• در سال ۲۰۱۲، هنگامی که دولت اعلام کرد یارانه عرضه سوخت داخلی را منتفی می کند موجی از اعتراضات نیجریه را دربرگرفت. به رغم صدور ۲.۵ میلیون بشکه نفت در روز، نیجریه ظرفیت تصفیه برای پاسخ به تقاضای داخلی را ندارد و ناگزیر از واردات بنزین است. شورش یارانه سوخت تقریبا دو هفته ادامه یافت و نشانی بود از نا آرامی های اجتماعی شعله ور شده در کشور ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۰ مهر ۱٣۹٣ -  ۲ اکتبر ۲۰۱۴

در سال ۲۰۱۲، هنگامی که دولت اعلام کرد یارانه عرضه سوخت داخلی را منتفی می کند موجی از اعتراضات نیجریه را دربرگرفت. به رغم صدور ۲.۵ میلیون بشکه نفت در روز، نیجریه ظرفیت تصفیه برای پاسخ به تقاضای داخلی را ندارد و ناگزیر از واردات بنزین است. شورش یارانه سوخت تقریبا دو هفته ادامه یافت و نشانی بود از نا آرامی های اجتماعی شعله ور شده در کشور.
کن هنشاو، فعال اجتماعی نیجریه ای می گوید: «روز نخست مردم بخاطر ملغی شدن یارانه سوخت به اعتراض پرداختند، اما در روز دهم آنها به فقر، فساد و دزدی از منابع امان اعتراض می کردند» وی ادامه می دهد: «مردم فکر می کنند که شورش یارانه سوخت خلق الساعه و خودجوش بود اما آن مشمول ماه ها تدارک، سازماندهی و آموزش مردم راجع به موضوع استفاده از یارانه سوخت بود....شورش پایان یافت اما جنبش درحال تکوین است... ما منتظر بهانه ای دیگر هستیم که مجددا شعله ها را برافروزد».
این که چگونه این جنبش در کشوری که بر اساس آمارهای بانک جهانی ۱۰۰ میلیون نفر در آن در فقر و تهیدستی زندگی می کنند ادامه خواهد یافت، روشن نیست. دلسردی از احزاب سیاسی مستقر شایع است. طی دوره ریاست جمهوری گودلاک جاناتان، کشور هر چه عمیق تر در ورطه فساد فرو می رود. اعتصابات و اعتراضات بسیار شایع و معمول هستند. اتحادیه پرسنل آکادمیک دانشگاه ها (ASUU) اخیرا یک اعتصاب ۵ ماهه را سازماندهی کرد که نظام دانشگاهی دولتی را فلج کرد و این درحالی است که در ماه دسامبر، انجمن پزشکی نیجریه اعلام کرد که پزشکان بیمارستان های دولتی به خاطر شرایط کارشان اعتصاب نامحدود را آغاز می کنند. کارگران صنعت نفت نیز علیه خصوصی سازی پالایشگاه های نفت کشور دست به اعتراض می زنند.

