مسئولیت رویارویی با نابسامانیهای اجتماعی را بدوش کشیده اند و این نگاه و یا نبرد فرهنگی یکی از بهترین راه و روش های رسیدن به جامعه ی مدنی است , ایجاد جامعه ای که قابل تنفس باشد هم چنان اهالی فکر و اندیشه را بخود مشغول داشته است , و تلاش برای رسیدن به آن هم چنان ادامه دارد .
خانم رخشان بنی اعتماد با دروبین و بینش خود در صف اول سینمای ایران برای آگاهی رساندن تلاش می کنند . و این خود ,یکی از هسته های مرکزی ساختن است , ساختن فکر و بفکر وا داشتن انسان . خانم رخشان بنی اعتماد زیر بنای جامعه شهری را نشانه می رود , خانواده , عشق , فقر سوژه های تکراری در مستند ها و فیلم ها یشان می باشد . بنی اعتماد بساز و بفروش نیست تا تماشاگر از سر بی دردی به تماشای فیلم هایش بنشیند او یک علاقمند است , علاقمند به انسان و سر نوشت او بهمین روی دوربین اش پر است از رنج خصوصا رنج زنان و این رنج را تا به دل تماشاگر فیلم هایش واریز نکند آرام نمی گیرد, او خستگی نا پذیر از سیاهی شب می گوید , ستم به زن را به تصویر می کشد , بدون آنکه به قربانیان این سیاهی و این ستم بگوید که صبح روشنی هم وجود دارد . او دل بیننده را به درد میاورد بدون اینکه فکر جراحت به جای گذاشته شده را بکند , خانم کارگردان ما بد بین نیست و نمی خواهد بد بینی تولید کند, بلکه او کاشف ناهنجاری های اجتماعی است او جامعه شناسی است که روانشناسی هم می داند
..................

ناگفته نماند که در این همایش چهار روزه فیلم های زیر پوست شهر رخشان بنی اعتماد , اجاره نشین های ابراهیم مختاری , این فیلم ها را به چه کسی نشان بدهم , بنی اعتما د , آن طرف اتوبان , ناهید رضائی , تهران پایتخت ایران ساخته کامران شیردل « ۱۹۶۶» ایران یک انقلاب سینمایی , ساخته نادر تکمیل هما یون , سیروس برای فروش نیست ساخته مینا سعیدی شهروز وتعداد ی   دیگری فیلم   , نمایش داده شد.   آنچه که خواندید خلاصه ای از یک همایش بزرگ علمی فرهنگی و هنری بود که در قلب پاریس توسط ایران دوستان دانشگاهی و با همکاری موزه معماری پاریس برای شناساندن تهران به فرانسویان   تدارک دیده شده بود و مورد استقبال ایرانیان و فرانسویان فرهنگ دوست قرار گرفت .