اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۲۱ فروردين ۱٣٨۷ -  ۹ آوريل ۲۰۰٨

آیا تشکیل حزب نواندیشان ایران اسلامی، زمینه متشکل شدن راست معتدل و میانه‌رو را به عنوان نیاز سنتی جامعه و نظام سیاسی ایران و البته رویای قدیمی اصلاح‌طلبان ایرانی، فراهم می‌سازد؟
اگرچه شاید پاسخ به این پرسش در شرایط کنونی که هنوز اطلاعی از مرامنامه این حزب و مانیفست سیاسی آن در دست نیست، دشوار و از یک نظر غیرممکن باشد اما بررسی دلایل تشکیل این حزب و بازخوانی مواضع و خط فکری حاکم بر دیدگاه‌های بنیانگذاران آن، می‌تواند کمک موثری برای یافتن این پاسخ باشد. استارت اولیه تاسیس حزب نواندیشان ایران اسلامی در شرایطی زده شد که مجموعه اصولگرایان در آتش اختلافات به جا مانده از انتخابات دوره نهم ریاست‌جمهوری می‌سوختند. در آن ایام اصولگرایان به مجمع‌الجزایر دورافتاده‌ای بدل شده بودند که هریک از آنها آتش توپخانه‌اش را به سوی جزیره‌ای دیگر نشانه رفته بود و هر کدام، آن یکی را به اختلاف‌افکنی متهم می‌ساخت.
این اختلافات تا آنجا بود که حجم مطالب، اخبار و گزارش‌هایی که در آن ایام توسط رسانه‌های خبری متعدد جریان راست که هریک به حزب یا دسته‌ای خاص تعلق داشتند، علیه رقبای درون‌جناحی منتشر می‌شد، تا آن مقطع بی‌سابقه بود.
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که در مقطع پس از انتخابات نهم ریاست‌جمهوری که مصادف با پایان دوره فعالیت و ماموریت شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی به ریاست «علی‌اکبر ناطق‌نوری» و ستون خیمه‌ای که محل تجمع لویی‌جرگه اصولگرایان بود، فروریخته و هرکدام از احزاب و جریانات اصولگرا ساز دلخواه خود را کوک می‌کرد.
با این حال و اگرچه تمام جریان‌های حاضر در شورای هماهنگی دارای حزب و یا تشکلی بودند که دیدگاه مورد نظر آنها را نمایندگی می‌کرد اما تنها یک نفر بود که از این امکان محروم بود. او مرد ریش سفید اصولگرایان یعنی «علی‌اکبر ناطق‌نوری» بود که به‌رغم رهبری لویی‌جرگه جریان راست، تنهاترین شخص در شورای هماهنگی بود و حتی احزاب سنتی راست‌گرا مانند موتلفه اسلامی که ناطق‌نوری دلخوش به حمایت آنها حکمیت بر اردوگاه اصولگرایان را پذیرفته بود هم در فعل و انفعالات درونی این شورا، پشت او را خالی کرده بودند.
از آن پس و با کناره‌گیری ناطق‌نوری از رهبری اصولگرایان، او رهبری جریانی در طیف اصولگرایی را برعهده گرفت که اگرچه در «اقلیت مطلق» قرار داشت اما تلاش داشت تا نخستین جریان راست‌گرایی باشد که ضمن حفظ خط انتقادی خود نسبت به اصولگرایانی که آنها را «تمامیت‌خواه و انحصارطلب» می‌دانست، از در مسالمت و آشتی با اصلاح‌طلبان دربیاید و حتی‌الامکان همزیستی مسالمت‌آمیزی را با رقیب پیشه کند.
اما بدیهی بود که اجرایی کردن چنین اهدافی بدون برخورداری از تشکلی سیاسی تا اندازه‌ای دست‌نیافتنی باشد. از همین‌رو ناطق‌نوری که خود دیگر تمایلی به ورود مستقیم به عرصه سیاست نداشت، «حسین محمدی» رئیس دفتر و «امیر محبیان» مشاور خود در شورای هماهنگی را مامور تشکیل یک حزب نمود؛ حزبی که بعدها عنوان «نواندیشان» بر خود گرفت و از همان ابتدا ضمن اعلام خط انتقادی صریح خود با دولت اصولگرای «محمود احمدی‌نژاد»، بر همکاری با دیگر اصولگرایان و تعامل با اصلاح‌طلبان تاکید کرد: همین مسائل هم بود که باعث شد تشکیل این حزب با واکنش منفی احزابی مانند جمعیت ایثارگران که سابقه درگیری آنها با ناطق‌نوری در شورای هماهنگی و خصومت ایشان با اصلاح‌طلبان نزد ناظران روشن بود، مواجه شود.
نتیجه آنکه اگرچه تاسیس حزب نواندیشان ایران اسلامی را می‌توان گامی محکم توسط اطرافیان و چهره‌ای نزدیک و مورد اعتماد ناطق‌نوری برای رقابت با دیگر اصولگرایان و به طور خاص حامیان دولت نهم دانست اما بی‌شک می‌توان پیروز اصلی این رقابت درونی را اصلاح‌طلبان دانست؛ اصلاح‌طلبانی که اینک شاهد رقیبی هستند که هرچند عنوان اصولگرایی را یدک می‌کشد اما در انتقاد و اعتراض به مسائلی مانند توقیف مطبوعات، ایجاد محدودیت برای احزاب، برخورد با دانشجویان، فعالان سیاسی و اجتماعی و روشنفکر و برنامه هسته‌ای، با آنها همراه یا لااقل هم‌داستان است.
تشکیل این حزب را می‌توان تحقق آرزوی دیرینه ناطق‌نوری برای ایفا کردن نقش حکمیت در میان اصولگرایان دانست؛ نقشی که اگرچه در انتخاب رئیس‌جمهور ایران ناکام ماند اما تاکنون در تجمیع نیروهای نخبه، معتدل و میانه‌روی جریان راست موفق بوده است.

                                                                                              محمدرضا یزدان‌پناه
منبع: کارگزاران
۲۱ فروردین ۱٣٨۷