در دفاع از آزادی انتقاد


جمشید طاهری پور


• علنیت و شفافیت "اخبار روز" در انتقاد از موضعگیری هیات سیاسی – اجرائی سازمان اکثریت در قبال حمله جنایت کارانه به اردوگاه لیبرتی، بالندگی آزادی انتقاد را در صفوف چپ ایران آشکار می کند. این پدیدار سزاوار شادمانی و تحسین است و نقد و نظر در باره آن – که البته لازم است- نباید ماهیت بالنده و پیشرو آن را زیر علامت سوال قرار دهد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۴ آبان ۱٣۹۴ -  ۵ نوامبر ۲۰۱۵


علنیت و شفافیت "اخبار روز" در انتقاد از موضعگیری هیات سیاسی – اجرائی سازمان اکثریت در قبال حمله جنایت کارانه به اردوگاه لیبرتی، بالندگی آزادی انتقاد را در صفوف چپ ایران آشکار می کند. این پدیدار سزاوار شادمانی و تحسین است و نقد و نظر در باره آن – که البته لازم است- نباید ماهیت بالنده و پیشرو آن را زیر علامت سوال قرار دهد. متن سرمقاله اخبار روز و بیانیه اکثریت، هر دو در اخبار روز در دسترس است و نیازی به نقل آنها از جانب من نیست، مضافا" این که من قصد ورود به همه اجزای مضامین این متن ها را ندارم! فقط واگوئی این نکته شاید لازم است که نویسندگان این و آن متن، هر یک از زاویه-ی خط و ربط سیاسی که بدان باور دارند به تحریر مواضع خود پرداخته –اند و برای من روشن است که این خط و ربط ها متفاوت و متمایز از همدیگر هستند و هم از این رو ما با دو موضعگیری متفاوت و متمایز مواجه -ایم. حالا این چه منطقی است که بجای فهم همدیگر و برسمیت شناختن یکدیگر، در عین نقد و روشنگری پیرامون منطق تفاوت ها و تمایز ها، آن هم با این روحیه که نقاط اشتراک، همدلی و همزبانی را جستجو کرده و بیابیم – که بنظرم می شود و می توان در یکدیگر یافت - مشت و لگد بپراکنیم و سر و دست بشکنیم!

روح دموکراسی خواهی در آزادی انتقاد زنده است. شاخص ترین ملاک در سنجش کنش و منش آزادی خواهانه، درجه پایبندی به آزادی انتقاد است. می توان در این یا آن مورد با متن و مضمون انتقاد، موافق یا مخالف بود، اما در هیچ صورتی نباید خود را در فاصله با آزادی انتقاد قرار داد و از مسئولیت هائی که پایبندی به آزادی انتقاد ایجاب می کند شانه خالی کرد! از جمله این مسئولیت ها نگاه خطا پذیر به خود و خطا پوش به غیر خود است! من این عبرت را از روی تجربه زندگی سیاسی زیسته خود آموختم؛ نگاه خطا پذیر به خود، زیرا حقیقت در انحصار من نیست و خطا پوش به غیر خود، زیرا راه انصاف و گفتگو و همدلی می گشاید!

به نظر می رسد که هم انتقاد اخبار روز به سازمان اکثریت و هم انتقاد سازمان اکثریت به رهبری مجاهدین، بدرجات متفاوت متاثر از سیاست پشتیبانی از "خط امام" در سالیان ۶۱- ۵۹ است! سیاستی که در خطای "رهبری ما" در مواجهه با سازمان مجاهدین خلق نقش قاطعی بازی کرد. وقتی می نویسم "رهبری ما"، خود من عضو موثری از آن رهبری بودم و در نتیجه نوشتن این سطور را هم باید نشان و اثری از سیاست آن سال ها و نقد آن دانست. با نگاه دقیق تر می توانم گفت که سه برداشت و سه نحوه نگاه به آن سال ها و نقد و نظر به آن خبط و خطاها در میان است؛ و این یک منشاء اصلی تفاوت هائیست که امروز حامل آن هستیم!

