• انتخابات مجلس نمایندگان و محلی سوئد امسال چهاردهم سپتامبر برگزار می شود. انتخابات سوئد در مقیاس جهانی دارای اهمیت خاصی نیست. ولی این انتخابات از آنرو مهم است که آخرین تحولات رویداده در دموکراسی نمایندگی را آشکار می سازد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۲۷ مرداد ۱٣۹٣ -  ۱٨ اوت ۲۰۱۴

انتخابات مجلس نمایندگان و محلی سوئد امسال چهاردهم سپتامبر برگزار می شود. انتخابات سوئد در مقیاس جهانی دارای اهمیت خاصی نیست. تداوم یا جابجائی قدرت در سوئد چیزی را در جهان تغییر نمی دهد. به نظر نیز نمی رسد که انتخابات امسال، با هر نتیجه ‌ای، چیز چندانی را در خود سوئد تغییر دهد. ولی این انتخابات از آنرو مهم است که آخرین تحولات رویداده در دموکراسی نمایندگی را آشکار می سازد. این مقاله بررسی این تحولات را در دستور کار خود دارد. بحث اصلی آن این است که دموکراسی نمایندگی بیشتر جنبه ی حسی-نمایشی یافته است و در این چارچوب انتخابات و شور و هیجان نهفته در آن اهمیت پیدا کرده است.

مقاله در چهار بخش تنظیم شده است. بخش اول و دوم آن که به سیاست حسی-نمایشی و شرایط کلی دموکراسی در سوئد می پردازد اکنون منتشر می شود. بخش سوم مقاله که درباره رقابتهای احزاب و مسائل مطرح در انتخابات است اوایل سپتامبر منتشر می شود. بخش چهارم مقاله که نتیجه ی انتخابات را بررسی می کند بطور طبیعی پس از انتخابات در نیمه ی دوم سپتامبر نوشته و منتشر خواهد شد.


دگردیسی دموکراسی نمایندگی - نمونه سوئد (۱)
بنیادهای سیاسی و اجتماعی

انتخابات نقش هر چه مهمتری در دموکراسی های مدرن پیدا کرده است. فرایند برگزاری آن، از رقابت افراد و احزاب برای جلب توجه و آراء شهروندان گرفته تا برگزاری آن در روز یا روزهای معین و سپس شمارش آراء اهمیتی بیش از پیش یافته است. در پسزمینه ی رقابتها و اطلاع رسانی رسانه ها، نگاه ها همه متوجه آن می شوند. بسیاری از شهروندان که در گستره ی زندگی روزمره درگیری یا توجهی به دموکراسی یا گاه حتی سیاست ندارند در فرایند آن تبدیل به افرادی هوشیار، سرزنده و درگیر امور سیاسی و اجتماعی می شوند. همان اشخاصی که در دوران بین انتخابات حوصله ی سیاست را ندارند ناگهان ساعتها مباحث سیاسی را در رسانه های همگانی دنبال می کنند، به گردهمائی های سیاسی سر می زنند، تا حدی دست به فعالیت برای برخی احزاب یا کارزارهای سیاسی می زنند و روز انتخابات با شور و علاقه پای صندوقهای رأی حضور پیدا می کنند. در یک کلام، انتخابات جان و خونی نو را در کالبد دموکراسی می دمد. امروز در جهان انتخابات نه فقط نماد اصلی دموکراسی که برای بسیاری خود دموکراسی بشمار می آید. برای بسیاری انتخابات تنها جنبه ی ملموس و مادی دموکراسی است، تنها عرصه ی زندگی جمعی است که در آن می توانند فعال باشند و اثری به جای بگذارند.

