حال و آینده سیاست "گردشگری حلال" در ایران
اسماعیل زورمند


• "نصرالله پژمانفر" یکی از اعضای کمسیون فرهنگی رژیم خبر از ارائه‌ی طرحی به مجلس داده بود که در این طرح آمده گردشگرانی که به ایران وارد خواهند شد از سوی افراد مشخصی باید "امر به معروف و نهی از منکر" شوند و کسانی که خلاف این طرح عمل کنند مجازات زندان و با شدیدترین شیوه با آنها رفتار خواهد شد. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۱ شهريور ۱٣۹٣ -  ۲٣ اوت ۲۰۱۴


طی چند روز گذشته، اداره‌ی صنعت رقابت و خدمات‌ (DGCIS) و بانک مرکزی فرانسه، در گزارش سالانه‌ی خود گردش مالی صنعت گردشگری جهان را (٦.٥) تریلیون دلار اعلام کرد. در این گزارش به درآمد ایران در این ارتباط اشاره شده بود و سهم ایران از گردش مالی (٦.٥) تریلیون دلاری صنعت گردشگری جهان، تنها پنج میلیارد دلار یا به عبارتی دیگر نیم درصد بوده است.

به دنبال انتشار این گزارش، مورخه‌ی پانزدهم مردادماه ١٣٩٣، "مسعود سلطانی‌فر" معاون رئیس‌جمهور و رئیس اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری رژیم ایران، در چهارمین نشست بین‌المللی بازاریابی اینترنتی توریسم شهری، به سهم کم ایران از گردش مالی (٦.٥) تریلیون دلاری صنعت گردشگری جهان اشاره کرد و علت این سهم اندک را به تحریم‌های کشورهای خارجی علیه ایران و نبود مدیریت نسبت داد.

به گفته‌ی خود مسئولین رژیم جمهوری اسلامی، ایران در زمینه‌ی جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی در ردیف ١٠ تا ١٥ کشور جهان و در زمینه‌ی جاذبه‌های طبیعی و آب و هوا در ردیف ٥ کشور جذاب جهان قرار دارد. همچنین بیشتر کارشناسان و متخصصان و حتی مردم عادی بر این باورند که ایران به دلایلی نظیر آب و هوای مناسب در هر چهار فصل سال، تاریخ و فرهنگ باستانی و قدیمی، آثار تاریخی جذاب و پراهمیت، دسترسی به آبهای آزاد، وجود جزایر و دریاچه و آبهای معدنی و درمانی، وجود چندین ملت، فرهنگ، زبان و همچنین آداب و رسوم متنوع و گوناگون دارای این پتانسیل است که سالانه گردشگران بسیار زیادی را جذب کند و از این طریق نه تنها می‌تواند هزاران فرصت شغلی را برای شهروندان خود بوجود آورد بلکه درآمد زیادی را نیز عاید کشور کند.

با توجه پتانسیل‌های ایران در زمینه‌ی توریسم و گردشگری که مسئولین رژیم نیز به آن اذعان می‌کنند علت این که سهم ایران از گردش مالی (٦.٥) تریلیون دلاری صنعت گردشگری جهان، تنها پنج میلیارد دلار یا به عبارتی دیگر نیم درصد بوده است چیست؟ آیا به گفته‌ی "مسعود سلطانی‌فر" سهم کم ایران به تحریم‌های کشورهای خارجی علیه رژیم جمهوری اسلامی ایران و نبود مدیریت برمی‌گردد؟ یا دلایل دیگری وجود دارند که گردشگران بسیار کمی به ایران سفر کنند و درآمد کمی از این صنعت عاید این کشور شود؟

امروزه صنعت توریسم و گردشگری یکی از بی‌ترس‌ترین، مطمئن‌ترین و ارزانترین منبع کسب درآمد ارزی می‌باشد. دانشمندان و صاحبنظران بر این باورند که صنعت توریسم و گردشگری صنعتی بدون دود می‌باشد و از آن به عنوان صادرات پنهان یاد می‌کنند. طی چند سال گذشته بعد از صنعت نفت و ماشین سازی صنعت گردشگری جایگاه سوم را ار لحاظ درآمد به خود اختصاص داده است و محققان پیش‌بینی کرده‌اند که صنعت گردشگری تا سال ٢٠١٥ میلادی به بزرگترین صنعت و فعالیت اقتصادی جهان مبدل خواهد شد.

