سازمان اطلاعات سپاه: روند شکل گیری، جایگاه و عملکرد آن


بهروز خلیق


• سپاه بر سیاست و اقتصاد کشور و اطلاعات سپاه بر بخش اطلاعات و امنیت کشور چنگ انداخته است. اگر در کشورهای استبدادی یک ارگان اطلاعاتی ـ امنیتی برای سرکوب مخالفین وجود دارد، در کشور ما دو سازمان قدرتمند اطلاعاتی ـ امنیتی فعالند و در رقابت با یکدیگر به سرکوب منتقدین و مخالفین و مسدود کردن فضاهای عمومی مشغولند. در جمهوری اسلامی مجموعأ ۱۶ ارگان اطلاعاتی و امنیتی وجود دارند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۴ بهمن ۱٣۹۷ -  ۲۴ ژانويه ۲۰۱۹


اخیرأ در سایت زیتون مطلبی با عنوان "کاوس سیدامامی اسرائیل را فریب داد" درج شد. در این مطلب آمده است: "بر اساس اطلاعاتی که در اختیار «زیتون» قرار گرفته است٬ اندکی پیش از بازداشت کاووس سیدامامی، اسرائیل با این استاد دانشگاه امام صادق و فعال محیط زیست تماس گرفته و از او برای همکاری دعوت کرده است. سیدامامی هم این موضوع را با وزارت اطلاعات در میان گذاشته و آنان را از این تماس مطلع کرده است. پس از برگزاری چند جلسه با دایره‌های ضدجاسوسی و حفاظت اطلاعات، این فعال محیط زیست از سوی وزارت‌ اطلاعات مامور شد که اطلاعات و ارقام غلط را در اختیار اسرائیل قرار دهد؛ خواسته‌ای که از سوی کاووس سیدامامی اجابت شد. او برای مدتی ضمن فعالیت‌هائی که در زمینه محیط زیست داشت، اطلاعات، نقشه‌ها و ارقامی غیرواقعی و نادرست را «زیر نظر و به خواست وزارت اطلاعات» در اختیار اسرائیل قرار می‌داد. رابطه او و اسرائیل٬ اگرچه با هماهنگی و زیر نیز وزارت اطلاعات بود، از سوی نهاد اطلاعاتی موازی در جمهوری اسلامی، اطلاعات سپاه، رصد و منجر به دستگیری کاووس سیدامامی و همکاران او شد. این در حالی بود که دیگر فعالان محیط زیستی که بازداشت شدند٬ اساسا در جریان این تماس و همکاری سیدامامی و وزارت اطلاعات برای انتقال اطلاعات نادرست به اسرائیل نبودند." *

اتهام «جاسوسی» به فعالین محیط زیست در حالی مطرح شده که وزارت اطلاعات بارها این اتهام را رد کرده و آن را وارد ندانسته است. به قول معروف تا کنون از وزارت اطلات اصرار و از سازمان اطلاعات سپاه انکار بوده است. در این وسط کاوس سیدامامی و عده ای از فعالین زیست، قربانی کشاکش دو ارگان سرکوب جمهوری اسلامی شده اند.

این مورد نمونه شاخصی از کشاکش بین وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه است و نشان می دهد که جایگاه وزارت اطلاعات در جمهوری اسلامی تضعیف شده و سازمان اطلاعات سپاه آنچنان قدرتی پیدا کرده که قادر است حتی در حوزه "جاسوسی و ضدجاسوسی" که جزو وظائف وزارت اطلاعات است، ورود کند، مچ وزارت اطلاعات را بخواباند و پرونده ساختگی برای فعالین محیط زیست تشکیل و به «جاسوسی» و « فساد فی الارض» متهم کند.
سازمان اطلاعات سپاه با حمایت علی خامنه ای و بیت وی و فرماندهان سپاه، دست بالا را در رقابت بین دو ارگان اطلاعاتی ـ امنیتی پیدا کرده و عملأ در رتبه اول در بین ۱۶ ارگان امنیتی قرار گرفته است.


