• تروریست و پناهجو، امروز، چهره های بارز و ثابت اخبار، تحلیلهای سیاسی و موضع گیری های سیاسی هستند. تصویری که از آنها ارائه می شود تصویری بسیار حسی و ایدئولوژیک است. تصویری است که درست شده تا ما را نه فقط متأثر سازد بلکه به واکنش فکری و عملی سیاسی ایدئولوژیک معینی بر انگیزد. این تصویر دارای چه ویژگی ها و چه خاستگاهی است؟ ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۱۵ آبان ۱٣۹۴ -  ۶ نوامبر ۲۰۱۵

نباید به تروریسم پاداش داد، باید آن را کشت. سارا پیلین

فرانسه کشوری عالی است. فرانسه از پناهجویان استقبال خواهد کرد. این مسئولیت فرانسه است. پناهجویان با تهدید، آزار و شکنجه رو به رو بودند. مانوئل والس نخست وزیر فرانسه

اهمیت و بسامد کاربردی که دو مقوله ی تروریسم و پناهجوئی در رسانه های همگانی و مباحث عمومی یافته اند نشان از چرخشی در سیاست دارد. سیاست بیش از پیش وجهی حسی-نمایشی یافته و این باعث تغییر نگرش به بسیاری از پدیده های اجتماعی و سیاسی شده است. پدیده ها یا جنبه هائی از آنها که احساسات و شور انسانها را بر می انگیزند بیش از پیش در کانون توجه قرار گرفته اند. سیاست حسی-نمایشی سیاستی است که شور عاطفی، هیجان و نگرانی را در گستره ی رویدادهای اجتماعی می جوید. هر آنچه که می تواند بر انگیزنده ی احساسات و دغدغه ی آدمی باشد برای آن مهم بشمار می آید. سیاست حسی-نمایشی در تلاقی دموکراسی مدرن نمایندگی با حضور انبوه‍ی توده های برخوردار از حق رأی در عرصه ی عمومی، سرمایه داریِ هر چه بیشتر متمرکز بر مصرف گرائی، قدرت گیری رسانه های همگانی و جهانی شدن شکل گرفته است. این سیاست از آن دورانی است که جهان در گستردگی خود عرصه ی زندگی انسانها شده است و مصرف بیش از تولید، احساسات بیش از عقلانیت، حس بیش از فهم و رسانه ها بیش از رابطه ی فردی انسانها را به جهان و یکدیگر وصل می کند. مهمتر از هر چیز برای انسانها امروز نمایشی است که در خانه، محل کار، خیابانها و میدانهای شهر، فروشگاه ها و در رسانه ها به نمایش در می آید. در این فضا، سازماندهی عرصه های فعالیت، بسیج نیرو و هماهنگی نیروها بر مبنای تحریک، جذب و سازماندهی احساسات انجام می گیرد.
تروریست و پناهجو، امروز، چهره های بارز و ثابت اخبار، تحلیلهای سیاسی و موضع گیری های سیاسی هستند. همه جا از آنها سخن گفته می شود و کمتر کسی با آنها آشنائی ندارد. ما البته با تصویری که از آنها ارائه می شود آشنا هستیم و نه آنچه که آنها در خود هستند. شاید برخی پژوهشگران درک دقیق تر و همه جانبه ای از آنها داشته باشند ولی در چارچوب زندگی روزمره، ما کمتر آشنائی ای با چنین درکی پیدا می کنیم. اکنون سالهاست که بحث جدی، جدلی و تحلیلی درباره ی این دو پدیده نداشته ایم. حتی کسانی مانند رهبر جدید حزب کارگر جرمی کوربین و نخست وزیران کشورهای اروپای شرقی برای طرح نظریاتی متفاوت با دیدگاه "همگانی" سرزنش شده اند.
برای ما، توده های مردم، تروریست و پناهجو همان کسانی هستند که شب و روز رسانه ها، سیاستمداران و کارشناسان (امور سیاسی) از آنها سخن می گویند. تصویری که از آنها ارائه می شود تصویری بسیار حسی و ایدئولوژیک است. تصویری است که درست شده تا ما را نه فقط متأثر سازد بلکه به واکنش فکری و عملی سیاسی ایدئولوژیک معینی بر انگیزد. توطئه ای اینجا در کار نیست. کسی نمی خواهد به عمد ما را گول زند. این ساختار اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جامعه است که چنین تصویری را بر می سازد. ولی این تصویر دارای چه ویژگی ها و چه خاستگاهی است؟ نوشته حاضر به کند و کاو در این باره اختصاص دارد.   

یکی دشمن، دیگری دوست
در غرب و بسیاری از نقاط دیگرجهان، تروریسم و پناهجوئی معیار تفکیک و بازشناسیِ به عبارت فیلسوف آلمانی کارل اشمیت دشمن و دوست است. امر سیاسی و کنش و انگیزه سیاسی استوار بر مبنای تمایز بین دشمن و دوست است. تروریستها امروز خطرناکترین دشمن انسانیت و نظم حاکم بر زندگی انسانها به شمار می آیند. آنها کسانی هستند که بیش از آنکه بخواهند نظمی دیگرگونه بر پای دارند خواهان ویرانی و خونریزی هستند. آنها حتی آنگاه که از بدیل و نظم مطلوب خود سخن می گویند بری از هرگونه عقلانیت و مدنیت هستند. ولی مشکل بیش از آنکه بدیل آنها باشد، شیوه ی کار و روش وحشیانه ی آنها برای دست یابی به قدرت است. آنها تهدیدی جدی برای دستاوردهای اصلی تمدن بشری هستند. برای نابودی آنها باید تمام نیروی دولت و جامعه بسیج شود. به این خاطر، آنگونه که کسانی همانند الدن و اگنیو در پژوهشهای خود درباره حاکمیت بر قلمرو در دوران معاصر بدان اشاره کرده اند، برخی دیدگاه های سنتی (مدرن) سیاسی کنار گذاشته شده اند. قوام دولت ملی و حرمت مرزهای آن دیگر امور مهمی نیستند. برای سرکوب تروریستها می توان در کشوری دیگر حضور یافت و مستقیما با آنها جنگید. همه ی دولتها موظف هستند با تروریستها مبارزه کنند و اگر دولتی چه به علت دیدگاه هایش و چه به علت ضعف یا فروپاشی از عهده آن کار بر نمی آید، قدرتهای جهانی اجازه دارند در خاک آن حضور یابند و تروریستها را نابود سازند. در برخورد با تروریستها ثبات و امنیت و در آن رابطه سرکوب هر نوع عامل اغتشاش اهمیت پیدا می کند.