سیاست حسی-نمایشی

در پس زمینه ی برحسته تر شدن روز افزون نقش انتخابات در دموکراسی سیاستی قرار دارد که من آنرا سیاست حسی-نمایشی یا بطور خلاصه سیاست نمایشی می نامم. سیاست حسی-نمایشی سیاست به کار گیری نمایش، چه به صورت نمایش همگانی و چه به صورت نمایشِ خود، برای ایجاد تأثیری مطلوب نزد توده های مردم است. از یکسو توده ها هر چه بیشتر به سیاست و، در این مورد ویژه، انتخابات همچون عرصه احساس هیجان و شور می نگرند و از سوی دیگر دولتها، احزاب، سیاستمداران و کنشگران سیاسی و اجتماعی بیشتر و بیشتر کارزارهای سیاسی خود را آنگونه سامان می دهند که توجه و حساسیت همدلانه ی مردم را برانگیزند. بطور کلی، سیاست حسی-نمایشی سیاستی دو بُعدی است: حسی و نمایشی.

                      حسی بدان معنا که عنصر تعلیق و هیجان نقش مهمی در جلب توجه، بسیج نیرو و برانگیختن انسانها برای مشارکت در فرایند انتخابات و به گونه ای کلی تر در سیاست یافته است. انتخابات به صورت کارزاری سیاسی با نتیجه ای نا مشخص تصویر و گزارش می شود. نظر سنجی ها مدام بر تغییر یا ثبات نسبی گرایش رأی دهندگان تأکید می ورزند. هر چه روز انتخابات و مناظره های رهبران نزدیکتر می آید هیجان بیشتر اوج می گیرد. اوج واقعی هیجان را در شب انتخابات و به گاه شمارش آراء داریم. تعلیق نه فقط در این موقعیت که بطور کلی تر در فرایند انتخابات تجلی می یابد. مدام بر نا مشخص بودن نتیجه تأکید می شود. این اما بخشی از تعلیق است، بخش مهمتری از آن به مبارزه دو نیروی خیر و شر و نا مشخص بودن قرجام نبرد آن دو بر می گردد. همواره نیروئی وجود دارد که در فرایند انتخابات از سوی رسانه ها و سیاستمداران رقیب به صورت شر مجسم یا دست کم عنصر نامطوب و نا به هنجار ترسیم شود.

                      در این پسزمینه، انتخابات بصورت مبارزه ای باز و با آینده ای نامشخص علیه ی شر در می آید. این تعلیق اما یک تعلیق ساده نیست، تعلیقی برانگیزاننده ی کنش (و نه فقط احساس) است. به گونه ای تلویحی و گاه حتی مستقیم از همه خواسته می شود تا برای مبارزه با شر یا عنصر نا مطلوب به میدان در آیند. گاه این شر جبهه ی ملی فرانسه به رهبری لوپن است، گاه سارا پیلین در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ آمریکا و گاه طرفداران یارانه بگیر اوباما در انتخابات اخیر ریاست جهموری اخیر آمریکا است. اینجا اصل تعلیق است. به این خاطر، شر نیز از جذابیت خود تهی نیست. رسانه ها بر مبنای واقع بینی ادعائی خود جذابیت شر یا عنصر نامطلوب را نیز نشان می دهند. در گزارش رسانه ها، جبهه ملی صدای اعتراض کارگران و لایه های تحتانی جامعه به جهانی شدن و سرازیری سیل مهاجرین است؛ پیلین با زیبائی، دلبری، سرراستی و محافظه کاری خود نماینده ی گرایشهای خفته ی فرهنگی بخشی از جامعه است؛ و یارانه بگیران کسانی نیستند جز بخش زحمتکش جامعه که مجبور شده برای حفظ قوام زندگی خصوصی و اجتماعی دست نیاز به سوی دولت دراز کند.