روند شکل گیری سازمان اطلاعات سپاه

در ابتدای انقلاب، سپاه دارای واحد اطلاعاتی ـ امنیتی بود. واحد اطلاعات سپاه با انگیزه جمع آوری اطلاعات از گروه های مخالف در سال ٥٨ ایجاد شد. این واحد در این دوره عمدتا از نیروهای بسیار جوان تشکیل شده بود. اما هدایت آن ها زیر نظر کسانی بود که قبل از انقلاب تجربه فعالیت های مخفی و نیز برخورد با ساواک را داشتند. واحد اطلاعاتی سپاه در فاصله اندکی از جزوات ساواک دانش آموخت، با سرکوب مخالفین تجربه کسب کرد و تشکیلات گسترده ای را راه انداخت. این واحد در سرکوب فرقان، مجاهدین، پیکار و حزب توده ایران نقش اصلی را داشت.
در سال های اول انقلاب، ارگان های امنیتی ـ اطلاعاتی جمهوری اسلامی متعدد و پراکنده بود. سعید حجاریان برای متمرکز کردن فعالیت اطلاعاتی و امنیتی، مقدمات و طرح تفضیلی تشکیل وزارت اطلاعات را تهیه و در اختیار مجلس گذاشت. طرح در سال ١٣٦٣ با حمایت هاشمی رفسنجانی از تصویب مجلس گذشت و وزارت اطلاعات و امنیت در همان سال تشکیل گردید. با تشکیل وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه موظف شد کلیه امکانات، اسناد و مراکز خود را تحویل این وزارتخانه قرار دهد و در امور اطلاعاتی با این وزارتخانه هماهنگ باشد. سپاه با اکراه به این مسئله تن داد. پس از تشکیل وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه با محدودیت زیادی در عرصه داخلی و خارجی روبرو گردید و جریان اطلاعات در سپاه، مدت ها به رکود کشیده شد.
سپاه با حمایت ولی فقیه در دهه ٧٠ سپاه قدس را تشکیل داد. سپاه قدس مأموریت برون مرزی داشت و بر همین پایه به ایجاد پایگاه های اطلاعاتی در خارج از کشور اقدام نمود. این پایگاه ها در ترور نیروهای اپوزیسیون در دوره ریاست جمهوری هاشمس رفسنجانی نقش داشتند. با افشاء شدن نقش وزارت اطلاعات در قتل های زنجیره ای، وزیر اطلاعات مورد اعتماد خامنه ای استعفا داد و بخشی از کادرهای وزارت اطلاعات کنار گذاشته شدند. این امر موجب شد که خامنه ای نتواند از کانال وزارت اطلاعات برنامه های خود را پیش ببرد. او به تقویت بخش اطلاعات سپاه روی آورد و مأموریت های درون مرزی را هم به وظائف آن اضافه کرد.
اطلاعات سپاه در آن دوره با مجوز خامنه ای برای شنود مکالمات مخالفین و منتقدین، مقامات دولتی و وزارت اطلاعات، اقدام به وارد کردن سیستم های شنود نمود. وزارت اطلاعات این اقدامات را غیرقانونی و بر خلاف اصول قانون اساسی تلقی کرده و از فعالیت های سپاه در حد امکان جلوگیری می کرد. خامنه ای برای دور زدن قانون با اطلاعات سپاه و عناصر تصفیه شده وزارت اطلاعات در جریان قتل های زنجیره ای، اطلاعات موازی را تحت عنوان "دفتر اطلاعات رهبری" راه انداخت. این دفتر پوششی برای اقدامات فراقانونی اطلاعات موازی بود. اطلاعات موازی که به لحاظ سازمانی در مجموعه سپاه بود، هرگاه برای پیشبرد برنامه هایش به مانع برمی خورد، آنرا تحت پوشش "دفتر اطلاعات رهبری" انجام می ‌داد. با این کار، وزارت اطلاعات در مقابل اطلاعات موازی خلع سلاح گردید و نتوانست جلو اقدامات آن را بگیرد.