در عصر امروز صنعت توریسم در کشورهایی رونق یافته و سرمایه‌گذاری روی ‌‌‌آن پاسخگو بوده که این کشورها در جهت دمکراسی و سکولاریسم گام برداشته و یا حداقل آزادی‌ها در آن کشورها وجود داشته باشد و به افکار و فرهنگ و آیین‌های مختلف احترام و حقوق بشر در آن نقض نشود و همین طور از لحاظ سیاسی دارای ارتباطی مناسب با کشورهای جهان و از لحاظ اقتصادی، اقتصادی تعریف‌شده و در حال شکوفا و از آزادی‌های اجتماعی برخوردار باشند.

رژیم جمهوری اسلامی از همان ابتدای روی کار آمدن و بدست گرفتن قدرت، با اتخاذ سیاست‌های ضد بشری خود در قبال کشورهای خارجی، صدور انقلاب، اقدامات تروریستی در خارج از کشور، پشتیبانی و حمایت از گروه‌های تروریستی، دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر، تلاش جهت دستیابی این رژیم به سلاح هسته‌ای و بدین وسیله تهدید علیه کشورهای دیگر و... که تاکنون همچنان ادامه دارد چهره‌ای نامناسب و کریه‌ی را از خود نشان داده و فضایی پر از رعب و و حشت را در افکار بین‌المللی تداعی کرده و از دیگر سو، رژیم جمهوری اسلامی در داخل نبز با انجام اعمال مختلفی از جمله نقض حقوق بشر، اعدام، کشتار، سرکوب، بازداشت و نقض حقوق اقلیت‌های مذهبی، سرکوب بیشتر آزادی‌های اجتماعی و حجاب اجباری و نگاهی بدبینانه نسبت به گردشگران خارجی که به گفته‌ی مسئولان این رژیم ممکن است به عنوان جاسوس به ایران سفر کرده باشند و... همه و همه‌ سبب شده است که تاکنون نه تنها گردشگران خارجی بسیار کم به ایران سفر و یا از آمدن به ایران امتناع ورزند بلکه گردشگران بسیار زیادی از ایران نیر به خارج از کشور سفر نمایند.

علی‌رغم وجود پتانسیل‌های بی‌شمار گردشگری در ایران تحت حاکمیت رژیم جمهوری اسلامی، مسئولین مرتبط نه تنها توجه لازم به این صنعت را نداشته‌اند بلکه مدام در تلاش بوده‌اند سیما و چهره‌ی آثار قدیمی و باستانی را محو و به آن چهره‌ی اسلامی بدهند. به گفته‌ی "مسعود سلطانی‌فر" از سال ١٣٠٩خورشیدی که قانون مرمت و بازسازی میراث فرهنگی تصویب شده است تاکنون یک میلیون بنا، مکان، فضای تاریخی کشف که از این تعداد نزدیک به ٣٢ هزار از آنها شناسایی و ثبت ملی شده‌اند و در این میان ١٧ اثر به ثبت سازمان یونسکو رسیده‌اند. پیشتر نیز نامبرده گفته بود که از مجموع این یک میلیون آثار تاریخی که کشف شده‌اند اگر برای نصف آنها به طور میانگین ٢ میلیارد تومان هزینه‌ی بازسازی و مرمت در نظر گرفته شود به یکصد هزار میلیارد تومان بودجه نیاز داریم، در حالی که در سال ١٣٩٣ به سازمان میراث فرهنگی ١٠ میلیارد تومان بودجه اختصاص داده شده که این حاکی از عدم توجه مسئولین رژیم به سرمایه‌گذاری در این زمینه بوده است.

