• دولت یازدهم نیز همچون دولت‌های پیشین نگاه مردانه‌ای به اشتغال دارد. اوایل فروردین ماه سال ۱۳۹۴ بود که اولین اطلاعیه استخدام رسمی دولت یازدهم منتشر شد؛ اطلاعیه‌ای که به موجب آن قرار است در ۱۳ دستگاه اجرایی ۲هزار و ۵۳۰ نفر استخدام شوند. اما نکته قابل توجه این بود که از این تعداد شغل، تنها ۱۳ نفر باید زن باشند، ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۱۲ دی ۱٣۹۴ -  ۲ ژانويه ۲۰۱۶

با وجود آنکه بیش از ۵۰ درصد نیروی کار کشور را زنان تشکیل می‌دهند، آمارهای رسمی بیانگر آن است که در طول سال‌های۱۳۷۵تا ۱۳۹۰، تعداد شاغلان زن در ایران با کاهش قابل ملاحظه‌ای مواجه بوده و روند نزولی را در پیش گرفته است.

در حالی که در سال ۱۳۷۵ از کل جمعیت فعال زن در کشور ۸۶/۷ درصد شاغل بوده‌اند. نرخ اشتغال در سال ۱۳۸۵ نسبت به سال ۱۳۷۵ با ۱۰ درصد کاهش به ۷۶/۷ درصد رسیده و در سرشماری سال ۱۳۹۰ به ۷۵/۸ درصد کاهش یافته است.

بر اساس این آمار، ‌نرخ اشتغال در میان کل زنان جوان کشور در سال ۱۳۷۵ برابر با ۷۹/۱ درصد بوده که شاخص مذکور در سال ۱۳۸۵ با کاهشی قابل توجه به ۶۲/۳ درصد رسیده و در سال ۱۳۹۰ این نرخ به ۵۹/۴ درصد تنزل یافته است.

همچنین نسبت جنسی بیکاری در این سال‌ها روندی کاهشی داشته بدین‌گونه که از ۲۸۳ مرد بیکار در مقابل ۱۰۰ زن بیکار در سال ۱۳۸۸ به ۲۲۱ مرد بیکار در مقابل ۱۰۰ زن بیکار در سال ۱۳۹۲ رسیده است.

در عین حال، با وجود کاهش تعداد زنان شاغل در سال ۱۳۹۲ نسبت به سال ۱۳۸۸، تعداد زنان شاغل دارای تحصیلات عالی طی همین دوره زمانی به میزان ۲۱/۵ درصد افزایش پیدا کرده است. این افزایش عمدتاً می‌تواند ناشی از دو عامل اصلی ورود زنان تحصیلکرده به بازار کار و همچنین افزایش سطح تحصیلات زنان شاغل باشد.

نخستین موضوعی که درباره آمارهای اشتغال زنان جلب توجه می‌کند، تغییراتی است که در نرخ بیکاری زنان صورت گرفته است. براساس آمارهای رسمی نرخ بیکاری زنان از ۱۶/۸ درصد در سال ۱۳۸۸ به ۱۹/۸ درصد در سال ۱۳۹۲ رسیده که بیانگر افزایش ۳ درصدی شاخص نرخ بیکاری زنان در این ۵ سال است.

این در حالی است که طی این ۵ سال، نرخ بیکاری مردان از ۱۰/۸ درصد به ۸/۶ درصد کاهش یافته است. همچنین براساس آخرین آمار‌ها در سال ۱۳۹۲، نرخ مشارکت مردان در بازار کار ایران، معادل ۶۳ درصد اعلام شده در حالی که این نرخ برای زنان تن‌ها، ۱۲/۴ درصد است.

همچنین داده‌ها حاکی از آن است که نیم میلیون نفر از بیکاران مطلق کشور را زنان عموماً تحصیلکرده تشکیل می‌دهند و نکته قابل تأمل دیگر نسبت زنان سرپرست خانوار در بین سال‌های ۸۵ تا ۹۰ است که ۵ درصد افزایش داشته و از ۹ به ۱۳ درصد رسیده است.

