کرد و طرح تقسیمات منطقه‌ای ایران
ریبوار معروف زاده
•
فعالین کرد بهتر است اینطور به طرح تقسیمات منطقه‌ای نگاه کنند که چطور این طرح میتواند به رشد اقتصادی-اداری کردها در ایران کمک نماید و به بی خاصیت شدن نگاههای تقدس گرایانه به خاک ایران بیانجامد
...
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
چهارشنبه
۲۵ تير ۱٣۹٣ -
۱۶ ژوئيه ۲۰۱۴
برمبنای طرح غلامرضا رحمانی فضل، وزیر کشور ایران، استانهای کشور به ۵ منطقه تقسیم میشوند. بنابه گفته‌ی رحمانی فضل، هدف از این طرح اهمیت بخشی به توسعه‌ی منطقه‌ای بجای توسعه‌ی استانی است. وزیر کشور معتقد است که این تقسیمات منطقه‌ای، که برحسب نزدیکی جغرافیایی، فرهنگی، امنیتی و ... انجام شده است، به ارتقا‌ء سطح همکاری اقتصادی بین استانها خواهد انجامید و استانها خواهند توانست طرحهای مشترکی را برای توسعه‌ی اقتصادی به مرحله‌ی اجرا دربیاورند. برخی از نمایندگان مجلس، قبل و بعد از تصویب طرح تقسیمات منطقه‌ای ایران، مخالفت خود را علنی نمودند و این طرح را تهدیدی امنیتی و حتی موجب فروپاشی ایران قلمداد نمودند. احزاب کرد مخالف جمهوری اسلامی نیز این طرح را تلاشی برای تضعیف پیوند ملی و هویتی میان کردها از راه انفصال جغرافیایی میدانند. این احزاب بر این باورند که تعیین منطقه ٣، که از استانهای کردستان، اذربایجان غربی، اردبیل، زنجان، گیلان و اذربایجان شرقی تشکیل شده، و همچنین منطقه ۴، که از استانهای کرمانشاه، ایلام، لرستان، همدان، مرکزی و خوزستان تشکیل شده، تلاشی برای تضعیف ناسیونالیزم کرد از راه تضعیف پیوند جغرافیایی و اداری میان استانهای کردنشین است. سعی بنده بر این است که ابعاد مثبت و منفی این طرح بررسی شود نه اینکه مخالفتی سنتی و کلاسیک با این طرح بشود. نیروهای کرد باید در این طرح به تعقیب منافع خود بپردازند.
جغرافیا هـمچون عامل همبستگی
جغرافیای مشترک میتواند همچون عاملی وحدت بخش در مورد مسئله‌ی ملی نقش ایفا کند لکن عامل تمام کننده و کافی نیست. وقتی احزاب کردی اینگونه طرح تقسیمات منطقه‌ای ایران را مورد انتقاد قرار بدهند که این طرح "سنندج و موکریان"، به عنوان مرکز ناسیونالیزم کرد، را از بخشهای دیگر کردستان ایران همچون کرمانشاه و ایلام جدا میکند، باید اینطور برداشت نمود که اینک پیوند سیاسی و هویتی محکمی بین این استانها برقرار باشد. به همین سبب جمهوری اسلامی قصد دارد از طریق جداسازی اداری و بروکراتیک، پیوند ملی و هویتی را میان این استانها کمرنگ نماید. اما جای خود دارد که از فعالین و احزاب سیاسی کرد پرسیده شود که این چهار استان، یعنی استانهای کرمانشاه، کردستان، اذربایجان غربی و ایلام، در سه دهه‌ی اخیر در کدام فعالیتها و به چه طریقی پیوند ملی میان خودشان را نشان داده‌اند. تعطیلی بازار و مکانهای عمومی به منظور ترور دکتر قاسملو و همچنین تحصن اعتراضی بعد از اعدام فرزاد کمانگر و پارانش از نمونه‌های برجسته‌ی تجلی ناسیونالیزم کرد در عرصه عمومی بوده است. لکن در هیچ کدام از این حرکتها، استانهای کرمانشاه و ایلام، حتی کردهای مقیم ارومیه، سلماس و ... مشارکت نکردند.
در همین رابطه لازم است دو مفهوم را از یکدیگر تفکیک کنیم. باید بین پتانسیل ناسیونالیستی با توان ناسیونالیستی تفاوت قایل بشویم. بطور مثال پتانسیل ناسیونالیزم کرد در کوردستان ترکیه، برحسب جمعیت کرد این کشور، انقدر است که بتواند حدود ۱۱۰ کرسی را در پارلمان ترکیه کسب کند ولی نیروهای سیاسی کرد در کردستان ترکیه در چند انتخابات گذشته کمتر از ۴۰ کرسی کسب نموده‌اند. اینکه از لحاظ زبانی و فرهنگی ساکنان استانهای کرمانشاه و ایلام خود را کرد قلمداد میکنند به معنای اینست که زمینه و پتانسیل فعالیت ناسیونالیستی در انجا وجود دارد. لکن در مورد توان ناسیونالیزم کردی در جغرافیایی به وسعت چهار استان کرمانشاه، کردستان، اذربایجان غربی و ایلام تردید وجود دارد.
