• می توان گفت که پس از سرنگونی صدام حسین و طالبان در عراق و افغانستان، ایران با کم ترین تلفات جانی بیش ترین استفاده را از شرایط بوجود آمده کرده است. به عبارتی آمریکا با سرنگون ساختن دو رقیب سنی مذهب عمده ایران عملا راه توسعه طلبی ایران در منطقه را باز گذاشت ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۲۷ مهر ۱٣۹۵ -  ۱٨ اکتبر ۲۰۱۶

عملیات بازپس گیری موصل، دومین شهر بزرگ عراق، و یا آنچه را که بعضی رسانه ها 'عملیات آزادسازی' از چنگ داعش می نامند از روز دوشنبه آغاز شده است. یک ائتلاف جهانی و منطقهای در این‌ عملیات شرکت دارند: دولت مرکزی عراق، ترکیه، کُردها، میلیشیاهای شیعه که به ایران بسیار نزدیک هستند و گروه های مسلح سنی که زیر نظر ارتش تُرک آموزش دیده و هم چنین کشورهای غربی مثل آمریکا و فرانسه. عملیاتی پیچیده متشکل از قدرت های بین المللی، دولت های منطقه‌ای و گروهای محلی که گاها منافعی مختلف و حتا متضاد دارند.
عملیات بازپس گیری موصل قرار بود ماه مارس سال جاری آغاز شود، ولی هر بار اختلاف نظر گروه های مختلف صحنه سیاسی عراق و اختلاف نظر میان آنان و هم چنین منازعات دولت و پارلمان آن کشور مانع اصلی تدارک حمله به موصل می شدند.
دولت اسلامی از سال ۲۰۱۴ تاکنون کنترل شهر را در دست گرفته است و عملیات بازپس گیری این شهر از یک شنبه شب آغاز شده است. دو گروه اصلی که نیروی زمینی را در اطراف موصل مستقر کرده‌اند دولت عراق و میلیشیای حشد شعبی در جنوب و نیروهای پیشمرگ کردستان از جبهه شمال به سوی شهر در حرکت هستند. ارتش عراق به مانند دولت آن کشور در اثر منازعات قومی/ مذهبی و فساد اداری وسیع بسیار ضعیف شده است و بدون کمک های خارجی نخواهد توانست روی پای خود بایستد.

ایالات ‌متحده آمریکا؛ در مجموع ۴۶۰۰ نفر نیروی زمینی ارتش خود را در این عملیات شرکت داده است. البته نقش نیروی هوایی آمریکا و ائتلاف بین المللی علیه داعش پررنگ تر خواهد بود. نیروهای زمینی ارتش عراق، میلیشیای شیعه، پیشمرگان کرد و ترکیه و هم پیمانآن سنی مذهب اش تنها با تکیه بر بمباران متوالی مواضع داعش از سوی هواپیماهای ائتلاف خواهند توانست به پیشروی نسبتا آسان دست یابند.
استراتژی پسا داعش آمریکا هنوز برای بسیاری نامشخص است. آنچه در حال حاضر برای واشنگتن اهمیت دارد در هم کوبیدن داعش و پس گرفتن موصل است ولی بسیاری بیم آن دارند که پس از بیرون راندن دولت اسلامی از شهر و رفتن نیروهای بین المللی مانند ایالات متحده تصفیه ‌حساب گروههای مذهبی و قومی عراق به در گرفتن جنگ های خونین بگنجاند و بار دیگر عراق را در جنگ داخلی فرو ببرد.

دولت ترکیه؛ در کنار گروه های سنی مذهب مانند 'الوطنی' چیزی حدود ۲ هزار نیرو را وارد خاک عراق کرده است. اعلام حضور دولت تُرک در عملیات موصل به جنگ لفظی حیدر عبادی با رجب طیب اردوغان منجر شد و نهایتا ترک ها حرف خود را به کرسی نشاندند. اردوغان پیشتر اعلام کرده بود: "ما در عملیات آزادسازی موصل شرکت خواهیم جست و هیچ کس نخواهد توانست مانع آن شود." ولی نخست وزیر عراق بیم آن دارد که " ماجراجویی ترک ها به یک جنگ منطقه‌ای منجر شود".
حضور و اصرار ترکیه در جنگ اخیر چیزی ورای آزادسازی موصل است. در واقع، همه گروه های دخیل در جنگ موصل خود را برای دوره و پیشامدها پسا داعش آماده می کنند. در این منازعه ترک ها دو هدف را تعقیب می کنند.
اول: قبل از هر چبز آنکارا از گسترش تقویت گروه های میلیشیای شیعه مانند حشد شعبی نگران است. این گروها بیش از اندازه به تهران وفادار هستند و از نقطه نظر ترکیه هر چه نقش آنها در صحنه نظامی -سیاسی عراق پررنگ تر گردد به معنای حضور روزافزون نقش ایران در عراق خواهد بود. آنکارا نمی خواهد در رقابت های منطقهای از ایران عقب بیفتد و یا میدان را کلا برای تهران خالی کند. هم چنین ترکیه می خواهد مانع حضور نیروهای شیعه طرفدار ایران در مناطق سنی نشین عراق شود.
دوم: از سوِیی شهر موصل ثروتمند و دارای منابع طبیعی است؛ ترکیه این شهر را حیاط خلوت خود می داند و با حضور در آنجا عملا مانع از افزایش حضور و قدرت کُردها در مرزهای خود خواهد شد. برای اولین بار کردها موقعیتی یافته‌اند که خارج از مرزهای جغرافیایی خود قد علم کنند.