با قدرت گیری اطلاعات موازی، رقابت بین دو ارگان اطلاعات و امنیت تشدید یافت و در مواردی به تقابل کشید. آندو در بسیاری از عرصه‌های داخلی و خارجی، رودروی هم قرار گرفتند. وزارت اطلاعات در اواخر دهه ٧٠ گزارش مفصلی از عملکرد اطلاعات موازی منتشر کرد و به افشاء کارکردهای آن پرداخت.
در آن سال ها، اطلاعات موازی با فرمان خامنه ای تحت عنوان مبارزه با "براندازی نرم" سراغ فعالین سیاسی و مدنی رفت. نیروهای ملی ـ مذهبی نخستین قربانیان اطلاعات موازی بودند. در آذرماه سال ۱۳۷۹ مهندس عزت الله سحابی و عده ای از فعالین ملی ـ مذهبی توسط اطلاعات سپاه بازداشت و روانه زندان ۵۹ سپاه ـ پادگان عشرت آباد ـ گردیدند. این بازداشت ها تا اواسط اسفند همان سال ادامه یافت و در اوایل فروردین ۱۳۸۰ اعضاء نهضت آزادی ایران را هم فرا گرفت. اتهام بازداشت شدگان، "براندازی نرم" بود. با گسترش دستگیری ها، سپاه زندان ٥٩ را تعطیل کرد و در اوین زندان دیگری راه اندازی کرد که به نام ٢ الف مشهور است.
دومین موج حمله اطلاعات موازی به فعالین سیاسی و مدنی در سال ۸۲ بود. در این سال طیف وسیعی از فعالان سیاسی بازداشت و در زندان ۲ الف به زنجیر کشیده شدند. بازداشت شدگان عده ای فعالان ملی ـ مذهبی، فعالین دانشجوئی و وبلاگ نویس بودند. اتهام آنها براندازی حکومت با هدایت سرویس های اطلاعاتی خارجی و هماهنگی با اپوزیسیون برانداز خارجی بود.
موج سوم دستگیری ها به انتخابات سال ١٣٨٨ برمی گردد. اطلاعات سپاه سال ها در مورد چهره های شاخص اصلاح طلبان، اطلاعات جمع آوری می کرد و برای انها پرونده می ساخت. انتخابات ۱۳۸۸ فرصت مناسبی بود که اطلاعات سپاه اقدام به بازداشت جمعی فعالین سیاسی از جمله اصلاح طلبان نماید. حکم بازداشت آن ها، پیش از انتخابات صادر شده بود. اطلاعات سپاه قبل از اینکه شمارش آراء انتخابات به پایان برسد برنامه از قبل طراحی شده خود را به اجراء گذاشت و اقدام به دستگیری گسنرده کرد.
اطلاعات سپاه هم در طرح "براندازی نرم" و قبولاندن آن به خامنه ای و هم در کودتای انتخاباتی سال ٨٨ نقش برجسته  ای داشت. خامنه ای در تجلیل از اقدامات اطلاعات سپاه در کودتای انتخاباتی، جایگاه آن را از معاونت اطلاعاتی به سازمان اطلاعات سپاه ارتقاء داد و حسین طائب را به عنوان رییس سازمان اطلاعات سپاه منصوب نمود. حسین طائب در دوران وزارت علی فلاحیان، معاون ضد جاسوسی وزارت اطلاعات بود. او در همان دوران برای هاشمی رفسنجانی که رئیس جمهور وقت بود، می خواست پرونده درست کند که رفسنجانی مطلع شد و او را از وزارت اطلاعات کنار گذاشت. مجتبی خامنه ای با وجود آگاهی از پرونده سازی او علیه هاشمی، حسین طائب را به بیت برد. خامنه