در نقطه ی مقابل تروریست، پناهجو قرار دارد. پناهجو دوست به شمار می آید. او آواره ای است که آمده تا در جائی امن پناه بجوید. به سان موجودی آواره، ناتوان و بی خانمان او سرپناهی می جوید. او چیزی برای عرضه جز نیاز و خواهش ندارد. وجود او مظهر بی خطری یک کنش است. به این خاطر وجود و کنش او تهی از بار ارزشی است. ولی چون کنش او در زمینه‍ی پناهجوئی نشان از یک انتخاب و پناهجوئی در سرزمینی معین دارد او یک دوست بشمار می آید. با کنش خود، او تأئیدی می گذارد بر ارزش و مقام والاتر سرزمینی که بدان پا نهاده. پذیرش او در سرزمین جدید (کشور میزبان) نیز نشان از آن دارد که او یک دوست ارزیابی شده است. در برخورد با او مهمان نوازی و جهانشمولیت حقوق اهمیت پیدا می کند.   
با برقراری این نظام ارزشی، دولت و نظم حاکم برای خود مشروعیت می آفرینند. مبارزه با تروریسم فقط در خود مشروع نیست، بلکه مشروعیت آفرین است. دولتی که با نیروئی وحشی، ضد عقلائی و ضد انسانی می جنگد خود به خود دولتی مشروع جلوه کند. با این مشروعیت، دولت می تواند هر کاری انجام دهد. مخارج نظامی خود را، حتی به بهای کاهش خدمات عمومی، افزایش دهد؛ مخالفین را شکنجه کند؛ و قوانین پیشتر وضع شده‍ی حقوقی را زیر پا نهد - درست همان چیزی که در آمریکای اوایل قرن بیست و یکم رخ دارد. تروریست خود دشمنی و جنگ را دامن زده و آن که با او در می افتد، صرفنظر از آنکه کار خود را چگونه انجام می دهد، درستترین و عقلائی ترین کار را انجام می دهد.   
پناهجوئی نیز در همان حد و حدود مشروعیت آفرین است. پناهجو خود با پناهجوئی خود نشان داده که برای سرپناهی که بدان روی آورده ارزش قائل است. او در گریز از جنگ، فقر و ستم به جائی پناه آورده که گمان می کند امکان یک زندگی متفاوت را برای او فراهم می آورد. دولت-کشور پذیرای پناهجو نیز با اقدام خود نشان می دهد که رهیافتی سخاوتمندانه و مهربانانه را در برخورد با بیگانگی آواره برگزیده است. دوستی اینجا نه نشان از دوستی (پیشتر شکل گرفته) که نشان از نیاز به دوستی و سخاوت در دوستی دارد. یکی نیاز به دوستی دارد و دیگری آنرا فقط از سر سخاوت ارائه می دهد.
نکته‍ی مهمی که در رابطه با تمایز دشمن و دوست باید به آن اشاره شود و در تکمیل نطریه‍ی اشمیت ابراز داشت آن است که تعیین دشمن، همانگونه که سارتر نشان داده اهمیت بیشتری از یافتن دوست دارد. در وجود دشمن می توان به دریافت معینی از خود و دوستان خود رسید؛ و تنفر و دشمنی او را تأکیدی بر درستی شیوه‍ی زندگی و ارزشهای مورد باور خود دید. دوست بعد از دشمن از راه می رسد. اساسا دوست تا آنگاه وجود دارد که دشمنی در کار است. پناهجو به خاطر آن دوست است و مورد استقبال قرار می گیرد که دشمنی همچون تروریست وجود دارد. دوست فقط آنگاه از راه می رسد که جامعه به درکی از خود دست یافته و دارای امکاناتی است که با او تقسیم کند. دوست مطلق وجود ندارد. باید مدام بر فاصله (با دوست) تأکید ورزید تا "خود" در یگانگی با او محو نشده و دچار فرو پاشی نشود. ولی دشمن مطلق وجود دارد - دشمنی که با او دارای هیچ وجه مشترکی نیستیم. نمونه‍ی چنین دشمنی تروریست است. در زمینه‍ی دشمنی با او تا حد نابودیش می توان پیش رفت و لازم نیست هیچ تردیدی در مورد دشمنی او و دشمنی با او داشت.

تن محض و بدن فرو کاسته شده
فیلسوف ایتالیائی جورجو آگامبن ما را متوجه اهمیت تقسیم بندی کلاسیک یونانی بین zoē(حیات محض - نزد همه‍ی موجودات زنده) وbios (شیوه‍ی حیات یک فرد یا یک گروه) ساخته است. با استفاده از این تقسیم بندی می توان به تفاوت مهمی بین پناهجو و تروریست پی برد و جایگاه آنها را در سیاست معاصر بازشناخت. پناهجو موجودی است فروکاسته به تن. وجود او وجود انسانی است نیازمند کمک. او همه نیاز است. امکانات و توان او در کمترین حد است. به جائی وارد شده که با وجود او و چه بسا جهان زندگی او بیگانه است. توانمندی های فرهنگی او خود به خود به کمترین حد می رسند. چون از راه دور آمده توان جسمی و مادی او نیز در کمترین حد است. او باید سر پناهی یابد تا بتواند زندگی کند همین و بس. مسلئه‍ی او زندگی محض است. از موقعیتی گریخته است که زندگی و امنیت و آرامش (بنیادین) او را تهدید می کرده. پس از او نباید درباره‍ی باورها و افکارش پرسید. بیش از هر چیز باید به نیازهای اولیه‍ی او پاسخ داد. باید پوشاک، خوراک، مسکن و در نهایت کار در اختیار او قرار داد و امکان برخورداری از امنیت و آرامش را برای او فراهم آورد. صِرف وجود انسانی او موضوعی است که باید توجه و حساسیت ما را برانگیزد.
تروریست چیزی جز دشمن محض نیست. او نه بر مبنای تنامندی و وجود انسانی خود که بر مبنای ارزشهائی ویژه‍ی خود دست به کنش و دشمنی می زند. وجود او جز وجودی ارزشی چیز دیگری نیست. او همچون انسان دکارتی فلسفه‍ی مدرن از تن خود فاصله گرفته، آنرا همچون یک دستگاه مکانیکی می بیند. دستگاهی که باید از آن به سان وسیله‍ی مبارزه استفاده کرد. بدن و زندگی برای او دارای ارزشی در خود نیستند. در جهان او نابودی را می جوید و تمام زندگی خود را بر آن متمرکز ساخته است. فقط او اگر نابود شود نمی تواند کاری (یا کار بیشتری) خرابکارانه انجام دهد. به سان تروریست او همانی است که هست. به تغییر یا اصلاح او نمی توان امیدی بست. فقط در نبودش می توان از دست او رهائی یافت. با او استدلال نمی توان کرد و اندیشه‍ی او را نمی توان از بین برد. نه به این خاطر که او دارای باوری نیست بلکه به آن خاطر که او چیزی جز باور یا مجموعه ای از باورهائی معین بدون ارتباط به تن و زندگی نیست. بدون تردید، نابودی او فقط با کشتن او میسر است ولی این نه فقط بدن او است که باید نابود شود بلکه همچنین اراده و وجود او. تن او تا آنجا دارای موضوعیت و اهمیت است که جایگاه و حامل باور معینی است.
