• سینما می تواند گوشه دنچ آرامش بخشی باشد و در این راستا فقط محتوای فیلم، کارگردان و بازیگران آن نیستند که باید مورد توچه قرار گیرند بلکه امنیت، آب و هوای داخل سینما به تناسب فصل، رنگ و رو و زیبائی و نحوه پذیرائی از تماشاچیان نیز اهمیت ویژه ای دارند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۱۷ ارديبهشت ۱٣٨۷ -  ۶ می ۲۰۰٨

در محافل فرهنگی و سینمائی ایران، بحث ساختمان سینماها و سالن های نمایش ان، بطرز نگران کننده ای در سایه قرار گرفته است.
اگر چه عمر برخی از سینماها در تهران از هفتاد و پنچ سال هم گذشته است (از چمله سینما البرز در خیابان لاله زار) اما هنوز موضوع امنیت، چگونگی ساختمان سینما و آرامش تماشاجیان در حاشیه قرار دارند. همه منظور نگارنده در این نوشتار غیرکارشناسانه، تشویق و به صحنه کشاندن کارشناسان و دست اندرکاران برای پرداختن به این مهم است.
در میان امواج میلیونی انسانهائی که از سپیده صبح تا پاسی از نیمه شب، از شرق به غرب و از شمال به چنوب در حرکتند، در تهرانی که چمعیت خروشان جوان آن به هنر و سینما گرایش دارد، در تهرانی که کمبود مراکز تفریحی و هنری راز مگوئی نیست، سینما می تواند گوشه دنچ آرامش بخشی باشد و در این راستا فقط محتوای فیلم، کارگردان و بازیگران آن نیستند که باید مورد توچه قرار گیرند بلکه امنیت، آب و هوای داخل سینما به تناسب فصل، رنگ و رو و زیبائی و نحوه پذیرائی از تماشاجئیان نیز اهمییت ویژه ای دارند.
هیج مشکل اجتماعی ، اقتصادی دیگری نمی تواند و نباید مانعی بر سر راه این بحث ایجاد کند.
سینما و سالن های نمایش باید پناهگاهی آرامش بخش برای شهروندان تهرانی باشند.

سینماهای تهران

در آمار های منتشره از سوی اداره ارشاد، سینماهای تهران به چهار گروه تقسیم شده اند:

گروه اول سینماهای ممتاز
گروه دوم سینماهای درجه یک
گروه سوم سینماهای درجه دوم
گروه سوم سینماهای درجه سوم

نوع سینما                      تعداد سالن نوع سینما

ممتاز ٣۲ ۱۴۰۶۲
درجه یک ۲٨ ۲۰٨٨۷
درجه دو ۱۱ ۶۴۰۷
درجه سه ۷ ۲٣۵۴

باور کردنی نیست که دریائی از جمعیت میلیونی علاقمندان به سینما در تهران را، بتوان در ٨۰ سالن با گنچایش حدود ۴۵ هزار نفر جای داد!


گروه سینماهای ممتاز تهران

به این واقعیات از نزدیکتر نظری می افکنیم. در میان سینماهای ممتاز تهران، سینما سپیده در خیابان انقلاب نرسیده به دانشگاه تهران در سال ۱٣۲۲ ساخته شده است و سینما صحرا در خیابان شریعتی با گنچایش ۱۰۰۰ صندلی بزرگترین آن محسوب می شود.
در همین گروه سینما های ممتاز، سالن شماره سه عصر جدید با گنجایش ۷۵ صندلی از کوچکترین های آن بشمار می آید.
تعداد ۱۲ سالن از گروه سینماهای ممتاز تهران، پیش از انقلاب بهمن ۱٣۵۷ ساخته شده اند. در تهران میلیونی طی سالهای ۱٣۵۲ تا ۱٣۷۶ یعنی در فاصله ۲۴ سال تنها ۵ سینما به تعداد معدود سینماهای ممتاز تهران اضافه شد.
آخرین سینمائی که در گروه سینماهای ممتاز در تهران و پیش از انقلاب ساخته شده است سینما شهر تماشا است که در سال ۱٣۵۲ تاسیس شد و دیگر تا سال ۱٣۶۰ هیچ سینما ممتازی بنا نگردید.
سینماهای ممتاز تهران به ترتیب، سالن شماره دو عصر چدید در سا ل ۱٣۶۰، سینما ماندانا در سال ۱٣۶۴ در خیابان دماوند، سالن شماره سه عصر جدید در سال ۱٣۶۹ و سینماهای جوان و بهاران در سال ۱٣۷۶ افتتاح شدند.