ای بعد از قتل های زنجیره ای او را به مسئولیت "دفتر اطلاعات بیت" گماشت و هدایت اطلاعات موازی را به دست او داد. بعد از مدتی طائب به سپاه منتقل شد و فرمانده نیروی بسیج به او سپرده شد. طائب به عنوان فرمانده بسیج، نقش پررنگی در سرکوب جنبش سبز داشت و مرتکب جنایات زیادی شد. خامنه ای به پاس نقش او در سرکوب جنبش سبز، غلامحسین رمضانی را که مسئول اطلاعات سپاه بود، به عنوان معاون حفاظت فرماندهی سپاه گماشت و ریاست سازمان اطلاعات سپاه را به حسین طائب سپرد.
حسین طائب با اتکاء به حمایت خامنه ای تا جائی که می توانست سازمان اطلاعات سپاه را گسترش داد و بر قدرت خود افزود. خواست سپاه این بود که به بزرگترین تشکیلات نظامی و به اصلی‌ترین سازمان اطلاعاتی و امنیتی تبدیل گردد. سازمان اطلاعات سپاه همواره در صدد این بوده است که وزارت اطلاعات را عقب بزند و در جایگاه سازمان اصلی اطلاعات و امنیت قرار گیرد و نشان دهد که کاراتر و توانمندتر از وزارت اطلاعات و امنیت است. سازمان اطلاعات سپاه در سایه حمایت همه جانبه ولی فقیه توانسته است در جایگاه امروزی قرار گیرد. این سازمان در تصمیم سازی های راس قدرت نقش قابل توجهی دارد.
سپاه بر سیاست و اقتصاد کشور و اطلاعات سپاه بر بخش اطلاعات و امنیت کشور چنگ انداخته است. اگر در کشورهای استبدادی یک ارگان اطلاعاتی ـ امنیتی برای سرکوب مخالفین وجود دارد، در کشور ما دو سازمان قدرتمند اطلاعاتی ـ امنیتی فعالند و در رقابت با یکدیگر به سرکوب منتقدین و مخالفین و مسدود کردن فضاهای عمومی مشغولند. در جمهوری اسلامی مجموعأ ١٦ ارگان اطلاعاتی و امنیتی وجود دارند که از میان آن ها سازمان اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات و امنیت، دو سازمان اصلی در حوزه اطلاعات و امنیت به حساب می آیند.
سازمان اطلاعات سپاه ساخته و پرداخته علی خامنه ای و فرماندهان سپاه است که برای چنگ انداختن به تمام حوزه های اجتماعی خیز برداشته است. تشکیل سازمان اطلاعات سپاه، مغایر قوانین خود جمهوری اسلامی است. خامنه ای برفراز قوانین خود جمهوری اسلامی عمل کرده و معاونت اطلاعات سپاه را به سازمان اطلاعات سپاه تبدیل نمود.
دست اندازی سپاه بر سیاست و اقتصاد به معضل جدی کشور ما تبدیل شده است. تشکیل سازمان اطلاعات سپاه و تسلط آن بر حوزه اطلاعات و امنیت بر این معضل افزوده است. ولی فقیه برای حفظ حکومت و حفظ موقعیت خود، وجود وزارت اطلاعات و امنیت را کافی ندانسته و سازمان موازی با آن را تشکیل داده است. افزوده شدن بر تعداد سازمان های اطلاعاتی ـ امنیتی به معنی نقض هرچه بیشتر حقوق شهروندی، تشدید سرکوب، فشار و تهدید، افزایش زندانیان سیاسی و زندان ها، کنترل بیشتر فعالین سیاسی و مدنی، شنودگذاری و جمع آوری اطلاعات بیشتر از منتقدین و مخالفین، مسدودتر شدن حوزه های عمومی و تشدید جو اختناق در دانشگاه ها و در سطح کشور است.