تروریست کسی است که وحشت (ترور) می آفریند. او برای رسیدن به اهداف خود دست به هر اقدامی می زند. ولی مهمترین و مناسبترین کار برای او ایجاد وحشت است تا دلهره به جان دشمن افتاده و اراده اش سست شود. او وحشی گری را دامن می زند. در این چارچوب، تروریست موجودی یکسره متفاوت با دیگر انسانها است. نزد او از عقلانیت، حس همدلی و وجدان اخلاقی مرسوم بین انسانها خبری نیست. او با شیوه‍ی خاص زیست خود انسان نیست. او خود وجود انسانی خویش را لغو کرده است. بدن او آنهنگام که مورد حمله قرار می گیرد تا وجود او را نابود سازد تنی انسانی نیست. اراده‍ی او مبتنی بر لغو وجود انسانی خویش انسانی است ولی محصول آن، وجودی که ترور را دامن می زند، انسانی نیست. به این خاطر با تن او می توان هر کاری را کرد. شکنجه کرد، تکه پاره کرد و از بین برد. او بدن خود نیست. صاحب آن است به سان یک وسیله، یک دستگاه؛ و دستگاه را می توان از او بازستاند و از کار انداخت.
با وام گیری از اندیشه‍ی آگامبن می توان گفت تروریست هومو ساکر (انسان مقدس) است. او مهدور الدم است، کسی که می تواند کشته شود ولی نمی تواند قربانی شود. او به جامعه‍ی بشری تعلق ندارد. آئینهای مرگ و زندگی در مورد او مصداق ندارند. او قربانی نمی شود. او را باید با حمله‍ی موشکی، پهپاد یا یمباران هوائی کشت. به سراغ قانون درباره‍ی وضعیت او و محکومیتش نباید رفت. او را باید به دقت، سرعت و کارآمدی هر چه تمامتر کشت. او قربانی نیست. بر مرگ او نباید گریست یا حسرت خورد. تن او بیش از آنکه تنی انسانی باشد وسیله ای برای رسیدن به هدفی بوده است. در خود هیچ معنا و مفهومی نداشته است که برای آن ارزشی قائل بود.
با این همه، تروریست انسانی مقدس است. تقدس او آنگونه که «دورکهایم» به ما آموخته در خارق العادگی اش قرار دارد. بر اساس نظریه‍ی دورکهایم بنیاد باور دینی بر اساس تمایز بین امر قدسی و امر عرفی قرار دارد. امر قدسی امر خارق العاده است، آنچه که در ورای روزمرگی قرار دارد و نباید به سان جزئی از زندگی روزمره دیده شده و با آن برخورد شود. در مقایسه، امر عرفی درست آن چیزی است که به زندگی روزمره تعلق دارد و بدون آئین و مناسک می توان با آن برخورد کرد. امر قدسی تا آنجا دارای معنا است که بر تمایزش از مجموعه ای گسترده از امور عرفی تأکید می شود. در جامعه شناسی دورکهایم، امر قدسی نماد همبستگی اجتماعی است و برخورد ویژه به آن، به شکل آئینها و مناسک ابزار بازسازی همبستگی است. نشان تقدس تروریست را می توان در خارق العادگی او یافت. با تروریست گفتگو و مذاکره نمی توان کرد. با او قراردادی نمی توان بست. انگیزه ها و ذهنیت او دهشتناک هستند ولی اصلا قابل فهم نیستند. او کسی یا چیزی یکسره متفاوت با دیگر انسانها است. انسان است ولی انسان نیست. به این دلیل او از هیچ حقی برخوردار نیست وکسی نیز از او انتظار پاسخگوئی به وظایف اخلاقی اش را ندارد. تنها او را می توان کشت. ولی کشتن او با کشتن دیگران متفاوت است. او را بدون محکومیت می توان کشت و بهتر آن است که بدون محاکمه کشت. هیچگونه نشانی از مظلومیت (قربانی شدن) نباید در فرایند کشتن او احساس شود و به چشم آید.
با تمام تفاوتی که پناهجو با تروریست دارد، باز این شباهت را با تروریست دارد که او نیز مقدس است. او نیز در ورای دیگر انسانها قرار می گیرد. پناهجو انسانی است فرو کاسته شده به تن، به مجموعه ای از نیازها. انسانی است که همه چیز را از دست داده و در جستجوی سرپناهی است. در این موقعیت او موجودی خارق العاده است، متفاوت با همه‍ی دیگر انسانها؛ کسانی که چیزی بس بیشتر از یک تن و مجموعه ای از نیازها هستند و دارای موقعیتی معین در جهان و جامعه. این به پناهجو موقعیتی قدسی می بخشد. پناهجو همه‍ی مرزها را به شکلی غیر قانونی در نوردیده و به گونه ای غیر قانونی در یک کشور-جامعه حضور یافته است. ولی با او نمی توان همچون یک مجرم برخورد کرد. او در حالی که یک شهروند نیست از مجموعه حقوقی برخوردار است. نه به آن خاطر که کسی است بلکه به آن خاطر که کسی نیست. او در لختی و اندام وارگی محض خود انسان است. او قربانی است. دیگر او را نمی توان از گستره‍ی زیست، از سپهر همبودگی حذف کرد. باید به کمک او شتافت.
در هر دو مورد، تقدس پدیده، زمینه‍ی بازسازی همبستگی اجتماعی را فراهم می آورد. در مبارزه با تروریسم و استقبال از پناهجو جامعه بر ارزشهای (همگانی) خود پای می فشارد. ارزشهای همگانی در بستر زندگی روزمره به حاشیه رانده شده اند. در زندگی انسانها جاری هستند و بر تصمیمهای آنها اثر می نهد ولی به چشم نمی آیند. در دوران مدرن، در گستره‍ی کنشهای روزمره، انسانها قرار است عقلائی رفتار کنند، دیگری را بر خود مقدم شمرند، عدالت را در برخورد با یکدیگر پاس دارند و پی در پی در فرایندی آکنده از بده و بستان به مصالحه تن در دهند. اینها را به گونه ای عجیب در چارچوب زندگی ای پیش می برند که آکنده است از رقابت، طمع کاری، خود محوری، لجاجت، چشم هم چشمی و پیش انداختن خود به بهای زیر پا نهادن حقوق دیگران. بسیاری از اوقات، ارزشها بیشتر رنگ و روی شعار و موازین زندگی آرمانی پیدا می کنند.
زندگیِ پر از فراز و نشیب مدرن و رقابت بر سر منابع محدود گاه جائی برای رعایت و پاسداشت مداوم ارزشها نمی گذارد. در برخورد به تروریست و پناهنده ناگهان اهمیت این ارزشها در قالب کنشهائی چشمگیر و ساختار شکن رخ می نماید. چون پنداشته می شود که ترویست هیچکدام از ارزشهای زندگی مدرن را نمی پذیرد باید کشته شود. زیر پا نهاده شدن ارزشها از جانب او در کنشهائی دهشتناک تأکیدی بر آن می شود که چقدر ارزشها مهم هستند و چقدر ما خود به خود ارزشها را رعایت می کنیم. شکار، تنبیه و کشتن او نیز تأییدی است بر آنکه زیر پا نهادن ارزشها می تواند چه پیامدهائی در بر داشته باشد. برخورد به پناهجو نیز یادآوری این نکته است که یک جامعه هنوز تا به چه حد وفادار به ارزشهای مدنی مشهور به ارزشهای مدرن است. به کسی پناه می دهد که بیگانه ای بی همه چیز و فروکاسته شده به تن لخت بیش نیست.