سیاست ما در سالیان ۶۱-۵۹، از جمله در قبال مجاهدین اشتباه بود زیرا مسئولیت اصلی سرکوب مجاهدین را متوجه رهبری خمینی نمی شناخت و آنرا محکوم نمی کرد. اشتباه بود زیرا از حق مجاهدین در برخورداری از آزادی انتقاد و فعالیت سیاسی دفاع نمی کرد و نقد نظر و رد نگاه و طرد منش و روش مبارزه رهبری مجاهدین را، چنان مطلق کرد که رهبری مجاهدین خلق را در مظان تهمت و افتراء قرار می داد، آن سیاست ها اشتباه بود به این خاطر که سمتگیری ارتجاعی خمینی را لاپوشانی می کرد، به دوری و جدائی خود از دموکراسی خواهان و ترقیخواهان کشور می افزود و حتا آنان را بی اعتبار و منزوی می کرد و در مجموع راه پیشروی بسوی دموکراسی سکولار مبتنی بر حقوق بشر را مسدود می ساخت! در عین این که نرفتن سازمان اکثریت به راه مسعود رجوی ، هشیاری و بصیرت سیاسی رهبری ما و بازتابی از احساس مسئولیت فدائیان خلق نسبت به مردم و میهن بوده است. این وجوه متناقص ناشی از پارادوکس هائی بود که ایران و مردم ایران بشمول ما؛ در آن دست و پا می زدیم!

من با اصلی ترین جنبه انتقاد "اخبار روز" همراه هستم که می نویسد؛ " آنچه اسفبار است واکنش آن دسته از نیروهای سیاسی ایرانی است که بسیار هراس دارند از این که کسی آنها را بخشی از به اصطلاح براندازان بداند". و در اشاره به سازمان اکثریت افزوده؛" این هراس آن قدر بزرگ است که گاه بر اصول اخلاق سیاسی و بنیانهای انساندوستانه هرگونه سیاست مدعی آزادیخواهی و عدالت طلبی می چربد." من بارها بر این هراس در صفوف رهبری سازمان اکثریت توجه داده و برآن انتقاد نوشته ام. به گمان من از ریشه های این هراس در رهبری سازمان اکثریت، این واقعیت است که سازمان اکثریت در کنگره ها و قطعنامه های خود، از سیاست پشتیبانی از "خط امام" البته برائت جسته اما هیچگاه نتوانست یک انتقاد اسلوبی بنیادین از سیاست، اسالیب و اصول رهبری ما در آن سالیان ۶۱-۵۹ بدست دهد و نتیجتا" در کردار سیاسی خود از آن سیاست یکسره فاصله بگیرد و برکنار بماند. به همین علت نیز هست که چنانچه اخبار روز هم تصریح کرده: " ... بسیاری از نیروهای چپ که هیچ ربطی هم به سازمان مجاهدین ندارند، میان خود و سازمان اکثریت فاصله ای بسیار احساس – می - کنند. نباید تعجب کنند اگر بسیاری، برخی از موضعگیری های امروز سازمان اکثریت را بازگشت اکثریت به سوی سیاستی بدانند که فداییان اکثریت را در اوایل دهه ۶۰ در کنار جمهوری اسلامی قرار داد."
اخبار روز همچنین سازمان اکثریت را مورد انتقاد قرار داده، چون بیانیه اکثریت "رهبری مجاهدین را در مقابل حفظ جان اعضای خود مسئول شناخته" و متذکر شده که "مسئولین سازمان به این خواست انسانی وقعی نمی گذارند". بنظر من انتقاد سرمقاله نویس اخبار روز که بر این مبناء بر رهبری سازمان اکثریت سخت تاخته و سزاوار بدترین نکوهش ها شناخته، نارواست! بر خلاف برداشت نویسنده سرمقاله اخبار روز، نظرگاه انتقادی بیانیه اکثریت در قبال رهبری مجاهدین را می توان یک موضعگیری درست، مبتنی بر واقعیت و احساس مسئولیت در قبال مجاهدین ارزیابی کرد. فکر می کنم از ریشه های برداشت نادرست و داوری ناروای "جنایت در لیبرتی"، چه بسا منزه طلبی و کمال جوئی آنست، شاید علت و اساس، نظرگاهی است که سمت و سیاست سالیان ۶۱-۵۹ رهبری سازمان اکثریت را منجمد و بیرون از تاریخیت آن می بیند، به این معنی که تمام وجوه و موالفه های آنرا از شرایط و محدودیت های تاریخی که بر این رهبری اعمال می شد، تجرید می کند و بر این بنیاد رهبری سازمان اکثریت در سالیان ۶۱-۵۹ را؛ یکسره سیاه و تباهی آور ارزیابی می کند.
اپوزسیون مثل هوا به آزادی انتقاد محتاج است. همین تجربه اخبار روز با انبوه کامنت هائی که ذیل سرمقاله آن نوشته و نشر یافته به روشنی نشان می دهد که تا چه اندازه آزادی انتقاد؛ راه گفتگو را به روی متفاوت ها می گشاید. راست این است که گفتگوی متفاوت ها این امکان را فراهم می آورد تا روشن بینی بال گشاید، حقیقت شناخته تر آید، مسیر همدلی و همزبانی هموار و هموار تر گردد. بدون تردید در چنین فرایندی، درخت آزادی و عدالت خواهد بالید و ببار خواهد نشست.