سالی برای تغییر
طی دیدارمان از نیجریه، در انتهای سال گذشته، ایده ای که کماکان درباره آن صحبت می شد، اهمیت سال ۲۰۱۵ به مثابه سال تغییر بود. همان طور که انتخابات ملی جهت برگزیدن نمایندگان از رییس جمهور گرفته تا استانداران منطقه ای قدرتمند برگزار می شود، برای نخستین بار، یک «کنفرانس گفتگوی ملی» نیز جهت بحث پیرامون آینده کشور و نظام سیاسی فدرال آن نیز برگزار خواهد شد. سیاست های قومی نقش مهمی در نیجریه ایفا می کنند، که نقشه آن توسط حاکمان انگلیسی پیشین ترسیم شده، و در معنای آن است که برخی گروه های قومی تا امروز از نظر سیاسی و اقتصادی در حاشیه قرار گرفته اند و تنش های برخاسته از آن کماکان باقی است.
مردمی که در مناطق نفت خیز دلتای نیجر زندگی می کنند ناراضی و شاکی اند که برای بیش از نیم قرن از خشونت وسرکوب و تخریب محیط زیست که استخراج نفت برای این جوامع به همراه داشته، رنج برده اند. وهمان طور که نفت از زیر پایشان مکیده می شود، کماکان در فقر و نکبت بسر می برند. بسیاری از مردمی که با آن ها صحبت کردیم درباره انگیزه رییس جمهور جهت فراخوان کنفرانس مذکور و این که آیا تغییری واقعی به ارمغان خواهد آورد ابراز شک و ناباوری می کنند. اما جنبش های اجتماعی با این همه تدارک می بینند تا حول آن به مثابه راهی برای پیشبرد هرچه بیشتر تحولات نظام مند تحرکاتی صورت دهند. چنانکه آن هم اکنون نیز بحث های مهمی را پیرامون مسایلی اساسی دامن زده است.
۲۰۱۵ همچنین از آن جهت سالی مهم است که بیستمین سالگرد اعدام کن سارو ویوا است . طی سفرمان ما در Port Harcourt همراه با هزاران تن از مردم بومی اوگونی در یادمان هجدهمین سالگرد اعدام رهبر الهامبخش اشان راهپیمایی کردیم. این یک موقعیت عاطفی بود که نه تنها نشان داد که هنوز این نویسنده، شاعر و فعال اجتماعی چه معنایی برای مردمش دارد بلکه بیانگر آن بود که مبارزه اش ادامه دارد.
سارو ویوا آشکارا مردم اوگونی را علیه تخریب فاجعه بار سرزمین اوگونی توسط کمپانی نفتی شل و محرومیت مداوم سیاسی و اقتصادیشان، سازماندهی و رهبری می کرد، مبارزه ای که بیست سال پیش در چهارم ژانویه ۱۹۹۳ به نقطه اوج خود رسید. در آن روز حدود ۳۰۰۰۰۰ اوگونی طی برگزاری تظاهراتی، مخالفت مطلق و بدون خشونت خویش با حضور شل در قلمرواشان را اعلام کردند. مردم اوگونی خواستار آن شدند که شل سرزمینشان را ترک کند و اعلام کردند که از این به بعد چهارم ژانویه به عنوان «روز اوگونی» شناخته خواهد شد.
این تظاهرات تعیین کننده، پیام آور برآمدن یک نیروی سیاسی موثر و پرقدرت بود و بیداری مردم اوگونی را نشان داد. شل وحشت زده شده بود و بساط تولید نفت در سرزمین اوگونی را بسرعت پس از آن واقعه برچید و تا امروز نیز به آن کمپانی اجازه از سر گرفتن فعالیت داده نشده است. این اعتراض نتیجه سازماندهی ریشه ای و فرایندی آموزشی بود که نه تنها به اوگونی ها جرات بخشید تا درباره دلایل ریشه ای استثمار، محرومیت سیاسی و اقتصادی و تخریب محیط زیست که بیش از سه دهه با آن مواجه بودند چند و چون کنند،بلکه همچنین شروع به ساختن آلترناتیو کنند.
به بیان سارو ویوا، «این یک تغییر بخاطر تغییر نبود، بلکه بخاطر اتکا به خود و خلق مجدد جامعه اوگونی بود». او محرک ایجاد جنبش برای بقای مردم اوگونی (MOSOP) بود که یک چتر سازمانی محسوب می شد که همچون محملی برای مبارزات مردم اوگونی از جمله گروه های زنان، دانشجویان، قدمای قبیله و گروه های جوانان عمل می کرد. این سازمان هنوز به عنوان صدای مردم اوگونی به رسمیت شناخته می شود.

حقوق مردم اوگونی
سارو ویوا ایدئولوگ این جنبش بود و او بود که بنیان های فلسفی مبارزه مردم اوگونی، ترویج و تبلیغ عدم خشونت و اعلامیه حقوق مردم اوگونی را تدوین کرد و توسعه داد. اعلامیه حقوق ، انجیل مبارزات مردم اوگونی باقی ماند و خواست عدالت اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی از جمله حاکمیت بر منابع قلمرو اشان را مطرح ساخت.
توانایی سارو ویوا در بسیج مردم اوگونی برای خواست اعمال نظر پیرامون آن چه بر سر منابع طبیعی در قلمرو اشان آمده، به پیشینه و سنت خطرناکی نه فقط برای شل بلکه برای منافع اقتصادی قدرتمند بدل شد. چنین مقاومتی ریسک و خطری بود برای دسترسی آتی آن ها به منابع طبیعی غنی دلتای نیجر. پاسخ دولت نظامی نیجریه یورش سرکوبگرانه و خشونت آمیزی بود که طی آن ۲۷ روستا ویران ، ۲۰۰۰ نفر کشته و ۸۰۰۰۰ نفر آواره شدند. این اقدامات با اعدام سارویوا همراه با هشت تن دیگر در ۱۹۹۵ دنبال شد.
موج سرکوب و اعدام مبارزات را عقب راند و به مثابه هشدار به هر گره قومی دیگر که جرات کند در برابر صنعت نفت مقاومت کند عمل کرد. اما هم اکنون، هجده سال پس از کشته شدن سارو ویوا، مبارزات مردم اوگونی بار دیگر مشتعل شده است. مشکلات کماکان باقی اند و حتی به گفته سلستین آکپوباری، هماهنگ کننده فوروم همبستگی اوگونی«حتی امروز بدتر از زمانی شده اند که کن زنده بود ». این مشکلات، فقر شدید،محرومیت سیاسی و اقتصادی مداوم و تخریب محیط زیست در ابعاد وسیع را شامل می شود. طی دیدارمان، آکپوباری و دیگر چهره های برجسته جامعه اوگونی در رسانه های محلی و ملی اعلام کردند «مبارزات مردم اوگونی وارد مرحله جدیدی شده و ما برای مجموعه ای از اقدامات غیرخشونت آمیز بسیج می شویم که فعالیت های اقتصادی را درهم خواهد پیچید». در ۱۰ دسامبر، روز حقوق بشر، آن ها تهدید خود را عملی کردند و دو پالایشگاه و یک مجتمع پتروشیمی را در PortHarcourt به تعطیلی کشاندند. آکپوباری به خبرنگاران گفت« این تنها شمه ای از آن چیزی است که در راه است».