جایگاه دولت ملی
تروریست و پناهجو هر دو چالش مهمی برای دولت ملی هستند. جهان امروز به دولتهای ملی تقسیم شده است. دولتِ حاکم بر یک قلمرو مسئولیت تأمین امنیت، آرامش و حتی رفاه شهروندان را به عهده دارد. جهانی شدن بر میزان قدرت دولت ملی اثر گذاشته است. اقتصادی جهانی موج رکود، بیکاری و تورم و همچنین رونق و اشتغال و ثبات مالی ایجاد کرده آنرا به همه جا گسترش می دهد. حتی فرهنگ و گرایشهای اجتماعی جزر و مدهای جهانی یافته اند. قدرت دولت ملی در مقابل آنها چندان زیاد نیست. با این حال، هنوز در جهان معاصر، آنگونه که جامعه شناسان بسیاری از آنتونی گیدنز گرفته تا زیگمونت باومن و الریش بک اشاره کرده اند، به دولت ملی به سان آخرین سنگر اِعمال قدرت شهروندان گرد هم آمده در چارچوب یک قلمرو سیاسی نگریسته می شود. شهروندان هنوز چنین دیدگاهی را دارند. دموکراسی مدرن زمینه‍ی اعمال ارده‍ی آنها بر دولت را فراهم آورده و آنها انتظار دارند این امکان برقرار بماند.
تروریسم نیرو یا عاملی است که در وهله‍ی اول، بنا بر آنچه پژوهشگران اقتدار دولت در قلمرو خود، کسانی همانند استوارت الدن و جان اگنیو، به ما می گویند، اقتدار دولت را به چالش می خواند. تروریسم امروز پدیده ای جهانی است. تروریستها هم در چارچوب دولتهای ملی فعال هستند و هم برون از آن. هم از خانه هائی در مناطق دور و نزدیک کشور و هم از جائی دورافتاده همچون افغانستان یا یمن اقتدار دولتی را در مرکز جهان سرمایه داری، در آمریکا و اروپا را تهدید می کند. با هواپیما و بمبش ناگهان از راه می رسد و خون و وحشت به راه می اندازد. مرزهای دولت ملی مانع و سدی جدی در مقابل حمله‍ی آنها نیست. همانگونه که اقتصاد، فرهنگ و اجتماعی جهانی شکل گرفته است، تروریسم نیز جهانی شده و به اتکای شبکه ای جهانی حضوری فراگیر در همه‍ی جهان دارد. در این پسزمینه دولتهای ملی سیاست و روش برخورد خود را تغییر داده اند. دولتهای مقتدر ملی دیگر برای مرزهای ملی و قوام دیگر دولتها اعتباری قائل نیستند. آنگاه که یک دولت ناتوان از سرکوب تروریسم است یا برای آنها سر پناهی فراهم می آورد دیگر دولتها حق خود می دانند که نیرو به درون مرزهای آن دولت-کشور گسیل کنند و تروریستها را سرکوب کنند. در درون مرزهای خودی نیز بسیاری از دولت حقوق شهروندان را محدود کرده اند تا بتوانند به گونه ای موثرتر از رویداد اقدامات تروریستی جلوگیری کرده و تروریستها را سرکوب کنند.
بنظر می رسد دولت ملی (مقتدر) مجبور شده یا به آن سمت رانده شده که اقتدار خود را افزایش دهد. در امور داخلی کشورهائی با دولت ضعیف یا بحرانی دخالت کند، در سطح جهانی مبارزه با تروریسم را پی گیرد و در قلمرو حاکمیت خود مراقبت بیشتری بر رفتار شهروندان بویژه افراد مشکوک اِعمال کند. ولی مجموعه‍ی این اقدامات نظم و آرامش جهانی و ملی را با بحران روبرو ساخته است. نگرانی های امنیتی نه کاهش که افزایش یافته اند. جامعه امنیتی و نظامی تر شده و دولت بیش از پیش وجهی امنیتی و نظامی پیدا کرده است. این تا حدی بین دولت و جامعه شکاف ایجاد کرده است. دولت اجتماعی همه در بر گیرِ دهه های شصت و هفتاد بیشتر هویت دولت امنیتی و نظامی یافته است.
از سوی دیگر، در پی پناهندگی، جمعیت انبوه کشورهای بحرانی، ویران شده از جنگ یا استبدادی خود را ترک کرده خود را به مرزهای کشورهای پناهنده پذیر می رسانند. در مسیر خود مرزهای کشورهائی گوناگونی را بدون برخورداری از اسناد حقوقی لازم در می نوردند. شاید برخی کشورها اجازه عبور به آنها ندهند ولی بسیاری از کشورهای جهان خود را مجبور یافته اند که به آنها حداقل بطور موقت اجازه ورود و خروج دهند. در گفتمان سیاسی و اخلاقی امروز جهان، آواره یا پناهجو در مسیر دست یابی به پناهندگی حق گذار از مرزهای دولتهای ملی را دارد. برخی دولتها و مردمان اینرا نقض حاکمیت ملی خود می شمرند ولی نمی توانند در این زمینه برخوردی تند را پیش بگیرند. پناهجو حتی در کشورهائی که در آن حضور می یابد تا پناهندگی دریافت کند تا حد معینی در ورای قوانین ملی قرار می گیرد. در برخی کشورهای اروپای غربی در پی اعتراضهای توده ای، دولت مجبور شده حکم اخراج مصوب مراجع قانونی را لغو کند؛ و در برخی کشورها دولت مجبور شده در واکنش به افکار عمومیِ کشورهای همسایه یا افکار عمومی جهانی (و نه افکار عمومی خودی) نسبت به پناهجویان رویکردی بازتر پیش بگیرد.
دولتهای ملی تا حد معینی اقتدار خود را در مقابل پناهجویان از دست داده اند. پناهندگی بسان امری اخلاقی و غیر سیاسی ورای اقتدار دولت به سان پدیده‍ی سیاسی قرا می گیرد و دولت را مجبور به سازگار ساختن سیاستهای خود با آن می سازد. ولی این تنها بُعد قضیه نیست. پناهندگی اقتدار دولت ملی را افزایش نیز می دهد. دولت مشروعیتی نو در جهان و در داخل پیدا می کند. خود را می تواند به سان میزبان انسانهائی بیگانه، نیازمند مراقبت و بدون ارزش فوری اقتصادی نماد میهان نوازی، لطف و مهربانی به مردم جهان و کشور خود بازشناسد. در عرصه‍ی جهانی، در رقابت با دیگر دولتهای ملی اعتباری اضافه به دست آورده آنها را به پشتیبانی از سیاستهای جهانی خود فرا خواند. در عرصه‍ی ملی، دولت خود را محق به در پیش گرفتن سیاستهای مالی و بودجه ای خاص می داند. هر آن چه که دولت می خواهد و در پی آن است را می تواند به بهانه‍ی (تأمین هزینه‍ی) مراقبت از پناهندگان انجام دهد.