                      جنبه ی نمایشی سیاست جدید خود را در هر چه بیشتر در نمایشی شدن کنش سیاسی نشان می دهد. کنشگران سیاسی، از سیاستمداران حرفه ای گرفته تا فعالین جنبشهای اجتماعی و اعضای احزاب بیش از پیش حساس به جنبه ی نمایشی کنش خود شده اند و به سامان دهی آن توجه نشان می دهند. کنش انسان همواره دارای جنبه ای نمایشی است. اینرا، آن چنان که جامعه شناس آمریکائی-کانادائی گوفمن نشان داده، حتی در باره ی کنشهای روزمره زندگی، در گستره ی کار و زندگی خانوادگی نیز می توان گفت. ولی آنچه در گستره ی سیاست جدید موضوعیت یافته آن است که کنشگران هدفمند و عقلائی آنرا در خدمت پی گیری منافع و اهداف خود به کار می گیرند. کنشگران سیما، کلام و حرکات بدن خود را آنچنان آرایش و نمائی می دهند که بیشترین تأثیر را بر مخاطبین و بینندگان بگذارد. گردهمائی ها، سحنرانی ها، کنفرانسها، کنوانسیونها، مصاحبه ها و مناظره ‌ها، همه، با توجه به میزان و شکل تأثیر بر شرکت کنندگان و مخاطبین و بینندگان سازماندهی می شوند. سیاست بیش از پیش در این رویکردها نمود می یابد. سرزندگی و سخنوری سخنران مهمتر از مضمون سخنرانی است و کنفرانسها و کنوانسیون‌ ها آنگونه سازمانی می شوند که نماد یگانگی و اراده ی مستحکم احزاب باشند. سیما و حرکات بدنی سیاستمدارن نیز در جهت بازنمود صلابت، درستی و توانمندی شخصیت و گرایش سیاسی آنها ساماندهی می شوند.

                      خواست و انتظارات شهروندان نیز رنگ و بوی سیاست حسی-نمایشی را به خود گرفته است. انسانها بیش از پیش می خواهند خود را آنگونه که خود می خواهند به نمایش بگذارند و بر آن اساس مورد بازشناسی قرار گیرند. سیاستی که فیلسوفانی مانند چارلز تیلور و اکسل هونت بر آن نام بازشناسی نامیده اند در این پسزمینه اهمیت یافته است. نمایشِ خود نمایش وجود و هویت است. در جهان امروز هویت امری انتخابی است. هر کس نیز دارای هویتی است. هویت فرد خود به خود به چشم نمی آید و از سوی دیگران بازشناسی نمی شود. انسانها باید به شیوه های گوناگون هویت خود را به نمایش بگذارند تا هویت خود را موضوعیت بخشند و در آن بازشناسی شوند. در این راستا انسانها به سیاست همچون از یکسو عرصه ی نمایشِ خود و از سوی دیگر پدید آورنده ی عرصه های مطلوب نمایشِ خود می نگرند. سیاست همچون عرصه ی نمایشِ خود همانگونه که پیشتر گفته شد فقط در زمانها و روزهای معینی، همچون روز انتخابات یا به گاه شرکت در گردهمائی های سیاسی اهمیت پیدا می کند. در مقایسه، سیاست به سان پدیدآورنده ی نمایش امری کلی تر و مربوط به سیاست یک حزب یا دولت (بنیان گذاشته شده از سوی یک یا چند حزب) است.

                      بدون تردید سیاست هنوز امری ایدئولوزیک و ارزشی است. گرایشهائی متفاوت و متضاد در آن حضور دارند و افراد بین آنها بر مبنای باورها یا منافع خود یکی را بر می گزینند. تفاوت بین راست و چپ، سوسیالیسم (یا سوسیال دموکراسی) و نئولیبرالیسم، محافظه کاری و لیبرالیسم هنوز پابرجاست. اکثر افراد نیز خود را در یک گرایش معین جای می دهند. بر آن مبنا نیز سیاست را دنبال می کنند و در انتخابات به حزب و افرادی رأی می دهند. سیاستی که در آثار جامعه شناسی به نام سیاست نمادین مشهور شده است، سیاست گرایشهای ایدئولوژیک کلان، هنوز زنده و پویا است. ولی سیاست حسی-نمایشی سیاستی بیگانه با سیاست ایدئولوژیک و ارزشی نیست. این سیاست امروز آن گستردگی و موضوعیتی یافته است که سیاست ایدئولوژیک و ارزشی را در بر ‌گیرد.

