• اولیویه گروژان نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه سوربن، از حذف حزب کارگران کردستان از لیست اروپایی سازمان های تروریستی دفاع می‌کند، وی این اقدام را برای ایجاد موازنه علیه سیاست های ضد کردی اردوغان و انجام گفتگو ضروری می داند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۲۴ آذر ۱۴۰۱ -  ۱۵ دسامبر ۲۰۲۲

 اولیویه گروژان نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه سوربن، از حذف حزب کارگران کردستان از لیست اروپایی سازمان های تروریستی دفاع می‌کند، وی این اقدام را برای ایجاد موازنه علیه سیاست های ضد کردی اردوغان و انجام گفتگو ضروری می داند.

بمب‌گذاری ١٣ نوامبر در استانبول شش کشته برجای گذاشت. ترکیه بی‌درنگ حزب کارگران کردستان را نشانه گرفت و سلسله عملیات بمباران علیه مناطق خودمدیریتی شمال و شرق سوریه را آغاز نمود، ترکیه این نهادها را متهم می‌کند که وابسته به حزب کارگران کردستان هستند: در نتیجه ی این حملات هفتاد نفر کشته شدند و این در حالی است که تاکنون مشخص نشده چه کسی مسول این بمب‌گذاری است، صدالبته این امر به سود رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه است که چند ماه مانده به انتخابات آسیب پذیر به نظر می‌رسد.

آمریکا، انگلیس، فرانسه و روسیه با ملایمت اعتراض کردند و ترکیه را، که منطقه را به فراتر از یک لشکرکشی نظامی تهدید می کند، به “خویشتن‌داری” فرا خواندند. این رویداد مرگبار ترجمان مناسبی است از سرگشتگی رفتار و سیاست‌های کشورهای غربی در خاورمیانه، رویکردشان درشمال شرق سوریه، مهم انگاشتن نقش و موقعیت ترکیه به عنوان یک بازیگر منطقهای و بین‌المللی، و نیز قوانین خود این کشورها در قبال تروریسم. با این وجود، مراجعه به تجارب موجود برای درک سه شاخص مزبور ضروری است:

ابتدا باید به افسانهای که از سال ٢٠١۴ سرسختانه از آن دفاع می‌کنند پایان دهند، و آن‌هم عبارت است از تفکیک واضحی که بین نیروهای سوریه دمکراتیک و یگانهای مدافع خلق، که مبارزان ” واقعی ” آزادی به حساب می آمدند، و حزب کارگران کردستان که باید سازمانی ” تروریستی ” باقی می ماند، ایجاد کردهبودند . چنین افسانهای است که به ایالات متحده آمریکا مجال داد که نیروهای سوریه دمکراتیک را برخلاف خواست ترکیه تسلیح و آموزش دهد، و این در شرایطی انجام گرفت که حزب کارگران کردستان از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا تروریست تلقی می‌شد.

بدیهی است که کلیه نیروهای ائتلاف، کادرو (کادرها) ی پ‌ک‌ک را در سرزمین سوریه ملاقات کردند، ولی مصلحت نبود از آن نام ببرند، در حالی که همگان از این واقعیت آگاه بودند. یگانهای مدافع خلق و نیروهای سوریه دمکراتیک که در تداوم پ‌ک‌ک می‌باشند، داعش را در سال ٢٠١۴-٢٠١۵ در کوبانی منکوب کردند، رقه و دیرالزور را در سال ٢٠١٧-٢٠١٨ از آنها پس گرفتند و نهایتا آخرین بازماندههای سازمان دولت اسلامی را در ماه مارس ٢٠١٩ در باغوز نابود کردند. همین نیروها هستند که اکنون نیز زندانیان داعشی را، که دولت های غربی حاضر به بازگرداندن آنان به کشورهای متبوع خود نیستند در زندانهای انباشته و متراکم خود نگهداری و مدیریت می‌کنند. بنابراین چنین به نظر می‌رسد که این افسانه، که برای منافع ائتلاف کارساز بود، به ضد خود تبدیل شده است.

در حقیقت، ائتلاف علیه دولت اسلامی سیاست‌های متضاد، متناقض و بسیار ناپایداری را تجربه می‌کند .هیچ برنامهای وجود ندارد، راه خروج هم روشن نیست. آمریکا از سال ٢٠١٨ دو هدف را ترسیم کردهاست: دفاع از چاه‌های نفت در شرق سوریه و جلوگیری از ظهور مجدد داعش. آمریکا کمترین محافظت لازم را از نیروهای سوریه دمکراتیک و کانتون های خودمدیریتی در مقابل حملات ترکیه به عمل آورده است، تا جایی که به اتفاق روسیه، دست ترکیه را باز گذاشتند تا کانتون عفرین را در سال ٢٠١٨ و سپس گری سپی – سرکانیه را در سال ٢٠١٩ اشغال نماید.

