اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۱۶ شهريور ۱٣٨۶ -  ۷ سپتامبر ۲۰۰۷

روزنامه ی اعتماد- مهدی حدادپور: شرکت تالبوت یکی از گروه های زیرمجموعه گروه خودروسازی British roots در انگلستان است. این شرکت در دهه ۶۰ میلادی قراردادی با محمود خیامی مدیرعامل کارخانجات ایران ناسیونال در ایران بست. براساس این قرارداد، «پیکان» مدل ملی اتومبیل ایرانی با الگوبرداری از اتومبیل هیلمن ساخته و روانه بازار شد.

---

پرسپولیس، این هفته با تیم پیکان بازی دارد. بازی بین ۲ تیم پرسپولیس و پیکان همواره یک دیدار مهم بوده است. بازیکنان پرسپولیس در سال ۴٨ براساس قراردادی که بین علی عبده مدیرعامل پرسپولیس و محمود خیامی مدیرعامل کارخانجات ایران ناسیونال و رئیس باشگاه پیکان منعقد شد به این تیم رفتند اما یک سال بعد به تیم خودشان یعنی پرسپولیس برگشتند. قبل از آنکه رویکرد ورزشی این انتقال را بررسی کنیم بار دیگر پیکان، زمینه های پیدایش آن در ایران و زندگینامه محمود خیامی را بار دیگر با هم مرور می کنیم.

---

محمود خیامی مدیرعامل معروف ایران ناسیونال که بعد از انقلاب به ایران خودرو تغییر نام داد، متولد سال ۱٣۰۹ در مشهد است و امروز ۷۷ سال دارد. او که در کشورمان بانک صنعت و معدن را تاسیس کرد، موسس اولین سری زنجیره یی فروشگاه های ایرانی تحت عنوان «کوروش» ۱ و از شرکای تجاری British roots Group بود. محمود خیامی در روز ۱٨ آگوست ۱۹۶۲ (تابستان سال ۱٣۴۱) کارخانه ایران ناسیونال را با ۱۰ میلیون تومان سرمایه تاسیس کرد. خانواده او، اعضای هیات مدیره این کارخانجات معظم بودند. علی اکبر خیامی، احمد خیامی، محمود خیامی، مرضیه خیامی و زهرا سیدی رشتی همسر محمود خیامی که بعدها از او با نام زهرا خیامی نام برده شد در این مجموعه صاحب رای و تاثیرگذار بودند.

۵ سال بعد در روز ۲٣ اردیبهشت ۴۶ از اولین مدل پیکان ایرانی، پرده برداری شد. محمود خیامی ۶ ماه قبل از مرگ غلامرضا تختی پیکان را به بازار فرستاد و با پلاک شهربانی تهران الف، زندگی تازه یی به صنعت خودروسازی ایران داد.

بین دهه چهل تا اوایل دهه هفتاد شمسی، پیکان رایج ترین اتومبیل خیابان های ایران شد. از ابتدای دهه ۷۰ شمسی خودروی پراید از کارخانجات کیاموتورز که در ایران توسط سایپا تولید می شد رفته رفته جای پیکان را گرفت. پیکان در سال ۲۰۰۴ میلادی برای همیشه رسماً به حیات خود -البته در ایران-خاتمه داد.

---

پیکان تولیدی در سال ۱۹۶۷ میلادی، شمای کاملی از اتومبیل هیلمن مدل های دهه ۶۰ میلادی داشت. برادران خیامی که از وابستگان دربار بودند علاقه خودشان به اتومبیل را از گاراژ پدرشان در مشهد به ارث برده بودند.

---

محمود خیامی در سال ۱٣۴۶ باشگاه ورزشی پیکان تهران را رسماً تاسیس کرد. در اولین نسل از تیم پیکان مردانی چون نادر لطیفی، گودرز حبیبی، مرحوم حسین همیشه جوان، علی پروین و... حاضر بودند. پیکان در مسابقات انتخابی فوتبال جام باشگاه های تهران، در گروه پرسپولیس بود. آنها با پرسپولیس مساوی کردند و به خاطر تفاضل گل بهتر به مسابقات تهران صعود کردند و پرسپولیس حذف شد اما برای آنکه مسابقات تهران از رونق نیفتد، پرسپولیس را به مسابقات فوتبال باشگاه های تهران اضافه کردند. پرسپولیس در سال ۱٣۴٨، به خاطر علاقه محمود خیامی به فوتبال با مدیرعاملش یعنی علی عبده پای میز مذاکره نشست و براساس قرارداد بین خیامی و عبده مقرر شد که تمام یاران بزرگ پرسپولیس به تیم پیکان بپیوندند. به جز عزیز اصلی و محمود خوردبین، تمام پرسپولیسی ها از هادی طاووسی گرفته تا جعفر کاشانی، برادران وطن خواه، حسین کلانی، محراب شاهرخی، اصغر ادیبی، فریدون معینی، ابراهیم آشتیانی، کاظم رحیمی، ناظم گنجاپور، حمید جاسمیان و... به تیم پیکان رفتند و همبازی علی پروین، همیشه جوان و بالاخره امیرعابدینی شدند. برای هدایت پیکان سال ۴٨ یک سرمربی بزرگ انگلیسی یعنی آلن راجرز به ایران آمد. راجرز که سال ۴۹ به انگلستان برگشت، یک سال بعد برای هدایت دوباره تیم فوتبال پرسپولیس به ایران برگشت.۲