فراسوی دلتا
مبارزات مردم اوگونی نه فقط به دلیل مبارزه برای بقای مردم اوگونی از اهمیت حیاتی برخوردار است بلکه همچنین یک کاتالیزور، منبع الهام و یک استاندارد برای بسیاری از مبارزات در دلتای نیجر و سراسر نیجریه است. نیمو باسی ، فعال نیجریه ای، گفته است که چگونه اعلامیه حقوق مردم اوگونی « الهامبخش دیگر قومیت ها در دلتای نیجر برای تدوین منشورهای مشابه به مثابه راه حل های غیر خشونت آمیز برای وادار ساختن دولت به گفتگو و اقدام بوده است». بنا به اظهارات باسی هنگامی تغییرات واقعی در آفریقا درخواهد رسید که« مبارزات به طور اساسی و پایه ای بر سر بازپس گیری و دوباره به دست گرفتن حق حاکمیت مردم و درهم شکستن کنترل و تسلط نخبگان نوکلنیالی بر منابع طبیعی امان آغاز شود». تاثیر مبارزات مردم اوگونی به فراسوی دلتای نیجر رسیده است.
صاحب منفعت های سیاسی و اقتصادی قدرتمند درصدد تثبیت وضعیت موجود از طریق اعمال خشونت خواهند بود. اعدام کن سارو ویوا جنبش همبستگی بین المللی را دامن زد.هم اکنون نیاز به احیای آن جنبش بین المللی احساس می شود، بویژه در مراکز قدرتمند جایی که نفت مصرف می شود و کمپانی ها و شرکت های بزرگ در آنجا مستقرند.

در دلتا
در ماه نوامبر به نیجریه رفتیم و از برخی قبایل در دلتای نیجر دیدار به عمل آوردیم که از آلودگی و منازعات ناشی از عملیات های نفتی رنج می برند. دو قبیله که بیش از همه آسیب دیده اند، قبایل گو ای و رومو اگپه هستند. گو ای به عنوان آلوده ترین مکان در سرزمین اوگونی توصیف می شود. لایه از نفت روی آب را گرفته که روزگاری برای شرب و ماهیگیری از آن استفاده می شد. این مکان هم اکنون خالی السکنه است. ما از خانه ها و نانوایی که قبل از آن که جمعیت آن جا را ترک کند ، پیشتر در آن ها جنب و جوش و زندگی جریان داشت بازدید کردیم.
رومو اکپه شاهراه اصلی عملیات های شل در ناحیه شرق در River State است. این ناحیه بمثابه نقطه تجمیع لوله های نفت و گاز و ناحیه ای که لوله ها از همدیگر عبور کرده و یکدیگر را قطع می کنند عمل می کند. تقریبا ۱۰۰۰۰۰ بشکه نفت در روز در این ناحیه جریان دارد. با این حال رومو اکپه نه تنها از موقعیت استراتژیک اش سود نمی برد، بلکه فاقد زیرساخت های ابتدایی است و این درحالی است که حداقل ۶۰ نفر از جمله زنان و کودکان در منازعات بین قبیله ای در نبردهای گنگ ها و باندهای جنایتکار مسلح بر سر دستیابی به پرداخت ها و قراردادهای نفتی کشته شده اند.
دیدار ما هم زمان شد با جنبش و تحرک سالانه ی یادمان اعدام کن سارو ویوا. این برنامه در ۹ نوامبر با روشن کردن شمع و شب بیداری در مکان مختلف در Port Harcourt ،شهری که یر آن کار کرد و مرد برگزار شد. در این سفر دو تن از فعالان اجتماعی به نام، سلستین آکپوباری و کن هنشاو ما را همراهی می کردند که در ان جی اویی به نام اقدام اجتماعی فعالیت می کنند که بر حقوق بشر، مبارزات زیست محیطی و و توانمند سازی قبایل و جوامع بومی متمرکز است.