                      در جامعه ‌ای که از سوی برخی اقتصاددانان و جامعه شناسان، کسانی مانند وبلن و گیدنز، جامعه ی فراخ زیست و پساکمبود ارزیابی شده است، نه امور معیشتی و مادی که دسترسی به صحنه های نمایشی و برخورداری از ساز و برگ نمایشِ خود اموری مهم هستند. تفاوتهای ایدئولوژیک نیز دیگر امروز اهمیت گذشته را ندارند. تفاوت زیادی امروز بین احزاب چپ و راست یا سوسیالیت و لیبرال وجود ندارد. بیشتر احزاب اصلی امروز احزابی میانه رو هستند. به علاوه، تفاوت بین گرایشهای سیاسی تا حدی وجهی نمایشی یافته است. گرایشهائی ایدئولوژیک را می توان از یکدیگر بر مبنای برداشتهای گوناگون‌شان از ساز و برگ نمایشی و شکل دسترسی به صحنه های نمایشی بازشناخت. برای دست راستی ها، چه لیبرالها و چه نئولیبرالها، مهم نمایش فردی، به ویژه نمایشِ خود در عرصه ی فعالیتهای اقتصادی و مشارکت در صحنه ی نمایشی ای است که امروز به بازار آزاد شهرت یافته است. آنها سرمایه داری و جامعه ی مدرن را به سان عرصه ی موفقیت انسانها در تعیین سرنوشت خود و دستیابی به فردیت و موفقیت به نمایش می گذارند. به این خاطر سیاستمداران دست راستی آنهمه از پویائی جامعه ی مدرن، موفقیت انسانها و اهمیت آزادی فردی سخن می گویند. سوسیالیستها (و سوسیال دموکراتها) بیشتر بدنبال آن هستند که جامعه را به سان عرصه ی همبستگی به نمایش بگذارند و هر چه بیشتر زمینه را برای حضور کسانی در صحنه های نمایشی گوناگونی همچون بازار کار، نظام آموزشی و گستره ی فرهنگ فراهم آورند که خود به خود نمی توانند در این صحنه ها حضور یابند. در دیدگاه آنها، دولت و نهادهای اجتماعی وظیفه دارند که صحنه های نمایشی و ساز وبرگ نمایشی لازم را برای توده‌ ها فراهم آورند.

جامعه و دولت در سوئد

در مقیاس جهانی، انتخابات سوئد از اهمیتی برخوردار نیست. این کشور نقش سیاسی مهمی در جهان به عهده ندارد تا با تغییر سیاستهای آن تحولی در جهان به وقوع بپیوندد. ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی این جامعه نیز قدرتمندتر از آن هستند که با تغییر در رویکردهای دولت تغییر مهمی در جامعه رخ دهد. همواره می توان پیش بینی کرد که جهان و سوئد پس از انتخابات، صرفنظر از نتیجه ی آن، همان جهان و سوئد پیش از انتخابات خواهد بود.

                      مطالعه ی انتخابات سوئد اما به خاطر مسائل دیگری از اهمیتی ویژه برخوردار است. دموکراسی نمایندگی سوئد یکی از قدرتمندترین و همچون پوینده ترین دموکراسی های نمایندگی جهان است. قدرت والاترین نهاد انتخابی آن، پارلمان، چشمگیر و از سوی هیچ نهاد رسمی دیگری از مجلس اشراف و سلطنت گرفته تا دیوانعالی محدود نمی شود. میزان مشارکت عمومی در فرایندهای آن، در عرصه هائی همانند عضویت در احزاب و اتحادیه های صنفی، دخالت در بحثهای همگانی و حضور پای صندوق رأی، به گونه ‌ای چشمگیر بالا است. قدرتمندی آن ولی به هیچ وجه به ایستائی آن منجر نشده است. پویائی آن از آغاز تا کنون خیره کننده بوده است. در برگیرندگی و توانمندی دموکراسی نمایندگی سوئد در فرایندی چند صد ساله مدام گسترش یافته است. امروز، پویائی آن خود را در موضوعیت یافتن مسائل نو، پیدایش جنبشهای اجتماعی نو و حضور احزاب جدید در مجلس نشان می دهد.