ایران؛ شاید بتوان گفت بزرگترین بازیگر منطقه در حال حاضر، یکی دیگر از مدعیان صحنه است. در عمل نیروهای برون مرزی قدس سپاه پاسداران در جای جای عراق حضور فعال دارند. آنان علاوه بر دادن مشاوره و راهنمایی نیروهای عراقی، در عمل فرماندهی و میلیشیاهای شیعه مذهب را در اختیار دارند و منابع مالی این گروهها را تامین می کنند. قاسم سلبمانی، نماینده رهبر ایران در سپاه قدس، تاکنون عکس هایی را در چندین جبهه در عراق منتشر کرده است. همان قاسم سلیمانی در جایی گفته است: "ما هر تهدیدی در منطقه را به فرصت تبدیل خواهیم کرد."
می توان گفت که پس از سرنگونی صدام حسین و طالبان در عراق و افغانستان، ایران با کم ترین تلفات جانی بیش ترین استفاده را از شرایط بوجود آمده کرده است. به عبارتی آمریکا با سرنگون ساختن دو رقیب سنی مذهب عمده ایران عملا راه توسعه طلبی ایران در منطقه را باز گذاشت.
گروه هایی مانند حشد شعبی و کتاب حزب الله که در سال ۲۰۱۴ به منظور مقابله با داعش تاسیس شدند از نظر فکری و عقیدتی به ایران نزدیک و وفادار هستند. بعضی از آنان در لیست تروریستی کشورهای اروپایی و آمریکا قرار دارند.
ایران در صدد توسعه هژمونی خویش در منطقه است و برای نیل به این هدف با تمام قوا نیروهای نزدیک و وفادار به خویش که عمدتا از شیعیان تندرو تشکیل شده، را تجهیز و تقویت می کند. عربستان و ترکیه مهم ترین رقیبان ایران محسوب می شوند که جبهه سنی مذهب منطقه را پشتیبانی می کنند.

کُردها؛ این اولین بار است که پیشمرگان کُرد خارج از مرزهای جغرافیایی خویش دست به عملیات گسترده نظامی می زنند. یک ژنرال کُرد به به نام 'بهرام' به روزنامه لیبراسیون فرانسه گفته است که در مقابل کمک به بازپس گیری موصل دولت مرکزی پیشمرگه ها را به سلاح و تجهیزات نظامی تجهیز کرده است. این یکی از پیش شرط های شرکت نیروهای پیشمرگ در جنگ موصل است.
کُردها بلافاصله توانسته اند دهها روستای منتهی به شهر را که از ۲۹ ژوئن ۲۰۱۴ تحت سیطره داعش قرار داشت از وجود آن گروه تروریستی پاکسازی کنند
علاوه بر این پس از حمله داعش به عراق نیروهای پیشمرگ توانسته اند بسیاری از مناطق مورد منازعه با دولت مرکزی را به کنترل خود درآورند.
ژنرال بهرام، یکی دیگر از شروط اربیل را "داشتن یک نقشه راه دقیق برای آینده موصل" عنوان کرده است. وی در توضیح خود گفته است: "موصل یک شهر پرجمعیت با اقلیت های متفاوت است اگر یکی از آنان به حاشیه رانده شود ما شاهد یک داعش تازه خواهیم بود."
کُردها یکی از بازیگران اصلی صحنه هستند و می توانستند یکی از برندگان اصلی پسا داعش باشند اگر با هم متحد می بودند. در حال حاضر آنها مثل همیشه میان قدرت های بین المللی و منطقه‌ای تقسیم شده‌اند و این دو دستگی شاید بزرگترین فرصت تاریخی را از آنها بگیرد.