در مجموع، هر چند تروریسم و پناهجوئی تهدیدی برای اقتدار دولتهای ملی هستند، هر دو فرصتی گرانبار برای دولتها در زمینه‍ی مستحکمتر ساختن اقتدار خود فراهم می آورند. مهم آن است که چگونه از هر دو پدیده بهره جست. در خود، هر دو پدیده تهدیدی جدی برای اقتدار دولت هستند. نیرو و گرایشی برون از حوزه‍ی سیاست ملی و نشأت گرفته از عواملی برون از حوزه‍ی اقتدار یک دولت ملی را به جان دولت ملی می اندازند. ولی دولتها می توانند هر دو پدیده را در حوزه‍ی اقتدار خود ادغام نمایند. مهم برای آنها آن است که هژمونی خود را بر آن دو اِعمال کنند و از آنها برای مستحکمتر ساختن موقعیت خود در درون و برون کشور بهره برند.

تراز بین لذت و درد
در تراز بین لذت و درد، تروریست و پناهجو در دو قطب متضاد تراز جای می گیرند. تروریست کسی است که پنداشته می شود با لذت دست به کنشی می زند که برای دیگران چیزی جز درد و بدبختی در بر ندارد. او کسی است که پنداشته می شود شیفته‍ی کنش خود است. بدون دغدغه و بازاندیشی دست به کنشی می زند که شاید بسی از بیشتر از دیگر کنشها دارای پیامدهای گسترده و همه جانبه است. او کسی است که بنا بر جدول اخلاقی طراحی شده از سوی ماکس وبر بر مبنای اخلاق اعتقادی دست به کنش می زند و به پیامدهای کنش خود اعتنائی ندارد. مهم برای او وفاداری به باورهای خود است، نه آن که کنشهایش چه اثری بر زندگی دیگران دارد. بدون تردید او می اندیشد یا می تواند ادعا کند که کنش اش در نهایت خیر یا سعادت دیگران را به ارمغان می آورد. ولی این استباط همگانی از رویکردهای او نیست. او کسی است که پنداشته می شود توجهی به پیامدهای کنشهای خود ندارد.
در پیامد اقدامات القاعده و داعش، امروز بیش از هرگاه دیگر، تروریست کسی است که گمان می رود به چیزی جز خونریزی و نابودی نمی اندیشد. او در پی آن است که دیگران را دچار چنان هراسی کند که دیگر شور و توان ایستادگی نداشته باشند و بدینگونه به شکست تن در دهند. غایت اصلی او پیروزی است. هزینه‍ی آن برای او مهم نیست. به این خاطر او می تواند حتی جان خود را فدا کند. جانبازی برای او کاری قهرمانانه نیست. به همان گونه که مبارزه نیز برای او نشانی از درد و رنج ندارد. او به آنها همچون عرصه های احساس لذت می نگرد. در آن عرصه ها است که او خود را می نمایاند و به خودآمائی دست می یابد. زندگی او در آن عرصه ها معنا پیدا می کند. دروازه های سعادت (شخصی) درست در لحظه های اوج مبارزه، به گاه نابودی، کشتار و جانبازی به روی او گشوده می شوند. اگر ما همه به گفته‍ی فروید بر رانه های لذت جویانه‍ی خود مهمیز زده ایم تا به موجودی فرهنگی با تمام ناملایمتی های آن تبدیل شویم، تروریست کسی است که با فرایند فرهنگی شدن با تفنگ و بمب می جنگد و می خواهد در اوج لذت مرگ را همچون امری کام جویانه تجربه کند.    هراس و انزجار جهان مدرن از تروریست درست ریشه در همین مسئله دارد. مشکل یا مسئله آن نیست که تروریست از خونریزی و نابودی لذت می برد. در این حد و حدود او را می توان دیوانه یا شخصیتی شیزوفرنیک خواند. مشکل یا مسئله آن است که تروریست کسی است که آنچه که دیگران باید به اجبار یا با تحمل درد و رنج انجام دهند با شور و سرخوشی انجام می دهد. او پیروزی را می جوید، درست هماگونه که همه‍ی ما موفقیت را می جوئیم. ما نیز زندگی خود را پیرامون کسب موفقیت سازماندهی کرده و حتی جان خود را فدای آن می سازیم. در این زمینه رحم نیز سرمان نمی شود. به رقابت با دیگران بر می خیزیم و ببسیاری را کنار می زنیم تا به مقام و جایگاهی دست یابیم. ما ولی همه‍ی اینکار ها را با درد و رنج انجام می دهیم. کافی است تا دو ساعت زیادتر از معمول کار کنیم یا دو شب بیخوابی بکشیم تا فریادمان بلند شود. ولی بر آن گمانیم که تروریست با دلی خوش از چنین وضعیتی و بدتر از آن استقبال می کند. وحشتناکی او در آن است که به هر گونه درد و رنجی، چه آنچه که بر دیگران هموار می کند و چه آن که خود تجربه می کند، همچون خوشی و لذت می نگرد. به نوعی او نه در جهان واقعی که در جهانی کارناوالی زندگی می کند و در چنین جهانی، همانگونه که «باختین» روشن ساخته، هر چیز ناممکنی، حالا هر چند بیشتر اوقات به شوخی و مسخره، ممکن است.
در قطب دیگر تراز، پناهجو قرار دارد؛ انسانی که نماد درد و رنج است. پناهجو نه فقط کسی است که از شرایطی دشوار گریخته، بلکه کسی نیز هست که با تحمل دشواری خود را به یک سر پناه رسانده است. او خود به استقبال درد و رنج نرفته است. حتی کوشیده از آن بگریزد و به این خاطر مجبور به تحمل درد و رنج اضافی شده است. درد و رنج به او تحمیل شده است. به هر رو او زندگی را مهم می شمرده است. به این دلیل کشور خود را ترک گرفته و در جائی دیگر سرپناهی جسته است. شور زیستن در جهانی رها از جنگ، ترور و استبداد او را به پیگیری پناهندگی کشانده است. با اینهمه، پناهجو کسی نیست که فقط برای یک زندگی بهتر جای اولیه‍ی زیست خود را تغییر داده. او شرایطی غیر قابل تحمل را ترک گفته است.
پناهجو تا آن حد توان داشته که خود را به یک سرپناه یا نزدیکی های آن برساند. شور و توان او محدود است. درد و رنج او را کم و بیش از پای در آورده اند. به گاه رسیدن به سرپناه باید با او به مهربانی برخورد کرد. امکانات را در اختیار او نهاد تا در جائی جدید به احساس (اقامت در) خانه، احساس که در کشور خود از او دریغ شده، دست یابد. بدون تردید درد و رنج او به ناگهان از بین نخواهد رفت. پندار همگانی آن است که او حتی پس از موفقیت و دریافت پناهندگی در جای جدید هم آثار درد و رنج و ضربه‍ی عاطفی (تراومای) گذشته را با خود خواهد داشت و هم دلتنگی و احساس غربت زندگی در جای جدید. به شکلی درد از وجود او رخت بر نمی بندد.