با کدام تحلیل می توان تا این حد اندک سازی سینما در تهران را، توجیه کرد؟!

آمار می گویند طی دو دهه پس از انقلاب بهمن ۵۷، تعداد سینماهای ساخته شده در تهران میلیونی کمتر از تعداد انگشتان دستان یکی از چندین میلیون شهروندان تهرانی است.
بدون باز نگری و برخورد جدی دست اندرکاران، راه گفتگو با تهرانی های علاقمند به سینما تنگ تر از این خواهد شد.
شاید دهه ۱٣۷۰ را به نوعی بتوان بهار سینمای ممتازسازی "در پائیز قطعی سینماسازی در تاریخ پس از انقلاب" دانست. طی سال ۱٣۷۶ تا ۱٣۷۹ تعداد پنچ سینما به گروه سینماهای ممتاز پیوست.


و اما حکایت سینماهای درجه یک تهران

۲٨ سالن سینماهای درجه یک تهران گنجایش ۲۰٨٨۷ تماشاچی را دارد. مجموعه سینماهای درجه یک تهران طی سالهای ۱٣۲۲ تا سال ۱٣۷۹ ساخته شده اند. سینما رودکی در خیابان لاله زار در سال ۱٣۲۲ و با گنجایش ٨٨۲ صندلی مورد بهره برداری قرار گرفته است.
عمر سینماهای درجه یک تهران به نیم قرن می رسد. اگرچه تهران را میتوان در تمام چیزها به بالای شهر و پائین شهر تقسیم کرد اما در عرصه سینما این موضوع ویژگی خاص خود را دارد.
سینماهای درجه یک تهران در سطح مناطق مختلف شهر پراکنده اند. از میان سینماهای درچه یک تهران ۲ سینما در دهه ۱٣۲۰، ٨ سینما در دهه ۱٣٣۰، ۱۴ سینما در دهه ۱٣۴۰ و ٣ سینما در سالهای ۱٣۵۰ ساخته شده اند.
طی فاصله سالهای ۱٣۵٣ تا ۱٣۷٣ یعنی طی ۲۰ سال حتی یک سینما که امروزه در گروه سینماهای درجه
یک قرار دارند ساخته نشده است. سهم سینماهای درجه یک تهران از حاصل سه دهه "سینما سازی" تنها سه سالن بوده است.
بیش از نیمی از سینماهای درجه یک تهران در سالهای ۱٣۴۰ ساخته شده اند. اگر اوجگیری انقلاب در سالهای ۱٣۵۰ رژیم سابق را از پروژه سینماسازی دور ساخت، باید امروز پرسید کدام دسته از عوامل مانع از سرمایه گذاری در این عرصه شده است؟
سینماهای درجه یک تهران به ترتیب سالهای ساخت از این قرارند:

سینما تهران با گنچایش ۶۶۷ نفر و سینما ملت با گنچایش ۱۰۲۵ نفر در سال ۱٣۴۰، سینما پیام انقلاب با گنچایش ۴٣۰ نفر در سال ۱٣۴۱ و آستارا با گنچایش ٨۵۰ در سال ۱٣۴۲، به گروه سینماهای درجه یک پیوستند.
سال ۱٣۴۴ سال آغاز کار سینما شباهنگ و سال ۱٣۴۵ سال تاسیس سینماهای جی، بلوار، و پیروزی بود.
سال ۱٣۴۶ سال شروع نمایش در سالنهای سینماهای جام جم و تیسفون بود.
در سال ۱٣۴۷ سینماهای اروپا با گنجایش ۱۰۰۰ نفر و یک سال پس از آن یعنی سال ۱٣۴٨ سال افتتاح سینما
سایه با گنجایش ۹۰۰ نفر بود.
در اخرین سال دهه ۴۰ یعنی سال ۱٣۴۹ سینماهای توسکا و پیوند با گنجایش های ۹۶۰ و ۱۰۰۰ نفره به گروه
سینماهای درجه یک پیوستند.