                      قدرت و پویائی دموکراسی نمایندگی سوئد ریشه در ساختار اجتماعی متفاوت این کشور دارد. سوئد در جهان به سان الگوی موفق سیاست رفاهی جهانشمول شناخته می شود.[1] امکانات رفاهی همچون بیمه ی درمانی، آموزش رایگان، کمک هزینه ی فرزندان شامل تمامی شهروندان می شود. در زمینه ی درآمدها، ارجگذاری و جنسی (تفاوتهای بین بین زنان ومردان و گرایشهای جنسیتی) نیز این کشور یکی از برابرترین جوامع جهانی است. هر چند که در این زمینه و همچنین در زمینه برخورداری از رفاه در دو، سه اخیر نه پیشرفت که پسرفت رخ داده است و از میزان برخورداری از رفاه و برابری کاسته شده است، ولی باز در مقیاس جهانی، دولت رفاه سوئد قدرتمند بشمار می آید. در مجموع، در سوئد، رفاه همگانی و برابری نه در حد یک خواست یا شعار که در حد و حدود سیاستهائی عملی و رویکردهائی نهادی به زندگی مردم راه یافته است.

                      برای به دست آوردن درکی دقیقتر از جامعه ی سوئد باید به دو ویژگی آن توجه نشان داد، اتحاد بین فرد و دولت و سرزندگی جنبشهای اجتماعی. سِنخی رادیکال از فردگرائی جامعه ی سوئد را درنوردیده است. نظام ارزشی حاکم، هنجارها و سنتها فردیت را مقدم بر امر دیگر می شمرد. فرد از بچگی یاد می گیرد که به خود همچون موجودی مستقل و خودسامان بنگرد. خانواده، مدرسه و هم‌بازیها نیز اینچنین به او می نگرند. از آغاز جوانی او دیگر به صورت فردی تصمیم می گیرد و رفتار می کند. تفاوت نیز نمی کند که او زن یا مرد، پیر یا نوجوان، معلول یا غیر معلول، به هنجار یا نابهنجار باشد، اطرافیان و جامعه فردیت او را به رسمیت می شناسند. این فردیت البته پیامدهائی همچون تنهائی، انزوا و شکنندگی روابط اجتماعی را در حوزه هائی همانند دوستی و روابط خانوادگی به بار آورده است. عجیب نیست که دو پژوهشگر سوئدی بری گرن و تِرگورد که در این زمینه کار کرده اند کتاب خود را با عنوان گویا و تحریک کننده ی آیا سوئدی انسان است منتشر کرده اند.[2]

