از دغدغههای زنان درباره طرح بازنشستگی پیش از موعد
روشنک مشتاق
•
«مهمترین مشکلات زنان شاغل نبود امنیت کاری است. من قبل از اینکه اینجا استخدام شوم، در یک آژانس مسافرتی به مدت سه ماه به شرط استخدام بدون هیچ قراردادی کارآموزی کردم و برای این کارآموزی ماهیانه ۲۰۰هزار تومان پرداخت میکردم. بعد از سه ماه مدیر دفتر گفت که به من احتیاجی ندارند و مرا اخراج کرد.»
...
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
پنجشنبه
۵ اسفند ۱٣۹۵ -
۲٣ فوريه ۲۰۱۷
شهروند- افزایش تحصیلات، ورود به دانشگاه و بازار کار ازجمله تغییراتی است که بخش قابل توجهی از زنان ایرانی طی سالهای اخیر تجربه کردهاند. این تجربه برای زنان فرصتها، چالشها و گاه تهدیدهایی به وجود آورده است. این چالشها در کنار عدم برابری جنسیتی در محیط کار موجب میشود زنان نسبت به مردان با مشکلات بیشتری روبهرو شوند.
نتیجه مطالعه جانعلیزاده چوببستی و همکارانش در سال ٨٧ نشان میدهد، زنان دانشگاهی در ایران و برخی کشورهای دیگر در موقعیتهای علمی و حرفهای با موانع زیادی مانند تبعیض جنسیتی در استخدام، فشارهای خانوادگی، مشکل حضور در شبکههای اجتماعی غیررسمی، تحرک عمودی و مشارکت در تصمیمگیری مواجه هستند.
برای رفع مشکلات زنان شاغل بهتر است قبل از هرچیزی دغدغه و مشکلات آنها را از زبان خودشان بشنویم. دغدغههایی که شاید در دنیای مردانه جایی نداشته باشد و جزیی از حقوق اولیهشان محسوب شود.
رضوان ۲۹ساله، کارشناس جهانگردی است. حدود ٥سال است که در این آژانس هواپیمایی مشغول کار است. او میگوید: «مهمترین مشکلات زنان شاغل نبود امنیت کاری است. من قبل از اینکه اینجا استخدام شوم، در یک آژانس مسافرتی به مدت سه ماه به شرط استخدام بدون هیچ قراردادی کارآموزی کردم و برای این کارآموزی ماهیانه ٢٠٠هزار تومان پرداخت میکردم. بعد از سه ماه مدیر دفتر گفت که به من احتیاجی ندارند و مرا اخراج کرد.» لبخندی میزند و میگوید: «تجربه کاری بسیار بدی بود. چند نفر دیگر از دوستانم هم همین بلا سرشان آمد. بعضی از شرکتهای خصوصی افراد را بهعنوان کارآموز بدون عقد قرارداد و بیمه استخدام میکنند، در ازای کارآموزی از آنها شهریه میگیرند و دیگر کارمند استخدام نمیکنند. بعد از یک مدت او را اخراج میکنند و کارآموز دیگری میگیرند، در نتیجه بدون اینکه حقوقی پرداخت کنند، کارهایشان را انجام میدهند.»
فرناز که روبهروی رضوان پشت پیشخوان نشسته است و مشغول خرید بلیت برای مسافرت است، میگوید: «من پرستار هستم و در بیمارستان کار میکنم، در ازای کار زیاد و سخت، درآمد پایینی دارم. من ازدواج نکردم، اما مشکل بسیاری از همکارانم که بچه دارند، نبود مهدکودک برای فرزندانشان در بیمارستان است. هزینههای مهدکودک سرسامآور و حقوق آنها پایین است و مجبور میشوند فرزندانشان را برای مراقبت به خانه مادر یا مادر شوهرشان ببرند.»
لیدا ٢٩ساله و کارمند یک شرکت خصوصی است او میگوید: «مشکلات کار برای زنان فقط در محیط کار نیست، بلکه قبل از ورود به بازار کار در جریان آزمونهای استخدامی نیز به وضوح دیده میشود، وقتی کاری که توانایی و قدرت بدنی لازم ندارد و زن و مرد در انجام آن برابر هستند، اما برای استخدام فقط نیروی مرد را گزینش میکنند، نشانهای بارز از تبعیض است.»
سمانه ٢٢ساله، لیسانس حسابداری و کارمند یک شرکت خصوصی است. سمانه میگوید: «زنان ایرانی با تمام تلاشی که برای زندگیشان میکنند هنوز به جایگاه مطلوب در جامعه دست نیافتهاند. زنان مشکلات زیادی دارند، عدم امنیت در مکانهای اجتماعی، نبود امنیت شغلی، نیافتن شغل متناسب با سطح تحصیلات، بالا رفتن سن ازدواج دختران و بیکاری بخشی از این مشکلات است.
