عنوان : به نلسون ماندلا ارادت داشتم، و هنوز هم دارم. رنج بزرگ او و چون او در این سال های بیداد بیکران و
نزدیک به مطلق در زندگی من، برایم مایه ی مقاومت بوده؛ درسنامه بوده؛ گرچه جسم و جانم را در هم شکستند؛ حق زندگی از من گرفته شده، و از جمله چندین سال است که با لثه غذا می خورم؛ ولی همچنان فعلن زنده ام؛ و تا زنده ام به انسان و انسانیت خیانت نمی کنم.
باری، گرچه رنج او معلم بزرگ من بوده؛ ولی این اواخر احساسی چنین نیز داشتم که مرد خواسته و یا نا خواسته در یک لحظه ی لغزنده ی تاریخ خیانت کرده.۱ بیان این نکته برایم بسیار دشوار بود؛ به همین خاطر اولین بار است که بیانش کردم.
و علاقه ای نیز ندارم این سخن را بیش از این بگشایم. ولی در همین حد گفتن را لازم می دانستم؛ پس با نوشتن آن سنگ یک وظیفه از شانه برگرفتم.

۱ - اگر به دلایلی ره گم کرده که هیچ(طبیعی است؛ یعنی برای همه می تواند پیش آید)؛ ولی اگر آگاهانه خیانت کرده، فدای نوعی شهرت طلبی خود شده(محبوب شدن پیش همه)؛ یعنی می دانست که آن "کار" "جایزه" دارد. و گاه این فکر به ذهنم رسیده که شاید شرطی آزاد شده بود. و یا شاید کسانی آن پشت در آزادی او نقش داشتند، پس او بعد از آزادی بدهکاری خود را پرداخته.
همینک بسیاری از ایرانیان در داخل و خارج میهن از همین "راه" "نان" می خورند، ولی "زیرکانه" ادای آزادی خواهان را نیز در می آورند. و برای اینکه نان دانی شان بسته نشود، تلاش زیادی دارند که یکه تاز میدان باشند. در این ناراه گاه حتی تا جایی پیش می روند که نظراتی ترس برانگیز علیه دیگرانی که رقیب خود می پندارند، بیان می دارند مدعی؛ چون وحشت دارند مبادا با حضورِ قدرتمندِ آن ها کنار زده شوند. باری، بی آنکه از داوری بسیار خشن تاریخ بترسند، عده ای ره گم کرده، "دلیرانه" چنان اند؛ لقمه ی آلوده می خورند.

شاید این سخن چنگیز آیتماتوف کمی خشک به نظر آید، ولی او بیشک حقیقت تاریخ را رو کرده بی تعارف.
«او که تاریخ را فراموش می کند، به مانغورت بدل می شود؛ که در واقع به حیوان(غیر انسان) بدل شدن است.»
٨۴٣۰۶ - تاریخ انتشار : ۱٣ فروردين ۱٣۹۷