                      پرسش مهم اینجا این است که با این حد از فردیتِ رادیکال، فرد چگونه از عهده ی زندگی بر می آید. در استقلال و خودسامانی، فرد چگونه می تواند از حل مشکلات خود در زمینه ی کار، بیماری، رابطه با دیگران و ایجاد ثبات و امنیت در جهان پیرامون خود برآید؟ همبستگی اجتماعی چگونه تولید و بازتولید می شود؟ پاسخ وجود دولتی قدرتمند در جامعه است. دولتی که از یکسو پشتیبان فرد است و از سوی دیگر مورد اعتماد فرد. در سوئد، دولت، متشکل از دولت مرکزی، استانداری ها و شهرداری ها، در تمامی عرصه های زندگی اجتماعی حضوری قدرتمند و کارآمد دارد. درمان، پرورش، آموزش، و مراقبت از سالمندان همه اموری دولتی هستند. نوزاد در بیمارستانی دولتی متولد می شود، پس از یک یا دو سالگی به کودکستانی دولتی میرود. سپس در دبستان، دبیرستان و دانشگاهی دولتی آموزش می بیند. در صورت بیماری یا اعتیاد به بیمارستان یا مرکز توانبخشی دولتی مراجعه می کند. در پایان عمر نیز زندگی را در خانه ی سالمندان دولتی به آخر می رساند، هر چند در سالهای اخیر بخش خصوصی اجازه ی حضور در این برخی از این زمینه ها یافته است (البته هزینه ی آنرا باز دولت تأمین می کند). در تمامی این زمینه ها، سیاستهای دولت همه معطوف به بازشناختن فردیت فرد و یاری به او برای صیانت از استقلال و خودسامانی خویش است. به فرد یاری رسانده می شود تا بتواند در صورتی که می خواهد مجزا و مستقل از نهادهائی همانند خانواده، کلیسا، بنگاه های خیریه و شبکه ی دوستان زندگی کند. بدون تردید جنبه ی دیگر یاری رسانی دولت حضور و مداخله ی دولت در عرصه های گوناگون زندگی خصوصی و اجتماعی فرد خواهد بود. دولت سوئد در جهان مشهور به آن است که حتی برای کم اهمیت‌ترین جنبه های زندگی دارای مقررات است. هزینه ی کارکرد خود را نیز دولت با اخذ یکی از بالاترین میزانهای (یا گاه بالاترین میزان) مالیات تأمین می کند.

                      با این همه، مردم سوئد نه تنها شکایتی از مداخله و پرهزینگی اقدامات دولت ندارند که به آن اعتماد دارند و آنرا شایسته ی برخورداری از امکانات لازم برای پیشبرد برنامه های خود می شمرند. پژوهشها و نظر سنجی ها حکایت از میزان اعتماد نسبتاً بالای سوئدیها به دولت دارند.[3] در چند سال اخیر از میزان اعتماد کاسته شده ولی هنوز سوئدی ها در سطح جهانی یکی از بالاترین میزانها اعتماد به دولت را دارند. نظرسنجی ها همچنین نشان می دهند که سوئدی ها از میزان بالای مالیات پرداختی خود شکایتی ندارند. آنها ترجیح می دهند مالیات کمتری بپردازند ولی آنگاه که کاهش مالیات را همچون عامل کاهش خدمات اجتماعی می بینند آنرا به صورت یک بدیل مطلوب ارزیابی نمی کنند.

                      اعتماد سوئدی ها به دولت ریشه در چند عامل مختلف دارد.[4] یک عامل ساختار بهینه ی دولت است. در این رابطه می توان به عناصری همانند سالم بودن دولت (مصونیت از رشوه خواری و باند بازی)، شایسته سالاری و اصل شفافیت به صورت دسترسی به تمام اسناد دولتی اشاره کرد. این عناصر از دولت دستگاهی باز و شفاف می سازند که دیگر لازم نیست از آن بسان دستگاهی مخوف و قدرتمند در هراس بود. عامل دیگر رابطه ی دو سویه ی بین مردم و دولت است. مردم به دولت اعتماد می کنند، در فرایند کارکردهای آن شرکت می جویند و مالیات می پردازند، به عوض از آن خدماتی درست و به موقع دریافت می کنند. جامعه شناسان اینجا از اقتصاد متکی به هدیه به جای اقتصاد سرمایه داری متکی بر مبادله ی ارزشها سخن می گویند. شهروندان اعتماد و هزینه های مترتب بر آن را به صورت یک هدیه به دولت اعطا می کنند. در این فرایند آنها دولت را مدیون خود ساخته، انتظار دریافت هدیه ای همسان را در خود می پرورانند. خدمات رفاهی سازمانیافته از سوی دولت بازهدیه ای است که آنها در قبال هدیه ی آغازین دریافت می کنند.