اما یک هدف پنهانی هم وجود دارد: بحث مربوط به تفکیک حزب کارگران کردستان از یگان های مدافع خلق- نیروهای سوریه دمکراتیک، تداوم قلمداد کردن یکی از آنها به عنوان تروریست و دیگری همچو بارویی بر ضد داعش. بنابراین، اگر چه واضح است که این دو جریان می‌توانند مقررات و دورنماهای متفاوتی داشته باشند، اما اشتراکاتی هم از نقطهنظر سازمانی و ایدئولوژیک باهم دارند. یگان های مدافع خلق-نیروهای دمکراتیک سوریه بدون حزب کارگران کردستان به چه سرنوشتی دچار خواهند آمد؟ با در نظر گرفتن استقرار پ‌ک‌ک در سوریه ( از سال ١٩٨٢ به بعد ) سناریوی جدایی ٱنها از همدیگر به طور اجتناب‌ناپذیری به یک جنگ داخلی در درون جنگ داخلی منجر خواهد شد، و نیز به سازش بین ترکیه و سوریه به قصد نابودی آنها. نبود برنامه مشخص ائتلاف برای انجام عملیات، دست ترکیه را در تحمیل نقشههایش بر مناطق کردی و نیز بر خاورمیانه و ناتو باز گذاشته است. ترکیه که از سال ٢٠١۶ با امضای قرارداد مربوط به پناهندگان سوری سالانه چند میلیارد دلار به منظور توقف هجوم مهاجرین از اتحادیه اروپا دریافت می‌کند، هربار تهدید می‌کند که قرارداد مزبور را لغو خواهد کرد و به این ترتیب امکان مانور دیپلماتیک این کشور افزایش می‌یابد. جنگ اوکراین و عضویت ترکیه در ناتو نیز به اردوغان مجال داد تا شرایط خود را در موضوع عضویت سوئد و فنلاند در آن سازمان بر این کشورها تحمیل نماید؛ بدین ترتیب کشور سوئد اولین عضو “پ‌ک‌ک” را روز ٣ دسامبر به ترکیه تحویل داد که بی‌درنگ روانه زندان گردید. جنگ علیه کردها بهترین استراتژی انتخاباتی اردوغان باقی خواهد ماند، آیا همین گزینه نبود که او را در سال ٢٠١۵ به قدرت رسانید؟

آخرین موضوع به “تروریزم” پ‌ک‌ک مربوط می‌شود، این برچسب عمدتا سیاسی هرگونه دیالوگ را با این حزب منتفی می‌سازد و بقای آن را به سوی حفظ موقعیت نظامی‌اش سوق می‌دهد (بقای سیاسی آن تهدید نمی شود، درست بر عکس). زیرا پ‌ک‌ک در پیروزی (اگرچه موقت) بر داعش بازوی نظامی ائتلاف بود. چند هزار مبارز زن و مرد باتجربه یا تازهنفس برای دفع خطر دولت اسلامی جان خود را از دست دادند. بی‌تردید برخلاف آن‌چه که برخی از سازمان‌های چپ اروپایی به ما القا می‌کنند، این حزب یک سازمان طرفدار آزادی مطلق نیست، زیرا نهادی است با سابقهی چهل سال که برای جنگیدن، مقاومت در برابر سرکوب و همچنین رویارویی با مخالفت‌های داخلی سامان گرفتهاست. ولی “پ‌ک‌ک” نیرویی تثبیت کننده است و این ویژگی را حفظ خواهد کرد تا زمانی که اراده هماهنگی با این حزب را پیدا کنیم. دستیابی به تحولی سیاسی در اوضاع کنونی، مستلزم عدول از تایید همهجانبه سیاست های مستبدانه و خشونت‌بار، و نیز تعصبات ملی‌گرایانه و ضدکردی اردوغان است.

روز ٣٠ نوامبر، دادگاه عدالت اتحادیه اروپا در تصمیم خود اعلام نمود که نام حزب کارگران کردستان نباید در سال ٢٠١۴ در لیست تروریستی ثبت می‌شد، ولی کماکان آن را در لیست‌های اعلام شده برای سال‌های ٢٠١۵-٢٠٢٠ قرار داد، این تصمیم قابل اعتراض است.

در شرایطی که دادگستری بلژیک در سال ٢٠٢٠ تشخیص داد که “پ‌ک‌ک” نباید به عنوان سازمانی تروریستی تلقی گردد، روز چهارشنبه ١۴ دسامبر دادگاه عدالت اروپا در مورد درج نام “پ‌ک‌ک” در لیست ٢٠٢٠ و ٢٠٢١ تصمیم خواهد گرفت.[در این روز دادگاه اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ با رد درخواست حزب کارگران کردستان حکم داد و اعلام کرد که پ ک ک همچنان در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا باقی می ماند]. اکنون می‌توان ترکیه را آزاد گذاشت تا به بی‌ثبات‌سازی خاورمیانه ادامه دهد و نقش داعش را بر عهده بگیرد … و یا تصمیم گرفت که بازیگر دیگری به میز مذاکرات دعوت شود که تحمیل آن ضروری به نظر می‌رسد، در غیر این صورت باید انتظار داشت که کل منطقه در ناامنی، آشوب و نابسامانی تازهای غوطهورشود.

Olivier Grojean:استاد دانشگاه، پاریس: پانتئون – سوربن

مولف کتابهای:

« La révolution Kurde. Le PKK et la fabrique d’une utopie » ( La Découverte, ۲۰۱۷) et de «Politique de la violence. Organiser la lutte, de la Colombie au Pakistan » ۲۰۲۱, codirigé avec Amin Allal et Gilles Dorronsoro)