پیکان در سال ۴٨ روزگار بسیار خوبی را سپری کرد. آنها در این سال قهرمان مطلق مسابقات فوتبال باشگاه های تهران شدند. در مسابقات تهران، پیکان با ضربه پنالتی علی پروین موفق شد تیم فوتبال پرسپولیس را با شکست مواجه کند. پیکانی ها در مسابقات فوتبال باشگاه های تهران به عنوان قهرمانی رسیدند و بعد از آن به عنوان نماینده ایران در مسابقات فوتبال بین المللی جام دوستی شرکت کردند. بازی های آنها در این عرصه تماشایی و رویایی بود. پیکانی ها در فینال این دوره از رقابت ها موفق شدند تیم بزرگ و قدرتمند زسکای مسکو را با حساب ۲ - صفر شکست دهند.

در تابستان سال ۴۹ مدیریت پیکان با آلن راجرز دچار اختلاف شد. آلن راجرز از هدایت پیکان کنار گذاشته شد و استیوارت ویلیامز، هموطن او جانشینش شد. استیوارت ویلیامز پیکان را به دور اروپایی برد. در مسابقات دوستانه پیکان در اروپا، تیم خوب ایرانی بی بهره از حضور همایون بهزادی، جعفر کاشانی، حسین کلانی و محراب شاهرخی بود که در اعتراض به کناره گیری آلن راجرز از این تیم کنار رفته و با هماهنگی علی عبده به پرسپولیس برگشته بودند. آنها برای آنکه پرسپولیس را قوی کنند داریوش مصطفوی را هم مجاب کردند تا از تاج به پرسپولیس برود. پیکانی ها که به ایران برگشتند، بقیه یاران قدیمی پرسپولیس به همراه علی پروین به پرسپولیس آمدند و پرونده تیم پیکان برای همیشه بسته شد. در سال ۱٣۷۴ وقتی سایپا به دسته دوم لیگ رفت، پیکان آمادگی خود را برای جایگزینی اعلام کرد اما فقط در سال ۱٣۷۹ بعد از انحلال تیم فوتبال بهمن بود که با پیگیری و اصرار فراوان مهدی دادرس پیکان به جای این تیم وارد مسابقات فوتبال دسته اول لیگ ایران شد و حیاتی دوباره پیدا کرد.

---

اما باز هم از محمود خیامی بشنوید. وقتی انقلاب پیروز شد و به انگلستان رفت. او در حال حاضر نمایندگی اتومبیل های مرسدس بنز آلمان را در انگلستان و ایالات متحده برعهده دارد. در سال ۲۰۰۰ میلادی او بنیاد خیریه خیامی را تاسیس کرد. مردی که روزگاری خانه های سازمانی پیکان شهر را برای کارکنان ایران ناسیونال ساخت، بعدها یک مهره سیاسی و جناحی شد. در آخرین اقدام او در سال ۲۰۰۷ میلادی، یک میلیون پوند به حزب کارگر انگلستان کمک کرده است.

محمود خیامی ۷۷ ساله و در قید حیات است اما روزگار پیکان ٣۷ ساله برای همیشه تمام شده و پیکان به موزه های تاریخ خودروسازی پیوند خورده است. تنها پیکانی که زنده است و به فعالیتش ادامه می دهد - البته جدا از خودروهایی که هنوز در خیابان جولان می دهند- تیم فوتبال پیکان است. آنها که ۱۹۵ روز قبل پرسپولیس را با نتیجه ۴-٣ شکست داده اند تلاش دارند آن نتیجه را تکرار کنند هرچند دیگر در سرزمین پیکانی ها اثری از نام محمود خیامی، احمد خیامی، علی عبده، تالبوت، زهرا سیدی رشتی و حتی علی پروین وجود ندارد.

پی نوشت ها؛------------------------------

۱- فروشگاه های زنجیره یی کوروش بعد از انقلاب به «قدس» تغییر نام داد. این فروشگاه ها در میادین بزرگی مثل تجریش، ولیعصر، امام حسین، خراسان، اعدام و... هنوز با نام قدس فعال است. سنگ های سفید فروشگاه کوروش که به بنیاد مستضعفان سپرده شده به مرور زمان خاکستری شده است.

۲- در دی ماه سال ۱٣٨۴، آلن راجرز بعد از ٣٣ سال به ایران آمد. او در یک مصاحبه اختصاصی با نگارنده عنوان کرد تیم پیکان سال ۴٨ از تیم پرسپولیس سال های ۵۰ و ۵۲ که با حضور او دو بار قهرمان لیگ تخت جمشید و منطقه یی شد قوی تر کار می کرد.