                      ویژگی دوم جامعه ی سوئد نقش مهم جنبشهای اجتماعی در شکل دادن به سیاستها، نگرشها و دیدگاه ها است.[5] دوران طلائی جنبشهای اجتماعی سوئد دهه های پایانی سده ی نوزدهم و دهه های آغازین سده ی بیستم بود. سه جنبش قدرتمند اجتماعی در آن دوران شکل گرفتند و تأثیری عمیق در جامعه به جای گذاشتند: جنبش کارگری، جنبش کلیساهای آزاد و جنبش هوشیاری (ضد مشروب خوری). جنبش کارگری جنبش کارگرانِ خواهان حق رأی، بهبود شرایط کار، روز کار هشت ساعته و افزایش دستمزدها بود. دستاورد این جنبش نه فقط خواستهایش که در فرایندی تدریجی به دست آمد، که همچنین شکل گیری سندیکای متحد کارگری و سپس حزب سوسیال دموکراسی در سال ۱۸۸۹ بود. جنبش کلیسای آزاد حرکت نیروهای مذهبی پروتستان در بنیانگذاری کلیسائی آزاد از نفوذ کلیسای پروتستان لوتری دولتی بود. مهم برای این نیروها درکی فردی از دین، خودانگیختگی در جستجوی رستگاری، بیداری و خودسازماندهی بود. پیامد آن پیدایش کلیساهای آزاد و برانگیختن شور خودانگیختگی و سرزندگی در زمینه ی جستجوی رستگاری بود؛ زمینه ای که در خود سنتی ترین رویکرد اجتماعی انسانها بشمار می آمد. جنبش هوشیاری ارتباطی چند سویه با دو جنبش کارگر و کلیسای آزاد داشت. این جنبشِ افراد و نیروهائی بود که می خواستند خود و همنوعان خود را از انقیاد الکل و وابستگی به نیروی برونی برای دستیابی به احساس شور ولذت برهانند. در هر سه جنبش اجتماعی خواست اصلی توانمندی، خودسامانی و بهینه ساختن موقعیت مادی یا معنوی فرد بود.

                      به هر رو، ویژگی جامعه سوئد صِرف پیدایش همزمان سه جنبش اجتماعی قدرتمند حدود صد سال و اندی سال پیش نیست، بلکه آن است که این حنبشها توانسته اند با کسب موفقیت نسبی ساختار جامعه و سیاست را متحول سازند. سوسیال دموکراسی به اتکاء جنبش کارگری به قدرت رسید و توانست نه فقط وضعیت کارگران که وضعیت جامعه را به گونه ای بنیادین بهتر کند. در دهه های شصت و هفتاد، درآمد سرانه، رفاه و برابری شهروندان سوئد در جهان نمونه بود. جنبش کلیسای آزاد انحصار و سلطه ی کلیسای دولتی را بگونه ای جدی تضعیف کرد و زمینه را برای سکولاریسم و رهائی فرد، دین و باورهای فرهنگی از دین رسمی آماده ساخت. جنبش هوشیاری به موفقیتی در حد آن دو جنبش دیگر دست نیافت. ولی حرکت دامنه داری را در جامعه علیه الکلیسم دامن زد و نقشی مهم در فرایند خود-مراقبتی و خود اختیاری به سان جنبه های مهم از فردیت و توانمندی شهروندان ایفا کرد.