تقسیمات منطقه‌ای و تضعیف ایده‌ی حفظ تمامیت ارضی
برطبق طرح وزارت کشور هر کدام از مناطق ۵ گانه از یک مرکز اداری برخوردار خواهد بود. مرکز منطقه‌ی ٣ تبریز و مرکز منطقه ۴ کرمانشاه است. در هر یک از این مراکز، یک دبیرخانه تاسیس خواهد شد تا استانهای زیرمجموعه را از لحاظ اداری بروکراتیک به هم پیوند بدهد. در طرح تقسیمات منطقه‌ای ایران بهتر بود که معیارها و مکانیزمهای دیگری نیز لحاظ میشد لکن طرح تقسیم ایران برای توسعه اقتصادی، اداری و ... امری مثبت است. ایا مرکزیت کرمانشاه در منطقه ۴ میتواند موجب اهمیت بخشی و توسعه بیشتر کرمانشاه بشود؟ ایا پیشرفت کردها در زمینه‌ی اداری و اقتصادی لازمه رشد ناسیونالیزم کرد در شرق کردستان است؟ ملت کرد در شرق کردستان از تقسیمات منطقه‌ای چیزی را از دست نداده اما میتواند از این طرح کسب امتیاز کند. اگر مرکزیت ناسیونالیزم کرد در ایران که اکنون سنندج-موکریان است، از توانایی اقتصادی و بروکراتیک بیشتری برخوردار بود، قادر می‌بود که حامل پیام سیاسی قویتری نیز باشد. بطور مثال، تحصنی که در شهر کرمانشاه برگزار شود بی شک بازتاب بیشتری خواهد یافت تا اینکه این تحصن در شهر مهاباد انجام شود.
از سوی دیگر شاید این طرح موجب شود که ساکنان کرد استان کردستان و اذربایجان غربی بیشتر تحت نفوذ تبریز و ترکها قرار بگیرند. لکن کردها نباید چشم را بر این واقعیت ببندند که اگر استانهای کردنشین از مرزهای مستقل نیز برخوردار باشند، از لحاظ اقتصادی همچنان تحت نفوذ اقتصادی تبریز خواهند بود. در دوران کنونی توسعه سیاسی بدون کسب توسعه اقتصادی امری دشوار است. به همین سبب کردها در کردستان ایران بهتر است اینطور به طرح تقسیمات منطقه‌ای نگاه کنند که این طرح چگونه میتواند به رشد اداری-اقتصادی کردها یاری رساند.
تجربه‌های داخلی و جهانی جدایی جغرافیایی
موفقیت طرح تقسیمات منطقه‌ای ایران به این مسئله کمک خواهد نمود که تقسیم و حتی جدایی بخشی از ایران همچون امری محتمل و منطقی نگاه شود و از نگاههای تقدس گرایانه و ایدئولوژیک به خاک ایران خودداری شود. علاوه بر این در سطح جهانی نیز نمونه‌هایی از جدایی جغرافیایی وجود دارد که بازتاب انها در افکار عمومی ایران میتواند به پدید امدن یک نگاه عقلانی به خاک و جغرافیای ایران یاری رساند.
انجام رفراندم جدایی اسکاتلند از بریتانیا در ۱٨ سپتامبر ۲۰۱۴، یکی از نمونه‌هایی که فارغ از نتیجه ان به تضعیف ایده‌های نادمکراتیک حفظ تمامیت ارضی خواهد انجامید. جدایی نروژ از سوئد در سال ۱۹۰۵، جدایی چک و اسلواکی از یکدیگر در سال ۱۹۹٣ نمونه‌هایی از جدایی مسالمت امیز در جهان بوده‌اند. البته نمونه‌های دیگری همچون تجزیه یوگوسلاوی وجود دارد که طی یک پروسه خونین، کشورهای کرواسی، بوسنی و هرزه گوین، کوسوو و صربستان تشکیل شدند. اکنون در همسایگی ایران، حکومت اقلیم کردستان عراق در حال نیرومندتر شدن و حتی تبدیل شدن به یک کشور مستقل است. اقلیم کردستان عراق از راه توسعه اقتصادی این پیام را به کردهای ایران میدهد که انها نیز میتوانند اداره خودشان را داشته باشند و موفقتر از ایران نیز باشند. از سوی دیگر استقلال اقلیم کردستان و فروپاشی عراق، تنوعات ملی را در ایران تقویت خواهد کرد.
فعالین کرد بهتر است اینطور به طرح تقسیمات منطقه‌ای نگاه کنند که چطور این طرح میتواند به رشد اقتصادی-اداری کردها در ایران کمک نماید و به بی خاصیت شدن نگاههای تقدس گرایانه به خاک ایران بیانجامد.
منابع :
بررسی عدالت انتقادی در یوگوسلاوی سابق، دیدبان افغانستان
تقسیم استانهای ایران به پنچ منطقه، رادیو دویچه وله
|