در این هیأت، پناهجو ابژه‍ی واقعی ترحم است. به حال او باید دل سوزاند و به یاری اش شتافت. او تهدیدی برای هیچکس نیست. او حتی اگر بخواهد نیز نمی تواند به کسی یا نهادی ضربه ای وارد آورد. در برخورد با او همه می توانند اخلاقی عمل کرده، مهربان و بخشنده باشند. در جوامع مدرن، همانگونه که گیدنز به آن اشاره کرده است، دیگر، کم و بیش چنین عنصری وجود ندارد. وظیفه‍ی مراقبت از محرومان و در حاشیه قرار گرفتگان به عهده‍ی نهادهای حرفه ای سپرده شده است. روانی ها و دیوانگان به تیمارستان، بیماران به بیمارستان و افسردگان به دفترهای روان درمانگران فرستاده می شوند. می توان به حال آنها دل سوزاند و برای آنها کاری کرد ولی مهمتر در این زمینه آن است که نهادها کارکردی بهتر و کارآتر پیدا کنند. ترحم و کمک فردی امری عقلائی نیست چرا که مشکلی را حل نمی کند. این وضعیت باعث شده که در جامعه‍ی مدرن ابژه ای برای ترحم و رویکرد اخلاقی باقی نماند. در حوزه‍ی خصوصی می توان گاه چنین ابژه ای را نزد همسر، فرزند، همسایه یا حتی هم شهری خود یافت ولی نمی توان آنها را ابژه‍ی رویکردی اخلاقی دانست. در حوزه‍ی عمومی، عرصه‍ی کارکرد اخلاق، به سختی می توان نشانی از آن یافت. نتیجه چیزی جز سرگردانی و پوچی اخلاقی نیست.
در وجود پناهجو این سرگردانی به اتمام می رسد. به او می توان بگونه ای بی شائبه ترحم ورزید. چنین ترحمی را می توان به قربانیان سیل، زلزله و سونامی در مکانهای دوردست جهان نیز داشت ولی در حالیکه به اراده‍ی خیر پناهجو (در جهت رهائی خود) می توان مطمئن بود به نیت خیر قربانیان فجایع طبیعی نمی توان مطمئن بود. می توان نگران بود که قربانیان فجایع خود با کاهلی و تنبلی در رویادا فاجعه نقش داشته اند و دلسوزی و کمک به آنها فقط تنبلی و کاهلی آنها را افزایش خواهد داد.
مشهورترین فیلسوف اخلاق جهان معاصر، امانوئل لویناس، چهره (دیگری) را برانگیزاننده‍ی انسان به کنش و پذیرش مسئولیت اخلاقی می داند. به باور او، چهره آسیب پذیری دیگری را آشکار ساخته، انسان را بطور مستقیم مخاطب قرار داده، به احساس مسئولیت اخلاقی فرا می خواند. چهره وجود انسانی دیگری را، حساسیت به درد و رنج او را مادیت می بخشد. چهره فقط در وجود کسی خاص، آشنا یا با رفتاری خاص، این نقش را ایفا نمی کند، بلکه از آنِ هر دیگری ای است و هر چهره برانگیزاننده‍ی مسئولیت اخلاقی انسان است. به این دلیل مسئولیت انسان در قبال دیگران امری جهانشمول است و همه را در بر می گیرد.
لویناس به نکته‍ی مهمی اشاره دارد ولی مشکل آن است که در دوران مدرن انسانها دیگر چهره‍ی خود را از دست داده اند. هر کسی امروز ماسکی بر چهره دارد و پشت آن پنهان می ماند. ما نه با افراد و اشخاص که با نقشها، عنوانها و مقامها روبرو هستیم و سر و کار داریم. کمتر کسی نیز حاضر است تا ماسک را کنار زند تا چهره خود را بنماید. انسانها در چارچوب نقش و مقام زندگی خود را پیش می برند. چهره‍ی ابعادی از وجود آنها را باز می نماید که آنها نمی خواهند خود را به آن صورت در جامعه باز یابند. آنها نمی خواهند به سان انسانی ضعیف، متفاوت یا منحرف شناخته شوند. در این میان پناهجو کسی است که با چهره‍ی خود در جامعه (جدید) حضور پیدا می کند. او وجود و درد و رنج خود را آشکارا به نمایش می گذارد. برای اخذ پناهندگی او باید خود را بنمایش بگذارد. جامعه حق دارد از جوانب زندگی و هویت او بپرسد. این درست چیزی است که از او یک چهره و ابژه‍ی رویکرد اخلاقی می سازد.
با پناهجو اخلاق لنگرگاهی در جامعه‍ی مدرن پیدا می کند. ولی چه نیازی به اخلاق و در آن رابطه به وجود پناهجو است؟ آین نمی توان بدون رویکرد اخلاقی زندگی را پیش برد؟ بدون تردید می توان زندگی را بدون کاربرد اخلاق در حوزه‍ی عمومی پیش برند. ولی زندگیِ مدرن انسانها را محکوم به تنهائی، انزوا و از خود بیگانگی ساخته است. کار و (ایفای) نقشهای اجتماعی متفاوت زندگی و وجود همه را در خود بلعیده است. در حوزه‍ی عمومی همه خود را انسانهائی ناتوان و بدون اعتماد به نفس می یابند. خود را گاه حتی ناانسان احساس می کنند. به صورت موجودی با رویکردی اخلاقی می توان بر این احساس غلبه یابند و به ناگهان خود را انسانی کامل با وجود و مسئولیتی معین در جامعه احساس کنند. اخلاق برای همه آن فرصت را فراهم می آورد که خود را وجودی با حس و حساسیت انسانی، موجودی تأثیر گذار، کسی دارای توان داوری و کنش بر مبنای آن احساس کند.

ادغام در کارکرد سرمایه داری
ما امروز در جهانی زندگی می کنیم که در تمامی وجوه خود به تسخیر سرمایه در آمده است. زندگی کم و بیش بطور کامل در کارکرد سرمایه ادغام شده است. کار دستمزدی تنها راه تأمین معیشت و هزینه‍ی زندگی است و برای بر آوردن نیازهای خود باید به بازار مراجعه کرد. همه چیز تبدیل به کالا و خدمات مصرفی شده است. از نان قوت روزانه تا کاشانه‍ی زیست، از جشن تا عزا، از لذت جنسی تا خواب خوش، همه، خدمات و کالاهائی قابل خرید و فروش در بازار هستند. برای برخی یا شاید بسیاری، این تحول زندگی را آسانتر، پر هیجان تر و دوست داشتنی کرده است. همه چیز در دسترس قرا گرفته و امکانپذیر شده است - البته اگر انسان از امکانات لازم برای خرید آنها برخوردار باشد. در این پسزمینه، امروز، مردم دست به هر کاری می زنند تا امکانات لازم را (برای حضوری فعال در بازار) به دست آورند. این خود وسیله و زمینه ای شده برای تسلط هر چه بیشتر سرمایه و چرخه‍ی کار مزدی و مصرف بر زندگی مردم.
