• کتاب درسی دانشگاهی «مهاجرت و قومیت» زیرنظر رئیس بخش تحقیقات مهاجرین در دانشگاه استکهلم، پروفسور چارلز وستین و استاد جامعه شناسی این دانشگاه دکتر مهرداد درویش پور در سوئد منتشر شده است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۲۲ آبان ۱٣٨۶ -  ۱٣ نوامبر ۲۰۰۷

اخیرا یک کتاب درسی دانشگاهی با عنوان مهاجرت و قومیت Migration och Enticitet که مشتمل بر ۱۶ فصل است و توسط ۱۵ تن از استادان دانشگاه و کارشناسان علوم اجتماعی نوشته شده، زیرنظر رئیس بخش تحقیقات مهاجرین در دانشگاه استکهلم، پروفسور چارلز وستین و استاد جامعه شناسی این دانشگاه دکتر مهرداد درویش پور توسط انتشارات Students literatur در سوئد منتشرشده است. در زیر گزارشی در اینباره که در سایت استکهلمیان اخیرا انتشار یافته است درج میگردد.

استکهلمیان – در سال ۲۰۰۵ موسسه و انتشارات "ادبیات دانشگاهی" (Studentlitteratur) از مهرداد درویش پور, دکتر و استاد جامعه شناسی در دانشگاه های استکهلم و "ملاردالن" دعوت به عمل آورد تا مسئولیت انتشار کتابی تحقیقی در رابطه با مهاجرت و قومیت که قابلیت استفاده جهت تدریس در دانشگاه ها و مراکز عالی آموزشی را داشته باشد بر عهده بگیرد.

مهرداد درویش پور به نوبه خود با همکاری پروفسور"چارلز وستین" محقق سوئدی و رئیس بخش تحقیقات مهاجرین در دانشگاه استکهلم و نیز همکاری بیش از ۱۵ جامعه شناس, مورخ و کارشناس علوم سیاسی, این کتاب را آماده چاپ نموده است. نتیجه این تحقیق اینک بصورتی کتابی تحت عنوان "مهاجرت و قومیت" (Migration och Etnicitet) نگاهی به جامعه چند فرهنگی سوئد از سوی انتشارات "ادبیات دانشگاهی" در سوئد منتشر شده است.

این کتاب از چند جهت منحصر به فرد بوده و قابل توجه است. نخست اینکه دعوت به انتشار این کتاب از سوی ناشر, و نه محققین و نویسندگان آن, صورت گرفته است.

و دوم اینکه در تدوین این کتاب قبل از اینکه نتیجه تحقیق فردی محقق بخصوصی مد نظر قرار گرفته شده باشد, به بعد آموزشی آن توجه شده است تا این کتاب قابلبت استفاده بعنوان ادبیات دانشگاهی در نزد دانشجویان و اساتید را دارا باشد.

مهرداد درویش پور محقق و مولف اصلی در تهیه این کتاب می گوید که "با وجود اینکه دست اندرکاران تهیه این کتاب علاوه بر جامعه شناسی در علوم مختلفی از قبیل تاریخ, جرم شناسی، علوم سیاسی و غیره دارای تخص بوده اند اما تلاش همه ما بر این بوده که سعی کنیم با نگاهی جامعه شناسانه این کتاب را به رشته تحریر در آوریم".

از نکات بسیار مثبت و قابل توجه در رابطه با این کتاب این است که محققین آن بجای اینکه مشکلات را در رابطه با "مهاجرین" مورد تحقیق قرار دهند در رابطه با "قومیت" و نابرابری های قومی مورد بررسی قرار داده اند.