از دیگر سو، تاراج، تخریب و از بین بردن ‌‌آثار تاریخی توسط افراد فرصت‌طلب وابسته به رژیم به ویژه در مناطق و مکان‌هایی که ملیت‌های ایران ساکن هستند نظیر مناطق کُردنشین ایران، نابودی و در معرض از بین رفتن بیشتر دریاچه‌های ایران مانند هامون، ارومیه، گاوخونی، زریبار و ... که می‌تواند گردشگران زیادی را به خود جذب کند موارد مشهود و علنی عدم توجه مسئولین رژیم به صنعت گردشگری می‌باشد.

در همین رابطه، طی چند هفته‌ی گذشته، "نصرالله پژمانفر" یکی از اعضای کمسیون فرهنگی رژیم خبر از ارائه‌ی طرحی به مجلس داده بود که در این طرح آمده گردشگرانی که به ایران وارد خواهند شد از سوی افراد مشخصی باید "امر به معروف و نهی از منکر" شوند و کسانی که خلاف این طرح عمل کنند مجازات زندان و با شدیدترین شیوه با آنها رفتار خواهد شد. این طرح قرار است پس از اتمام تعطیلات تابستانی جهت تصویب در مجلس شورای اسلامی به بحث گذاشته شود. بر همین اساس و در صورت تصویب این طرح، گردشگران خارجی که برخلاف خواست و میل آخوندهای رژیم رفتار کنند بایستی به جای گشت و گذار در ایران، مدتی از سفر خود را در زندان‌های رژیم قرون وسطایی جمهوری اسلامی سپری کنند.

لازم به ذکر است که در آغاز سال ١٣٩٣ خورشیدی، "حسن روحانی" رئیس‌جمهور رژیم طی سخنانی در جزیره‌ی کیش از "گردشگری حلال" سخن به میان آورده و گفته بود: "برخی مکان‌ها نطیر جزیره‌ی کیش برای توسعه و رونق گردشگری باید به سوی گردشگری حلال گام نهند". این سخنان روحانی در حالی است که در آغاز تبلیغات انتخاباتی خود وعده داده بود صنعت گردشگری را در ایران رونق بخشد.
                                                                                             
با توجه به مباحث مطرح شده در بالا، بهتر بود "مسعود سلطانی‌فر" به جای دلایل و توجیهات بی‌اساس (مانند تحریم و عدم مدیریت) به شکست صنعت گردشگری در ایران اذعان و عنوان می‌کرد این صنعت در ایران تحت حاکمیت رژیم اسلامی به هیچ وجه جوابگو نیست. البته منظور وی از عدم مدیریت چیست مشخص نیست اما اگر ایشان براین باور هستند که تحریم های اخیر باعث شده که سهم و درآمد ایران در صنعت توریسم اندک باشد طی سه دهه‌ی گذشته، رژیم جمهوری اسلامی با این شدت و در این سطح تحریم نشده بود پس چرا همواره گردشگر کمی از ایران دیدن کرده‌اند؟ در اینجا با اشاره به تعداد گردشگرانی که در سال‌های ١٣٧٣ ، ١٣٨٢ و ١٣٩١ از ایران بازدید کرده‌‌اند عدم صحت گفته‌ی رئیس اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری ایران مشخص خواهد شد.

هرچند آمار دقیق و مستندی در دست نیست اما بر اساس آمارهای خود رژیم اسلامی ایران در سال ١٣٧٣، ٣٦٠ هزار و ٦٥٨ گردشگر خارجی، در سال ١٣٨٢ ، ٧٠٠ هزار گردشگر و در سال ١٣٩١ بنا به گفته‌های "مسعود سلطانی‌فر" کمتر از یک میلیون گردشگر از ایران بازدید کرده‌اند. بر اساس برخی ‌آمارها از جمعیت نزدیک به ٦٠٠ میلیونی گردشگری که سالانه در جهان گشت و گذار می‌کنند کمتر از ١ میلیون نفر از ایران دیدن می‌کنند که این ‌آمار نشان‌دهنده‌ی وضعیت اسفناک ایران در زمینه‌ی صنعت توریسم و گردشگری می‌باشد.