پای سازمان اطلاعات سپاه به خارج از ایران رسیده است!

فعالیت اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی در میان نیروهای اپوزیسیون در خارج از کشور، قبلأ برعهده وزارت اطلاعات بود. وزارت اطلاعات از بدو تشکیل در سال ١٣٦٣، فعالیت اطلاعاتی و امنیتی در خارج از کشور را با توجه به تمرکز حضور نیروهای اپوزیسیون در اروپا و امریکا و برخی کشورهای هم جوار، در راس وظائف خود قرار داد و برای تضعیف و ضربه زدن به آن ها، برنامه  های وسیعی را تدارک دید. از جمله: انتشار کیهان هوائی، ایجاد پایگاه های تدارکاتی، اطلاعاتی و امنیتی در برخی کشورها، سازماندهی برای نفوذ در صفوف نیروهای اپوزیسیون، راه اندازی شرکت های اقتصادی پوششی، اجیر کردن عناصری از حزب الله لبنان، تفرقه انداختن در میان نیروهای اپوزیسیون، تبدیل کردن برخی سفارتخانه های رژیم در اروپا به مراکز سازماندهی ترور مخالفین، ترور بیش از صد تن از مخالفین در خارج از کشور و ده ها اقدام دیگر.
بعد از توافق برجام، خامنه ای برای فعالیت سازمان اطلاعات سپاه میدان فراخ تری فراهم آورد. خامنه ای براین باور است که غرب در دوره پسابرجام به سیاست "نفوذ" و "استحاله نظام از درون" روی آورده است. او رصد کردن "نفوذ" غرب را به سازمان اطلاعات سپاه واگذار کرده است. سازمان اطلاعات سپاه در چند سال گذشته تحت عنوان مبارزه با "نفوذ"، روزنامه نگاران و فعالین سیاسی و مدنی را دستگیر و روانه اسارتگاه ها ساخته است.
ولی فقیه در تداوم گشایش راه برای یکه تازی سازمان اطلاعات سپاه در داخل کشور، فعالیت برونمرزی را بر وظائف آن افزوده است تا در خارج هم همانند داخل کشور کار اطلاعاتی و امنیتی انجام دهد. اکنون هر دو سازمان اطلاعاتی و امنیتی در خارج از کشور فعالند و برای ضربه زدن به سازمانهای سیاسی اپوزیسیون، فعالین سیاسی و مدنی، روزنامه نگاران، کنشگران شبکه های اجتماعی برنامه ریزی میکنند.
سپاه در طی چند دهه گذشته بر حوزه های متعدد داخل کشور چنگ انداخته و دولتی بر بالای دولت تشکیل داده است. اکنون دست دراز سپاه و ارگان اطلاعاتی و امنیتی آن به خارج از کشور هم رسیده است. افزوده شدن بر تعداد سازمان های اطلاعاتی ـ امنیتی در داخل کشور به معنی نقض هرچه بیشتر حقوق شهروندی، تشدید سرکوب، فشار و تهدید، افزایش زندانیان سیاسی و زندان ها، کنترل بیشتر فعالین سیاسی و مدنی، مسدودتر شدن حوزه های عمومی و تشدید جو اختناق در دانشگاه ها و در سطح کشور است. در خارج از کشور هم افزوده شدن بر تعداد سازمان های اطلاعاتی ـ امنیتی به معنی جمع آوری اطلاعات بیشتر از مخالفین، افزایش تلفنها و تهدیدها، تشدید تلاشها برای نفوذ دادن عناصر اطلاعاتی در صفوف سازمان های سیاسی اپوزیسیون، دامن زدن به اختلافات و کشاکشهای درون آن ها، ایجاد اخلال در مناسبات بین جریان های اپوزیسیون و تفرقه انداختن میان آنها، درست کردن پوششهای مختلف برای فعالیتهای اطلاعاتی و امنیتی است.


* https://zeitoons.com/59469