مهرداد درویش پور می گوید: " گروه های قومی حاکم همواره از یکدیگر پشتیبانی می کنند و برای مثال به هنگام استخدام یکدیگر را انتخاب می کنند. این باعث می شود که جامعه اکثریت اقلیت های قومی را به حاشیه براند و کمتر به آن میدان بدهد. این به حاشیه راندن لزوما عمدی نیست بلکه یک مکانیزم پیچیده است چون گروه قومی اکثریت از ارزش های رایج و حاکم خود حرکت کرده و از اینرو یکدیگر را پشتیبانی و ساپورت می کنند. "در واقع این رابطه نابرابر قدرت است که بصورت سلطه گروه اکثریت ظاهر می شود و اقلیت های قومی را به حاشیه می راند و مشکلات بعدی از قبیل حاشیه نشینی, میزان جرایم, موقعیت دشوار اقتصادی و نظایر آن پیامدهای این رابطه نابرابر قدرت هستند. رابطه بین گروه های قومی هم یکی از مولفه های نابرابری اجتماعی است که هرچه نابرابر تر باشد بیشتر به رشد هویت قومی منجر می گردد".
مهاجرین یک گروه منفعل قربانی نیستند
کتاب "مهاجرت و قومیت" را باید بواسطه خودداری در پیروی از روشی که برخی دیگر از محققین ایرانی همواره در تحقیقات خود بکار برده اند مورد تحسین قرار دارد. برخی محققین ایرانی در تحقیقات خود مهاجرین را همواره یک گروه منفعل قربانی و جامعه سوئد را نیز جامعه ای دارای تبعیض ساختاری قلمداد می کنند. محققینی که حتی پاسخ ساده ای برای این پرسش که اگر تبعیض در جامعه سوئد ساختاری باشد چگونه است که هزاران مهاجر, و از جمله تعداد زیادی مهاجر ایرانی, مدت نسبتا کوتاهی پس از مهاجرت به سوئد به موفقیتهایی در عرصه های مختلف جامعه دست یافته اند، در حالیکه سوئدیهایی نیز یافت می شوند که در کشور مادری خود افرادی ناموفق و حتی شکست خورده اند.
مهرداد درویش پور می گوید که: "نگاه اینگونه جامعه شناسان نگاهی منفی , یک بعدی و به ویژه در برخورد به ارزش های مثبت این جامعه کنسرواتیو است. در حالی که نگاه ما در این تحقیق میان برشی (intersectionell) بوده و ما علاوه بر موانعی که جامعه اکثریت در راه رشد اقلیت ها ایجاد میکند به عواملی چون جنسیت، سن و مدت زمان مهاجرت، پیشینه طبقاتی فرد مهاجر و انگیزه های و امکانات رشد را نیز مورد توجه قرار داده ایم. نادیده گرفتن این عوامل و از جمله جنسیت در امر بهم پیوستگی - آنهم در جامعه ی مهاجری که زنان در آن در بسیار ی از موارد موفق تر از مردان هستند- به " نابینایی جنسیتی" منجر خواهد شد که بیش از همه زنان از آن متضرر خواهند شد. مهاجرین گروه یکدستی نیستند و تعلق قومی فقط یکی از عوامل تعیین کننده هویت آنان است . بررسی مهاجرین بعنوان یک مقوله و تا یک گروه(katagori) پیش از آنکه به فهم مسئله یاری برساند منجر به ساده کرده قضیه می شود. ما در این کتاب مهاجرین را رمانتیزه نکرده ایم" و ادامه می دهد: "هویت قومی چیز ثابتی نبوده بلکه قابل تغییر است. اینکه ما سوئدی یا ایرانی هستیم یک حس فردی است. استفاده از اصطلاحاتی از قبیل نسل دوم مهاجرین واقعا احمقانه است".

مهرداد درویش پور "مشارکت" را در این میان امری کلیدی می داند و معتقد است که "اینتگراسیون" و یا به هم پیوستگی به معنی انطباق نیست بلکه به معنی مشارکت است:

" فردی که در امور جامعه مشارکت دارد تعلق قومی خود را برجسته نمی کند. نقطه عزیمت ما دفاع از جامعه چند فرهنگی نیست بلکه تاکید بر رفع تبعیض و دارا بودن حق مشارکت یکسان است".

و زمانی که استکهلمیان نظر مهرداد درویش پور را پیرامون اینکه چرا نابرابریهای قومی در سوئد چشمگیرتر و برجسته تر بنظر می رسد میپرسد او پاسخ جالب توجهی برای این پرسش دارد.

"سوئد در زمینه های رفاه, دمکراسی, حقوق شهروندی و برابری زن و مرد در سطح بالایی قرار دارد و در نتیجه توقع مهاجرین آن نیز در همان سطح بالاست. مهاجرین سوئد می پرسند که چرا وزیر نیستیم, چرا رئیس نیستیم و چرا ازشغل های متناسب با تخصص مان برخوردار نیستیم و چون موقعیت بهتر، توقع بالاتر و صدای رساتری دارند در نتیجه نابرابریهای قومی نیز چشمگیرتر بنظر می رسد. در حالیکه وضعیت نابرابریهای قومی فاحشی که در برخی ازکشورها مانند وضعیت مهاجرین افغان در ایران و یا حتی مهاجرین در کشورهای اروپایی مانند یونان وجود دارد حتی در سطح مطرح شدن نیز به گوش نمیرسد".

اشاره کنیم که در گزارشی تحقیقی که اخیرا از سوی اتحادیه اروپا منتشر شده است سوئد جایگاه موفق ترین کشور این اتحادیه از لحاظ ارائه بهترین امکانات به مهاجرین را به خود اختصاص داده است.

کتاب " مهاجرت و قومیت" را می توان از کتابفروشهای دانشگاهی و از جمله از کتابفروشی Akademibokhandeln در سوئد خریداری نمود