در واقع، با بررسی شاخص‌‍‌های آماری در کشورهای مختلف، متوجه می‌شویم که زنان فعال ایران در عرصه اقتصادی به صورت میانگین ۱۲ تا ۱۶ درصد هستند؛ بنابراین حدود ۸۳ درصد از جمعیت زنان ایرانی از نظر اقتصادی غیرفعال محسوب می‌شوند. در میان آمارهای بیکاری زنان در شهرهای مختلف ایران، بیشترین آمار بیکاری بالای ۵۰ درصد زنان به شهرهایی چون اندیمشک، هیرمند، مسجدسلیمان، گچساران و اردکان مربوط است.

در آخرین آمار و اطلاعات در رابطه با اشتغال زنان، مرکز آمار ایران نیز در گزارش بهار سال ۱۳۹۴، نرخ بیکاری مردان را ۹ درصد و نرخ بیکاری زنان را ۱۹/۲ درصد اعلام کرد.

نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز از ۳ برابر شدن نرخ بیکاری زنان نسبت به مردان خبر داد و گفت: در حال حاضر جمعیت فعال کشور حدود ۲۳ میلیون نفر است که سهم خانم‌ها در این زمینه بسیار کم و حداکثر ۱۵ درصد است. وی با اشاره به نرخ بیکاری ۳۰ درصدی زنان کشور گفته است: متأسفانه تعداد بیکارهای خانم ۳ برابر متوسط نرخ بیکاری کشور است و اگر متوسط بیکاری کشور را ۱۱ درصد در نظر بگیریم، سطح بیکاران تحصیلکرده خانم به ۳۰ درصد می‌رسد.

کاهش سهم زنان از تصدی در مشاغل مختلف در حالی است که به نظر می‌رسد دولت یازدهم نیز همچون دولت‌های پیشین نگاه مردانه‌ای به اشتغال دارد. اوایل فروردین ماه سال ۱۳۹۴ بود که اولین اطلاعیه استخدام رسمی دولت یازدهم منتشر شد؛ اطلاعیه‌ای که به موجب آن قرار است در ۱۳ دستگاه اجرایی ۲هزار و ۵۳۰ نفر استخدام شوند.

اما نکته قابل توجه این بود که از این تعداد شغل، تنها ۱۳ نفر باید زن باشند، ۲هزارو ۵۸ نفر الزاماً باید مرد باشند و ۴۵۹ نفر می‌تواند زن یا مرد باشند؛ یعنی سهم زنان از اولین استخدام دولت یازدهم کمتر از یک درصد است.

البته باید اذعان کرد علاوه بر محدودیت‌های ساختاری برای اشتغال زنان دلایل متعددی از جمله تبعیض در محیط کار، ساعات کار طولانی، نبود امنیت شغلی، دستمزد کم و شرایط نامناسب کار موجب شده تا بازار کار در چند سال اخیر با بی‌میلی زنان برای حضور در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی روبه‌رو شود که این امر در کاهش سهم اشتغال زنان بی‌تأثیر نبوده است.

از سوی دیگر حضور زنان در بخش‌های مختلف هم قابل توجه است که بیشترین حضور آن‌ها در بخش خدمات (۵۵/۶ درصد) است. علاوه بر این ۲۶/۱ درصد زنان در بخش صنعت و ۱۸/۳ درصد از زنان هم در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند.

طی ماه‌های گذشته کلیات طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده به تصویب رسید که مطابق ماده ٩ کلیات این طرح، در کلیه بخش‌های دولتی و غیردولتی، اولویت استخدام به ترتیب با مردان دارای فرزند و سپس مردان متأهل فاقد فرزند و سپس زنان دارای فرزند است؛ که بنابه ارزیابی بسیاری از صاحبنظران علاوه بر تبعیض صریح مبتنی بر ارجحیت افراد متأهل به مجرد (به جای تخصص و شایسته‌سالاری)، تبعیض جنسیتی ناخوشایندی در زمینه اشتغال زنان نیز در آن به چشم می‌خورد.

از نظر همین صاحبنظران تا زمانی که فارغ از ارجحیت دادن به جنسیت و تأهل و بچه‌داری و خانه‌داری، به معضل اشتغال زنان نگریسته نشود، این مسئله لاینحل باقی خواهد ماند و به جای اینکه اشتغال زنان به عنوان یک فرصت ملاحظه شود، متأسفانه به عنوان یک تهدید در نظر گرفته می‌شود.

منبع: ماهنامه قلمرو رفاه