                      نشان تأثیر سه جنبش اجتماعی را هنوز می توان در جامعه یافت. یک بخش از تأثیر، رویکرد مثبت مردم به جنبشهای اجتماعی است. حنبشهای اجتماعی هنوز حضوری کم و بیش سرزنده در جامعه دارند. جنبش محیط زیست قوی است و به صورت حزب محیط زیست به مجلس راه یافته است و متحد کنونی حزب سوسیال دموکراتها برای بازپس گیری سکان دولت است. جنبش زنان هر چند دیگر، تا حدی به خاطر موفقیتهائی که در زمینه ی برابری جنسیتی به دست آورده، قدرت و سرزندگی دهه های شصت و هفتاد را ندارد، ولی هنور در مواقع بحرانی، آنگاه مسائلی در رابطه با حقوق زنان پیش می آید، جانی تازه پیدا می کند. یکی از جدیدترین جنبشها، جنبش حق حیوانات است که توانسته تأثیر زیادی بر بینش مردم در زمینه ی استفاده از حیوانات در پژوهشهای پزشکی، پرورش حیوانات و نظام تغذیه بگذارد. بخش دیگر تأثیر جنبشهای اجتماعی سازمان‌گرائی فوق‌العاده ی جامعه است. سوئد کشور اتحادیه ها است. مردم به کوچکترین بهانه ای تشکلی را برای پیشبرد منافع یا تحقق اهداف خود تشکیل می دهند. دولت و حامعه نیز این اتحادیه ها را به راحتی به رسمیت می شناسند. اتحادیه ها ممکن است سیاسی، فرهنگی یا درمانی و پزشکی باشند. هدف آنها گاه شاید اطلاع رسانی باشد، گاه جمع آوری کمک مالی (برای اقدام در مورد هدف معینی) و گاه سیاسی و تغییر سیاستهای دولت.

                      بخش دیگر تأثیر به نقش خود آن جنبشها در تاریخ جدید سوئد بر می گردد. سه جنبش هنوز به گونه ای مستقیم یا غیر مستقیم در جامعه حضور دارند. جنبش کارگری دیگر به هیچ وجه قدرت سابق خود را ندارد ولی هنوز در وجود سندیکای سراسری کارگران و حزب سوسیال دموکراسی به زندگی ادامه می دهد. حزب سوسیال دموکراتها بیش از پیش شکل یک سازمان بوروکراتیک یافته است ولی هنوز با خیل اعضا و ارتباط با جنبش کارگری سیمای تشکل مرتبط با یک جنبش اجتماعی را حفظ کرده است. جنبش هوشیاری در برخورد منفی و پیشگیرانه به اعتیاد به موار مخدر حضور خود را در جامعه حفظ کرده است. جنبش کلیساهای آزاد امروز تا حد زیادی از بین رفته است. سوئد امروز یکی از سکولارترین و بی مذهب‌ترین جوامع بشری است. ولی تأثیر جنبش کلیسای آزاد را می توان در رواداری دینی توده ها یافت. بی مذهب‌ترین (یا آتیئست‌ترین) افراد نیز با باور دینی کسی مشکل ندارند - هر چند که در دو سه دهه ی اخیر، بیشتر به خاطر مسائل سیاسی و اجتماعی، اسلام هراسی جا پائی در جامعه پیدا کرده است.



[1] - نگاه کنید به:
Gösta Esping-Andersen (1990), The Three Worlds of Welfare Capitalism, Princeton University Press, Princeton

[2] - Henrik Berggren & Lars Trägårdh (2006), Är svenskan människa? Gemenskap och oberoende i det moderna Sverige, Norsteds, Stockholm.

[3] - نگاه کنید به:
Staffan Kumlin and Bo Rothstein (2010), Questioning the New Liberal Dilemma: Immigrants, Social Networks, and Institutional Fairness, Comparative Politics (nr 3): 63-80.

[4] - Bo Rothstein (2002), Social fällor och tillitens problem, SNS, Stockholm;

Kerstin Jacobsson & Eva Sandstedt (2010), Medborgerligt medvetande och social sammanhållning i Kerstin Jacobsson (red.), Känslan för det allmänna, Borea, Umeå.

[5] - Göran Ahrne, Christine Roman, Mats Franzen (2013), Det sociala landskapet : en sociologisk beskrivning av Sverige från 1950-talet till början av 2000-talet, Korpen, Lund.