تروریست و پناهجو دو شخصیت برونی نظم سرمایه داری هستند. تروریست نه کار می کند و نه در دخمه های محل زیست خود مصرف کننده (شاخصی) است. او، تا آنجا که جامعه‍ی مدرن می شناسدش، دشمن قسم خورده‍ی نظام حاکم بر جهان است و هیچ علاقه و انگیزه ای برای ایفای نقش در ساز و کار سرمایه داری ندارد. پناهجو نیز عنصری برون افتاده از نظم جهانی است. در آورگی او نه کار دارد و نه منابع لازم برای حضور در بازار. بر خلاف تروریست او اینرا آگاهانه و هدفمند انتخاب نکرده بلکه مجبور به تحمل آن شده است. از آن نیز گریزان است. براه افتاده و آمده است تا سرپناهی بجوید، تا بتواند کار کند و با دستی پر روانه‍ی بازار شود.
پناهجو مشکل موقتی نظم جهانی متکی بر حاکمیت سرمایه است. به او می توان پناه داد و سپس به سرعت در ساز و کار سرمایه داری ادغام کرد. تروریست مشکل بزرگتری برای نظم جهانی است. او خروج از نظم را برگزیده است. نه کار می کند و نه در بازار حضوری جدی دارد. ولی او دشمن است و اینرا می توان از او انتظار داشت. دشمنی او اصلا امری ارزشمند است. عدم حضور او در چرخه‍ی کار و مصرف سرمایه داری نشان از درستی کارکردی و اخلاقی این چرخه دارد. او باید به سان عاملی دهشتناک و خونریز با آنچه برای دیگران آسایش، هیجان و زیبائی ایجاد می کند سر ناسازگاری داشته باشد.
با همه‍ی ناتوانی پناهجو و مقاومت و دشمنی تروریست، باز سرمایه داری آنها را در ساز و کار خویش ادغام می کند. پناهجو آنهنگام که سر پناهی یافت نیروی کاری است که در ارزانی ناشی از بیگانگی و سرگشتگی بهترین زمینه را برای افزایش نرخ سود و سرمایه گذاری های جدید فراهم می آورد. می توان مشکوک و چه بسا مطمئن بود که سرمایه داری در غرب پناهندگان را نیروی کار ارزانی می بیند که نه در کشورهائی دور که در شهرهای کوچک و بزرگ غرب می توانند استثمار شوند. پناهجو همچنین می تواند خود به کالای مصرفی تبدیل شود. سرمایه داری پناهجوئی را به صورت یک پدیده‍ی حسی-عاطفی به توده های مردم می فروشد. رسانه ها با گزارش و مطرح کردن وضعیت آنها مخاطب جذب می کنند تا در آن بستر نفوذ و موقعیت خود را میان توده ها تحکیم بخشند. رسانه ها وضعیت پناهجویان را نه همچون یک داده یا واقعیت که همچون یک کالا با بسته بندی حسی-عاطفی به توده مردم ارائه می دهند. آنها را همچون موجوداتی ناتوان، دردمند و سرگشته، ابژه‍ی محض ترحم به نمایش می گذارند.
همین را حتی درباره‍ی تروریستها نیز می توان ابراز داشت. تروریست از سوی رسانه ها، موسسات پژوهشی و شرکتهای فعال در عرصه‍ی نظامی به سان یک کالای مصرفی عرضه می شود. آنها تروریست را موجودی دهشتناک، خونریز و نابودگر معرفی می کنند. در این چارچوب تروریست کالائی است که باید مصرف شود تا هیجان برخاسته از تعلیق و وحشت را تجربه کرده و به اتکای آن ارزش امنیت و آرامش زندگی روزمره را دریافت. اقدام تروریستی وحشت برانگیز است. در این حد و حدود باید از آن هراسید، ناراحت شد و از برخورد با آن پرهیز کرد. ولی شهروندان جوامع مدرن در جریان آن قرار می گیرند نه برای آنکه آنرا بفهمند یا درکی بهتر از چگونگی رویداد آن پیدا کنند (و در نتیجه‍ی در زمینه‍ی پیشگیری آن بکوشند)، بلکه برای آنکه واکنشی حسی به آن داشته باشند. از آن بهراسند و ارزشی جدید و اضافی برای امنیت و آرامش حاکم بر زندگی خود قائل شوند.            

چهره-نمادها
جهان معاصر جهانی بس شگفتی آفرین است. ما در این جهان دو چهره تروریست و پناهجو داریم. یکی نماد ویرانی و خونریزی است و وحشتی که از برخورد با او احساس می کنیم و دیگری نماد درد و رنج و احساس ترحمی که این درد و رنج در وجود ما بر می انگیزد. یکی دشمن است و دیگری دوست. یکی کسی است که از تن خود جدا شده ولی باید در تنامندی خود بدون هیچ چند و چونی به هر شکل ممکن کشته شود، دیگری کسی است همه تن و در تنامندی خود    مخاطب کنش و برخورد دیگران. هر دو چهره های شناخته شده‍ی عصر هستند. ولی چرا ما فقط چهره-نمادهای وضعیتهای منفی و احساسات برخاسته از آن داریم و هیچ چهره-نمادی برای شادی (یا احساس شادمانی و خوشی) نداریم؟ نه نمادی جهانشمول برای سرخوشی و شادی داریم نه نمادی برای بلاهت و دیوانگی تا ما را بخنداند و شاد کند. همه‍ی چهره ها و انسانهای مطرح پیرامون ما انسانهائی گرفته و جدی هستند. همه هدفمند دنبال کار و زندگی خود و متمرکز بر رسیدن به اهداف خود هستند. هیچکس انگار وقتی برای شادی ندارند. شادی و خنده اینجا و آنجا در زندگی آنها بروز می یابد ولی نه تا آن حد که کسانی چنان شاد و خندان باشند که نماد آن شوند.
ما امروز گروه سرشناسان (سلبریتی ها) را داریم. رسانه ها شب و روز از آنها می گویند و می نویسند. بسیاری کوچکترین جزئیات زندگی و شخصیت آنها را به دقت دنبال می کنند. ویژگی و هویت اصلی آنها آن است که انسانهائی موفق و شناخته شده هستند و از امکانات مالی و مادی چشمگیری برخوردارند. آنها نه نماد شادی و خوشی که نماد موفقیت و شناخته شدگی هستند. بسیاری از اوقات زندگی آنها آکنده از درد و بدبختی است و اصلا بیگانه با مشکلاتی همچون اعتیاد، بیماری، طلاق و بزهکاری نیست. لحظه ها و موقعیتهای آکنده از شادی و خوشی در زندگی آنها کم نیست ولی این چیزی نیست که آنها با آن شناسائی می شوند. وجه بارز وجودی آنها بازشناخته شدگی است. آنها کسانی هستند که می توانند مطمئن باشند وجود دارند. ما دیگران گاه هیچ نشانی از آنکه وجود داریم و هستیم در دست نداریم. در خیل جمعیت جمعیت گم هستیم. نه کسی ما را می شناسد و به جا می آورد و نه کسی به ما و درد و رنج یا شادی و خوشی ما توجهی دارد. بر عکس، سرشناسان در کانون توجه جهانیان قرار دارند. سرشناسی آنها را به سرشناس، به آشنای همه، تبدیل کرده است. آنها موجوداتی خارق العاده هستند. از عهده‍ی کاری بر آمده اند که از ما بر نمی آید. به آنها به سان نماد بر آورده شدن آرزوهائی می نگریم که خود به سختی از عهده‍ی برآورده کردن آنها بر می آئیم.