متخصصان گردشگری و توریسم بر این باورند که صنعت توریسم از دو جنبه حائز اهمیت است: ١- آشنا شدن گردشگران با ملیت‌های دیگر، آشنا شدن با نژاد، زبان، فرهنگ و آداب و رسوم گوناگون ٢- از لحاط اقتصادی که می‌تواند درآمد زیادی داشته باشد و اشتغال زیادی را ایجاد کند. بر همین اساس چندملیتی بودن ایران، وجود فرهنگ، آداب و رسوم متنوع، وجود نژاد و زبان‌های مختلف که می‌تواند فرصت مناسبی برای جلب و جذب گردشگران خارجی به ایران باشد اما رژیم جمهوری اسلامی نه تنها هرگز از این تنوع به عنوان فرصت نگاه نکرده است بلکه ‌‌آن را تهدید علیه خود قلمداد کرده است و با شیوه‌های مختلف تلاش کرده است این تنوع و گوناگونی را آسیمیلاسیون کند و آنها را نابود و انکار کند. در همین رابطه با توجه به آنکه که در مناطقی که ملیتهای ایران ساکن هستند پتانسیل زیاد گردشگری وجود دارد اما مسئولین رژیم جمهوری اسلامی نه تنها به وجود آن بی‌توجه بوده‌ بلکه تلاش کرده‌اند این مناطق را به ویژه مناطق کُردنشین را در افکار گردشگران خارجی و عمومی ناامن معرفی کنند تا از بازدید و سفر به آنجا خودداری کنند. ‌

موانع و مشکلات پیشروی صنعت گردشگری در ایران در حالی است که گردشگران زیادی از داخل ایران به کشورهای همسایه مانند ترکیه، ارمنستان، آذربایجان، امارات متحده‌ی عربی، اقلیم کردستان عراق و کمی دورتر مالزی و تایلند سفر می‌کنند. نگاهی اجمالی به جایگاه و موقعیت سیاسی، اقتصادی اجتماعی این کشورها مشخص می‌کند که این کشورها از لحاط سیاسی دمکراتیک و سکولار یا در حال گذار به دمکراسی، از لحاظ اقتصادی در حال توسعه و از آزادی‌های اجتماعی برخوردار هستند. افزایش سفر گردشگران ایرانی به خارج از کشور باعث شده است که مسئولین رژیم طی چند سال گذشته برای جلب و جذب گردشگران داخلی به ایرانگردی، گمرک و بلیط سفر را به خارج از ایران چند برابر افزایش و در مقابل هزینه‌ی سفرهای داخلی ایران را در تعطیلات ویژه کاهش داده تا گردشگران داخلی را تشویق به گشت و گذار در داخل ایران کنند اما این ترفند نه تنها پاسخگو نبوده است بلکه تعداد گردشگران به خارج از ایران سال به سال رو به افزایش بوده است. بر اساس گفته‌های "مسعود سلطانی‌فر" در سال ١٣٩١، ٧ میلیون ٧٠٠ هزار گردشگر از ایران خارج شده‌اند و در همین رابطه با استناد به گزارش خبرگزاری ایرانا، در سال ٢٠١٣، بیش از ١ میلیون ٧٠٠ هزار گردشگر تنها از کشور ترکیه یازدید کرده‌اند.

سخن آخر، از آنجا که صنعت توریسم نیازمند مجموعه‌ای از تغییرات زیربنایی و اساسی در شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه می‌باشد و این تغییرات در چارچوب و تحت حاکمیت رژیم جمهوری اسلامی ایران بوقوع نخواهد پیوست، بنابراین صنعت گردشگری در ایران شاهد هیچ رونقی نخواهد بود.