سرگذشت سینماهای درجه دو تهران

سینماهای درجه دو تهران با ۱۱ سالن گنجایش ۶۴۰۷ تماشاگر را دارد. سینما البرز به عنوان قدیمی ترین
سینمای درجه دو در سال ۱٣۱۱ ساخته شده است. سهم این گروه سینمائی از سینماسازی های پس از انقلاب
دو سینما بوده است.
سینما ناهید با گنجایش ۶٣٨ نفر و سینما آسمان آبی با گنجایش ۷۰۰ نفردر سال ۱٣۷٣ به جمع سینماهای
درجه دو پیوستند.
سینماهای این گروه عمدتا در محلات پرجمعیت و با درآمدهای کم قرار دارند.

سینماهای درجه سه تهران

این گروه با داشتن ۷ سالن گنجایش ۲٣۵۴ تماشاچی را دارد و سینماهای آن طی سالهای ۱٣۲٨ تا سال ۱٣۴۵
ساخته شده اند. قدیمی ترین سینما در این گروه سینما برلیان در سال ۱٣۲٨، در خیابان جمهوری و با
گنجایش ۲۲۰ صندلی افتتاح گردیده است.
قدیمیترین سینمای درجه سه، سینما شیرین در سال ۱٣۴۵ و در حوالی خیابان راه آهن ساخته شده است.
گنجایش این سینماها محدود است. بزرگترین سالن به سینما خرم با گنجایش ۵۲۹ نفر در خیابان رودکی تعلق
دارد و سینما سحر در لاله زاربا گنجایش ۱٣۵ نفر صاحب کوچکترین انهاست.
اگر برای سینماهای درجه سه تهران هم بهاری قائل شویم باید انرا به سالهای ۱٣٣۰ تا ۱٣۴۰ ارتباط داد،
هرچند که بهاری ترین فصل این گروه سینمائی حکایت خزان ترین خزان هاست.
طی همین دوران ۵ سینما از مجموع ۷ سینمای درجه سه تهران افتتاح شد.
در اغاز دهه ٣۰ سینما خیام و سپس در سالهای ٣۴، ٣۵، ٣۶، ٣۷ به ترتیب سینماهای تابان و سحر و شهرزاد و خرم در اختیار تماشاگران قرار گرفت.


خیابان لاله زار و سینما

این خیابان از قدیمیترین و پررفت و امدترین خیابانهای تهران و جز؛ محلات ساکنینی با درامد پائین محسوب می شود. در معرفی این خیابان انچه که فراموش می شود اهمیت فرهنگی انست. تاریخ این خیابان بدون تردید با تاریخ سینما در ایران گره خورده است.
اولین سینمای تهران و ایران (سینما البرز) در سال ۱٣۱۱ در این خیابان افتتاح شد. و سپس در سال ۱٣۲٣ سینما رودکی و پس از ان سینماهای تابان در سال ٣۴ و سحر در سال ٣۵ و نادر در سال ۱٣۵۱ در اختیار علاقمندان قرار گرفت.
این واقعیت نشانگر انست که نام سینما و نام خیابان لاله زار در هم تنیده اند.

نامهای زنانه بر سینماها   

قدیمیترین سینما با نام زنانه "سپیده" در سال ۱٣۲۲ در خیابان انقلاب نرسیده به دانشگاه تهران ساخته شد. در دهه ۱٣٣۰ ٣ سینما با نامهای زنانه آغاز به کار کردند. نام این سینماها به ترتیب سینما سحر در سال ۱٣٣۵ و سینما شهرزاد در سال ۱٣٣۶ و سینما ستاره در سال ۱٣٣٨ می باشد.
در دهه ۴۰ نوبت به اسامی سارا در سال ۱٣۴٣ و شیرین در سال ۱٣۴۵ وسایه در سال ۱٣۴٨ رسید. تنها سینمائی که در دهه ۵۰ با نام زنانه افتتاح شد سینما شیدا در سال ۱٣۵٣ بود. طی گذشت سه دهه از انقلاب دو سینما با نام زنانه اغاز بکار کردند. سینما ماندانا در سال ۱٣۶۴ و سینما ناهید در سال ۱٣۷۱.
گفتنی و نوشتنی بسیار، واقدامات ضروری فراوان است.

باشد تا فضای گفتگو تیره تر نشده، کارشناسان و دست اندرکاران بمیدان بیایند.
باشد تا سینماهای تهران درخور شهروندان تهرانی شود.

Alborz_jam@yahoo.se