پرسشی که بر جای می ماند و عمده می شود آن است که چرا چهره-نمادِ شادی در جهان معاصر نداریم. پاسخ را شاید بهتر است در نظریه‍ی روحیه‍ی سرمایه داری ماکس وبر و مکمل های آن یعنی دو نظریه‍ی دانیل بل درباره‍ی تناقضهای فرهنگی سرمایه داری و لوک بولتانسکی درباره‍ی روحیه‍ی جدید سرمایه داری جست. روحیه‍ی کلاسیک سرمایه تا میانه‍ی قرن بیستم متکی بر باور پروتستانتی ارزشمندی کار سخت، انضباط، دقت و محاسبه‍ی عقلائی بود. وظیفه‍ی انسان در زندگی اینجهانی شکوفا ساختن جهان آفریده باری تعالی بود و این به وسیله‍ی کار و برنامه ریزی عقلائی انجام می گرفت. صرفه جوئی، امتناع از لذت و سرمایه گذاری عقلائی منابع تولید شده در جهت فزونی آن غایت کنش انسان بود. از میانه‍ی قرن بیستم در این روحیه شکاف به وجود آمد. مصرف گرائی، نرمش پذیری و کنشگری مبتنی بر شور اهمیت پیدا کردند. اکنون نه خویشتداری و مهار خود که کنش بر مبنای غریزه، لذت جوئی و شورمند مهم هستند. کنشگر قرار است با تمام وجود خود و آنچه که هست در کارکرد ساختار اجتماعی و اقتصادی جامعه حضور داشته باشد.
سرمایه داری چه در دوران کلاسیک خود و چه در دوران معاصر با شادی و همچنین بلاهت و دیوانگی سر سازگاری ندارد. نه اینکه کنشگران را اندوهناک بخواهد. نه. سرمایه داری به کنشگرانی سرزنده و پر شور نیاز دارد. ولی شخصیت مطلوب آن کنشگری شاد یا ابله و دیوانه ای سر در گم نیست. شاد کسی است که به آرزوی خود رسیده است، که در خوشی و خشنودی از وضعیت خود بسر می برد. او شوری به فراروی از موقعیت خود ندارد. او نیاز و علاقه ای به کار، تلاش برای مهار درد و رنج یا حتی میلی به برآورده شدن غریزه های خود ندارد. او به همه چیز رسیده است و در اوج خوشی بسر می برد. در لحظه‍ی شادی، تولید و مصرف برای او امور فرعی زندگی هستند. در یک کلام، او عنصری خطرناک برای نظمی است که بر مبنای دخالت و کنشگری همه جانبه انسانها در سازکار اقتصادی جامعه استوار است. دیوانه یا ابله نیز موجودی غیر عقلائی، سردرگم و گیجی که عقلانیت، نظم و کارآمدی نظام سرمایه داری را با خطر مواجه می سازد.
بهتر آن است که مدام تصویر تروریست و پناهجو مقابل چشمان و ذهن ما باشد. در هراس از وحشت آفرینی یکی و در ترحم به درد و رنج دیگری دست به کوشش می زنیم تا اولی را از تلاشهایش بازداریم و به دومی یاری رسانیم. تروریست ما را به خشنودی از موقعیت خود و پناهجو ما را به غرور اخلاقی از احساسات عاطفی خود می رساند. بهتر آنکه کسی شاد پیرامون ما نباشد تا به انزجار از خود و شرایط زندگی خود و تصمیم به دگرگون ساختار آن نرسیم.

جمعبندی: چه کسی تروریست یا پناهجو است
تعیین مصداق تروریست و پناهحو کاری هم آسان است و هم سخت. آسان چون تروریست و پناهجو با کنش و ادعای خود (در فضای عمومی) هویت خویش را فریاد می زنند و سخت چون کنشها همه تفسیر بردار هستند و هر ادعائی را نمی توان همچون حرف راست پذیرفت. بگونه ای ساده می توان هر کسی که از خشونت برای دامن زدن به تغییرات بهره می جوید را تروریست دانست و هر آواره‍ی جویای سرپناه را پناهجو. ولی از آنجا که منابع برای دشمنی و دوستی محدود هستند نمی توان گروه بزرگی از مردمان را به سان تروریست یا پناهجو بازشناخت. گستردگی بسامد، یک پدیده را خود بخود به امر بهنجار تبدیل می کند. باید محدودیت ایجاد کرد تا گروه خُرد باقی بماند. دستگاهی پیچیده باید ایجاد شود تا مشخص کند چه کسی تروریست است و چه کسی مبارز صِرف و چه کسی پناهجو است و چه کسی سواستفاده چی از حق پناهندگی.
برخورد ساده جنبه های مثبت و وسوسه آمیز خود را دارد. برای تضمین نظم و ثبات بهتر آن است که هر چالشگری را متهم به تروریسم ساخت و در صدد نفی و نابودی او بر آمد. و برای گسترش اقتدار و میزان دربرگیرندگی نظم هر جویای سرپناه را به سان پناهجو پذیرفت. هر مبارز رادیکالی از روبسپیر گرفته تا ماندلای زندانی را می توان تروریست خواند و هر حضور یافته در مرزها و قلمرو کشور را پناهجو بر شمرد. برخورد ساده همواره برخوردی شفاف و کارآمد است. با آن می توان جهان را به دسته های قطعی گوناگون رده بندی کرد و با هر رده برخورد معینی را پیش برد.
با این حال نمی توان هر چالشگری حتی چالشگر رادیکال را تروریست خواند. بدترین چالشگر نظم مدرن، به گفته‍ی مارکس و مارشال برمن خود مدرنیته است؛ مدرنیته ای که مدام همه چیز را با بیرحمی ویران و نوسازی می کند. هر جویای سرپناه را نیز نمی توان پناهجو خواند چون مدرنیته خود، به تعبیر پیتر برگر و یارانش در وجود ذهنیت و انسانی بی خانمان تجلی می یابد، انسانی که همه‍ی پیوندهای سنتی اش را در فرایند نوسازی و نو آفرینی از دست می دهد. در یک کلام تروریست تر و پناهجو تر از مدرنیته وجود ندارد. به این خاطر الزامی است که تعریفی محدود و پیچیده از تروریسم و پناهجوئی به دست آید تا دیگر لازم نباشد با کلیت مدرنیته در افتاد. ولی مگر نگفتیم مدرنیته نیروئی ویرانگر و بی خانمان ساز است. پس می توان آنرا نیروئی دانست که همزمان به دنبال آن است که از همه تروریست و پناهجو بسازد (تا یا نابودشان کند یا رهایشان سازد).