سمانه میگوید: «مشکلات زنان در قشرها و سنین مختلف متفاوت است، من زنان زیادی را میشناسم زنانی که صبح از خواب بیدار میشوند، چشمهایشان را میمالند و با چشمهای نیمهباز در سایتهای کاریابی و نیازمندیهای روزنامه به دنبال کار میگردند و در این میان پیشنهادهای بیشرمانهای هم به آنها میشود و متأسفانه برخی از آنها هیچگاه به شغل مورد علاقهشان دست نمییابند.»
مینا ٢٨ساله، کارشناس رشته هتلداری و کارمند آژانس هواپیمایی است. او میگوید: «... بچه سه سالهام را مادرم نگه میدارد، فقط روزی ٤ساعت او را میبینم روزها که سر کار هستم و شب که به خانه میرسم آنقدر خسته است که زود میخوابد، دلم برای دخترم میسوزد، شوهرم یک کارمند معمولی است، حقوق او خرج اجارهخانه میشود و اگر من کار نکنم، برای نان شبمان معطل میمانیم.»
به همراه دوستش روی نیمکت پارک نشسته و نوهاش که با بچههای دیگر مشغول بازی است را نگاه میکند. پنجاهساله، اسمش ایران است و با دخترش زندگی میکند. او که ٤سال است بازنشسته شده، این روزها برای خرج زندگیاش مجبور است در مطب یک پزشک کار کند. ایران خانم میگوید: «همسرم ٨سال است که فوت کرده، دخترم چندسال پیش ازدواج کرد و شوهرش فوت کرد، حالا با دختر و نوهام زندگی میکنم.» از ظرف پیراشکی که برای نوهاش آورده، تعارف میکند و ادامه میدهد: «دخترم خیاطی میکند و من هم باید برای یک زندگی بهتر کار کنم، دو روز دیگر نوهام بزرگ میشود و نمیخواهم طعم فقر را بچشد. از روی ناچاری کار میکنم.»
با بازنشستگی پیش از موعد زنان
چندی پیش با الحاق مادهای به برنامه ششم توسعه مقرر شد که دستگاهها، سازمانها و شرکتهای دولتی و عمومی غیردولتی تابع صندوقهای بازنشستگی؛ با درخواست بازنشستگی بانوان شاغل که دارای حداقل ٢٠سال سابقه خدمت هستند، بدون محدودیت سنی موافقت کنند یعنی کارگران زن با ٤٢سال میتوانند بازنشسته شوند به موجب این مصوبه، میزان محاسبه حقوق آنها بر اساس تعداد سالهای کارکرد و پرداخت حق بیمهشان خواهد بود. از پیشنهاد تا تصویب این طرح متخصصان موضعگیری متفاوتی به آن داشتهاند.
سعید عارفزاده، اقتصاددان در اینباره میگوید: «بیشتر قانونهای حمایتی برای اشتغال زنان درنهایت به ضرر زنان تمام میشود، برای مثال افزایش مرخصی بارداری درنهایت موجب میشود که کارفرما در استخدام کارمند زن تعلل کند و مردان را ترجیح دهد. همچنین قانون بیست ساله بازنشستگی زنان علاوه بر اینکه به ضرر زنان تمام میشود مشکلات زیادی نیز برای صندوق بازنشستگی به وجود میآورد. وقتی نیروی زن از بازار کار خارج شود کارفرما ترجیح میدهد مردی را جایگزین او کند زیرا یک مرد برای کارفرما ٣٠سال اما یک زن ٢۰سال کار میکند.
از طرف دیگر تصمیم بخشی از زنان به بازگشت مجدد به بازار کار و پشیمانی از بازنشستگی از دیگر مشکلات این طرح است چراکه زنانی که بیست ساله بازنشسته میشوند، تنها بیست سیام حقوق خود را دریافت میکند و این دریافتی نمیتواند برای هزینههای زندگی کافی باشد.
بر اساس آخرین رقم اعلام شده توسط وزیر وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی از کل ٢٢ میلیون نفر جمعیت شاغل کشور، ١٥ میلیون نفر دارای دفترچه بیمه هستند و ٧ میلیون نفر کارگر در بازار کار غیررسمی فعالیت می کنند که تحت پوشش حمایت های قانونی نیستند. از این گروه ٧ میلیونی بر اساس براوردهای صورت گرفته ٢٥ درصد (حدود ۱.۵ میلیون نفر ) را زنان تشکیل می دهند. در میان کل زنان شاغل، این سهم به معنای اشتغال ٥٠ درصد از زنان شاغل کنونی در بخش غیررسمی و بدون حمایت های اجتماعی و قانونی است.
در واقع در شرایط کنونی حدود سه میلیون زن، در حدود ١۴ درصد از جمعیت شاغل بازار کار ایران را زنان تشکیل میدهند و یک سوم از این تعداد مشمول مصوبه برنامه ششم برای بازنشستگی پیش از موعد میشوند؛ یعنی چیزی در حدود یک میلیون نفر از زنان شاغل کشور.
*این گزارش اندکی خلاصه شده است.
|